یکی از کمیابترین کنسولهای بازی تاریخ توسط کانال مستند یوتیوب Fern خریداری و آزمایش شده است. این دستگاه که با نام Bildschirmspiel 01 یا به اختصار BSS 01 شناخته میشود، بین سالهای ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۱ در آلمان شرقی (GDR) تولید شد. این کنسول بسیار ساده بود و تنها چهار بازی مشابه Pong با گرافیک سیاهوسفید ارائه میکرد که از طریق دو کنترلر پدلی سیمی اجرا میشدند. با وجود امکانات محدود، کمیاببودن این دستگاه باعث شده نمونههای باقیمانده آن در حراجیها حدود ۱۰۰۰ دلار قیمت داشته باشند.

کانال Fern میگوید تنها حدود هزار دستگاه BSS 01 تولید شده و از میان همین تعداد محدود، کمیابترین نسخه آن مدلی با کنترلرهای سفید است؛ همان نمونهای که آنها برای بررسی و آزمایش تهیه کردهاند. این موضوع نشان میدهد که حتی در میان مجموعهای که همین حالا هم بسیار نادر است، نسخهای وجود دارد که از بقیه هم کمیابتر بوده و ارزش تاریخی بیشتری دارد.
در بخش مشخصات فنی BSS 01 توضیح داده میشود که این کنسول، مانند بسیاری از دستگاههای الکترونیکی اولیه، بر پایه پردازندههای عمومی یا حافظههای قابل برنامهریزی ساخته نشده بود. بهجای آن، تمام عملکردهای اصلی دستگاه با مدارهای منطقی ترانزیستور به ترانزیستور (TTL) بهصورت سختافزاری پیادهسازی شده بودند؛ روشی که در آن زمان رایج بود و اجازه میداد بدون استفاده از تراشههای پیچیده، یک سیستم بازی ساده ساخته شود. منطق اصلی اجرای بازیها توسط یک نسخه کپیشده از تراشه AY-3-8500 که در بلوک شرق تولید میشد پردازش میگردید. این تراشه تنها قطعهای بود که منشأ خارجی داشت و سایر اجزای مهم دستگاه مانند منبع تغذیه، کنترلرها، کلیدها، خروجی RF، بلندگوها و حتی بدنه کنسول همگی در داخل کشور ساخته میشدند؛ موضوعی که با سیاستهای خودکفایی آن دوران هماهنگ بود.

در بخش مربوط به چرایی ساخت کنسول توسط آلمان شرقی، کانال Fern زمان زیادی را صرف توضیح این مسئله کرده که چرا این کشور، که یک دولت وابسته به اتحاد جماهیر شوروی و بخشی از بلوک شرق بود، تصمیم گرفت وارد حوزه کنسولهای بازی شود. با توجه به ساختار برنامهریزیشده و کنترلشده اقتصاد در چنین نظامی، این تصمیم در سال ۱۹۷۷ توسط دولت اتخاذ شد. هدف تنها سرگرمی نبود؛ بلکه مقامات میخواستند از عقبماندن در برابر کشورهای غربی جلوگیری کنند. در دهه ۱۹۷۰، غرب با سرعت زیادی وارد دوران رایانههای خانگی و بازیهای ویدیویی شده بود و این روند بهطور گسترده در حال رشد بود. هرچند پرده آهنین (محدودیتهای اطلاعاتی و ارتباطی) میتوانست جریان اطلاعات را محدود کند، اما همچنان برخی اخبار و فناوریها به شرق میرسید و همین موضوع باعث شد دولت برای جلوگیری از عقبافتادگی، سیاستی تازه در حوزه میکروالکترونیک تدوین کند.
در همان سال ۱۹۷۷، میکروالکترونیک بهعنوان یک اولویت ملی در آلمان شرقی معرفی شد تا هم جایگاه صنعتی کشور تقویت شود و هم مردم بتوانند به رایانههای خانگی و بازیهای ویدیویی دسترسی بیشتری پیدا کنند. یک مهندس برق آلمانی شرقی به نام کارل نندل (Karl Nendel) که بهخاطر تواناییاش در اجرای پروژههای پیچیده شناخته میشد، مسئولیت هدایت این طرح را برعهده گرفت. او به کارخانه نیمهرسانا در فرانکفورت اودر رفت؛ کارخانهای که پیشتر قطعات رادیو و تلویزیون تولید میکرد. نندل در سالهای ۱۹۷۶ تا ۱۹۷۷ همراه با یک کنسول آتاری و چند ROM حاوی بازی Pong وارد کارخانه شد و مأموریت یافت نسخهای بومی از چنین دستگاهی برای آلمان شرقی بسازد. نتیجه این تلاشها، تولید کنسول BSS 01 بود که نخستین بار در سال ۱۹۷۹ وارد خط تولید شد.
طبق آزمایشهای جدید، بازیهای موجود در BSS 01 شباهت زیادی به نسخههای اولیه Pong در کنسولهای خانگی غربی دهه ۱۹۷۰ دارند. مجری ویدیو نیز چندان تحتتأثیر قرار نگرفته و یکی از بازیها را کپی دقیق نسخه غربی Pong توصیف کرده است؛ موضوعی که نشان میدهد این کنسول بیشتر یک تلاش برای رسیدن به استانداردهای غرب بوده تا یک نوآوری مستقل.

در بخش مربوط به قیمتگذاری، گفته میشود که قیمت BSS 01 آنقدر بالا بود که جذابیت خود را برای مردم از دست داد. طبق ویدیو، این کنسول با قیمتی عرضه شد که تقریباً برابر با نصف حقوق ماهانه یک شهروند متوسط آلمان شرقی بود. همین مسئله باعث شد برنامههای دولت برای استفاده از بازیهای ویدیویی بهعنوان ابزاری برای تبلیغات کمونیستی عملاً بینتیجه بماند. در نهایت، بیشتر این کنسولها به مراکز جوانان منتقل شدند و بهصورت اشتراکی مورد استفاده قرار گرفتند.
تولید BSS 01 حدود دو سال پس از آغاز متوقف شد و برنامههای ساخت نسخه رنگی نیز کنار گذاشته شد. کارخانه تولیدکننده دوباره به ساخت تجهیزات صوتیتصویری مانند ساعتهای رادیویی بازگشت و پروژه کنسولسازی عملاً پایان یافت.
با این حال، تلاشهای آلمان شرقی در حوزه بازیهای ویدیویی به همینجا ختم نشد. در میانه دهه ۱۹۸۰، این کشور دستگاه آرکید Poly-Play را توسعه داد که تعداد بیشتری بازی و قابلیتهای پیشرفتهتری داشت. در ویدیوهای منتشرشده، این بازیها بهشدت تحتتأثیر آثار کلاسیک غربی مانند Pac-Man و Robotron بودند و نشان میدادند که آلمان شرقی همچنان تلاش داشت در این حوزه عقب نماند.
دیدگاهتان را بنویسید