خورشید بزرگترین جرم منظومهی شمسی است و قطری در حدود ۱٫۴ میلیون کیلومتر دارد؛ رقمی که بیش از ۱۰۰ برابر قطر زمین است. با وجود این اندازه عظیم، ستاره ما اغلب در دسته «کوتولهها» قرار میگیرد. این موضوع پرسش مهمی را مطرح میکند: چرا خورشید با چنین ابعاد و درخششی، همچنان بهعنوان یک ستاره کوتوله شناخته میشود؟
از نظر علمی، خورشید در رده ستارههای رشته اصلی با نوع طیفی G2V قرار میگیرد. حرف «V» در این دستهبندی نشاندهنده جایگاه آن در گروه ستارههای کوتوله است. تونی وانگ (Tony Wong)، استاد اخترشناسی دانشگاه ایلینوی اربانا-شمپین، توضیح میدهد که این نامگذاری ریشه در کارهای اخترشناس دانمارکی اینار هرتسپرونگ (Ejnar Hertzsprung) در اوایل قرن بیستم دارد. هرتسپرونگ متوجه شد که ستارههای سرخ یا درخشندگی بسیار بالایی دارند یا بسیار کمنور هستند. او برای تمایز این دو گروه، ستارههای پرنور را «غول» و ستارههای کمنور را «کوتوله» نامید. خورشید به دلیل شباهت بیشتر به دسته دوم، در گروه کوتولهها جای گرفت.
حرف «G» در این ردهبندی به رنگ زرد ستاره اشاره دارد؛ یعنی دمای سطحی آن در محدوده ۵۱۲۵ تا ۵۷۲۵ درجه سلسیوس قرار میگیرد. لوکاس جولیانو (Lucas Guliano)، اخترشناس مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین، توضیح میدهد که خورشید با دمای تقریبی ۵۵۲۵ درجه سلسیوس دقیقاً در این بازه جای میگیرد. با این حال، رنگ واقعی خورشید سفید است، زیرا تمام طول موجهای نور مرئی را منتشر میکند. آنچه ما از سطح زمین به رنگ زرد میبینیم، نتیجه پراکندگی نور در جو زمین است و نه رنگ ذاتی خورشید.
خورشید همانند دیگر ستارههای رشته اصلی، انرژی خود را از طریق فرایند همجوشی هستهای تأمین میکند. در این واکنشها، هیدروژن به هلیوم تبدیل میشود و انرژی عظیمی آزاد میگردد که منبع نور و گرمای خورشید است. رنگ ستارهها در این دستهبندی به جرم آنها وابسته است؛ ستارههای کمجرمتر به رنگ نارنجی یا قرمز و ستارههای پرجرمتر به رنگ آبی مشاهده میشوند. کارلس بادنس (Carles Badenes)، استاد فیزیک و اخترشناسی دانشگاه پیتسبورگ، اشاره میکند که خورشید در میانه این طیف قرار دارد و به همین دلیل در گروه زرد طبقهبندی شده است.
خورشید از آغاز عمر خود تاکنون حدود ۱۰ درصد بزرگتر شده و روند رشد آن همچنان ادامه دارد. با این وجود، تا زمانی که سوخت هیدروژن در هستهاش باقی بماند، در دسته ستارههای کوتوله قرار خواهد داشت. پیشبینیها نشان میدهد که در حدود ۵ میلیارد سال آینده، خورشید ذخایر هیدروژن خود را مصرف کرده و وارد مرحله غول سرخ میشود. در این مرحله، خورشید بهقدری متورم خواهد شد که مدار سیاره زهره و احتمالاً زمین را در بر میگیرد، همچنین سطح آن نیز سردتر شده و به رنگ قرمز درمیآید.
این تغییرات نشان میدهد که اصطلاح «کوتوله» برای خورشید به معنای کوچک بودن یا کماهمیت بودن نیست، بلکه صرفاً جایگاه آن را در نظام ردهبندی ستارهها مشخص میکند. خورشید با وجود عظمت و نقش حیاتیاش در منظومه شمسی، تا پایان عمر خود در دسته ستارههای کوتوله باقی خواهد ماند و تنها در مرحله پایانی، با تبدیل شدن به یک غول سرخ، چهرهای کاملاً متفاوت به خود خواهد گرفت.
دیدگاهتان را بنویسید