حتی اگر جزو آن دسته از افراد نباشید که تفاوتهای جزئی میان سیستمعاملها را با دقت بررسی میکنند، احتمالاً نسخهای از ویندوز وجود دارد که با آن بزرگ شدهاید، برایتان ارزشمند بوده و از زمانی که مایکروسافت آن را با نسخهای دیگر جایگزین کرد، احساس نارضایتی کردهاید. همچنین، احتمالاً نسخههایی از ویندوز وجود داشتهاند که از آنها متنفر بودهاید و حتی برای مدتی به استفاده از لینوکس فکر کرده باشید. اما تا کنون به رتبهبندی نسخههای مختلف ویندوز و انتخاب بهترین نسخه این سیستمعامل فکر کردهاید؟ زیرا اینجاست که موضوع جذاب میشود. در ادامه، تمامی نسخههای اصلی ویندوز مخصوص کاربران را از بدترین تا بهترین رتبهبندی کردهایم.
خیلیها با Windows 2.0 خاطرهای ندارند و احتمالاً شما هم چنین باشید. Windows 2.0 تحول مهمی نسبت به نسخه یک ویندوز به حساب میآمد؛ چرا که به جای پنجرههای ثابت، امکان همپوشانی آنها را فراهم میکرد، قابلیتی که برای نمایشگرهای کوچک و با وضوح پایین دهه ۱۹۸۰ پیشرفت مهمی بود. همچنین نسخههای ابتدایی نرمافزارهای Word و Excel نیز در آن وجود داشتند و بدین ترتیب رایانههای شخصی ویندوزی بهتدریج به ابزارهای بهرهوری تبدیل شدند. ارتقای کلیدی دیگر در این نسخه، معرفی Control Panel بود که پیشزمینهای برای تنظیمات در نسخههای بعدی ویندوز محسوب میشود.
نسخه Millennium Edition یا همان Windows ME در کنار Windows 2000 منتشر شد؛ یک سیستمعامل کاربر محور که همچنان به میراث MS-DOS وابسته بود. ویژگیهایی مانند Windows Movie Maker و نسخههای بهروز شده Windows Media Player و Windows DVD Player نتوانستند آنطور که باید توجه کاربران را جلب کنند. Windows ME از نظر پایداری و عملکرد چندان رضایتبخش نبود و پشتیبانی از Windows ME در ژوئن ۲۰۰۲ به پایان رسید، یعنی تنها حدود یک سال و نیم پس از عرضه در سپتامبر ۲۰۰۰.
نسخهای نمادین؛ Windows 1.0 نخستین گام مهم برای گذار از دنیای متنی MS-DOS به جهان رابط کاربری گرافیکی (GUI) بود، مفهمومی که پیشتر توسط رایانه Apple Lisa در سال ۱۹۸۳ معرفی شده بود. بهواسطه این نسخه، استفاده از ماوس به عنوان دستگاهی استاندارد برای تعامل با سیستم، عمومیت یافت. Windows 1.0 نخستین گام در مسیری بود که کامپیوترهای ویندوزی را به تدریج تعریف کرد، هرچند که از نظر ویژگیها بسیار ابتدایی بود، برای مثال پنجرهها فقط به صورت کاشی نمایش داده میشدند.
مشکل اصلی Windows 8 و Windows 8.1، رابط کاربری موسوم به Modern بود که برای تبلتها طراحی شده و بدون انتخاب کاربر، به او تحمیل شده بود. تجربه کار با اپلیکیشنها نیز به شدت شبیه تبلت بود که به مذاق کاربران دسکتاپ خوش نمیآمد. قابلیت Charms، نوار نیمهشفاف سمت راست صفحه، یکی دیگر از عناصر ناکارآمد این رابط کاربری بود. خوشبختانه پشتیبانی از Windows 8.1 در سال ۲۰۲۳ پایان یافت. اما یک پرسش همچنان باقی است: چرا ویندوز ۸ مستقیماً به ۱۰ منتهی شد و خبری از ویندوز ۹ نبود؟
این سیستمعامل در واقع یک آزمایش بود؛ سیستمعاملی مخصوص کاربران حرفهای یا تجاری ارائه شود و نسخهای دیگر (ویندوز ME) برای مصرفکنندگان معمولی. این نسخه بر پایه هسته Windows NT اجرا میشد و با هدف پایداری و امنیت طراحی شده بود. البته در زمینه امنیت، عملکرد آن ایدهآل نبود؛ چراکه بخشی از سورس کد آن به بیرون درز کرد و همین باعث حملاتی مانند Code Red و Nimda شد.
این نسخه در ابتدا پروژهای مخفیانه بود تا برنامههای ویندوز در حافظههای محافظت شده مستقل اجرا شوند، در حالی که همچنان با MS-DOS سازگاری داشته باشند. این پروژه با استفاده از روشهایی خاص روی سختافزار اینتل تحقق یافت و به قدری چشمگیر بود که مایکروسافت با سرمایهگذاری ۳ میلیون دلاری از آن پشتیبانی کرد. ظاهر Windows 3.0 نسبت به نسخههای پیشین بسیار جذابتر بود و از نمایش ۲۵۶ رنگ پشتیبانی میکرد.
اگر برایتان سوال شد که آیا ویندوز ۳.۱ باید نسخهای جدا و متمایز از ویندوز ۳.۰ محسوب شود؟ باید بگوییم که بله زیرا تفاوتهای کافی میان این دو وجود دارد، گرچه درباره ویندوز ۸ و ۸.۱ چنین نگاهی نداریم. Windows 3.1 واقعاً سیستمعامل مایکروسافت و رایانههای شخصی مجهز به آن را به دستگاههایی چندرسانهای تبدیل کرد و هنوز هم این نسخه نقطهی عطفی در تاریخ مایکروسافت بهشمار میرود.
بیانصافی است که ویندوز ۹۸ را صرفاً به عنوان یک «سرویس پک» برای ویندوز ۹۵ تلقی کنیم، اما این سیستمعامل که در سال ۱۹۹۸ عرضه شد، تحت تاثیر شدید ویندوز ۹۵ بود. ویژگیهای اصلی آن، پشتیبانی از استاندارد نوظهور DVD-ROM و سختافزارهای اولیه USB بود. اما مهمتر از همه، ویندوز ۹۸ راهی برای ورود ویندوز به اینترنت شد. دسکتاپ فعال (Active Desktop) امکان افزودن محتوای زنده وب به دسکتاپ را فراهم کرد و مرورگر اینترنت اکسپلورر ۴.۰ برای نخستین بار در این نسخه ظاهر شد. ویندوز ۹۸ همچنین اولین ویندوزی بود که شاهد اضافه شدن قابلیت دریافت بهروزرسانیها از طریق Windows Update به سیستمعامل بودیم. ابزار پاکسازی ویندوز (Windows Cleanup) نیز در این نسخه معرفی شد که زمینهساز قابلیت Storage Sense در نسخههای بعدی شد تا با آزادسازی فضای دیسک، عملکرد دستگاه بهتر شود. ویندوز ۹۸ یک بهروزرسانی کوچک به شمار میرفت، اما به عنوان ادامهای بر ویندوز ۹۵، جایگاه قابل قبولی دارد.
از نظر ظاهری، Windows Vista بدترین سیستمعامل مایکروسافت نبود. ویستا اولین نسخه ویندوز بود که روی DVD-ROM عرضه شد و ظاهر شیشهای رابط Aero را به همراه منوی استارت، نوار وظیفه و ابزارکهای Sidebar که محل ذخیره ابزارکهای ویندوز بود، ارائه داد. مایکروسافت مصمم بود ویستا را امنتر کند، اما ویژگی کنترل حساب کاربری (UAC)، پاشنه آشیل آن شد. چرا که پنجرههای UAC به صورت آزاردهندهای ظاهر میشدند و مزاحم کاربران بودند. رمزگذاری BitLocker برای نسخههای حرفهای این سیستمعامل معرفی شد و ابزار Backup and Restore نیز برای محافظت از دادهها آمد. قابلیت ReadyBoost هم به ویستا اضافه شد تا از فلشدرایوها و RAM اضافی بهعنوان حافظه کش استفاده شود، اما بسیاری از کاربران از عملکرد کند ویستا گلایه داشتند.
ویندوز ۷، مانند ۱۰، نوعی عذرخواهی از نسخه قبلیاش، ویستا، بود. این سیستمعامل بر پایه هسته Windows NT ساخته شده بود و به صورت قابل توجهی سرعت راهاندازی و خاموش شدن سیستم را افزایش داد و همچنین مزاحمتهای مکرر UAC را به حداقل رساند. ویندوز ۷، طراحیهای بصری ویستا را حفظ کرد و گسترش داد. نوار وظیفه با قابلیت سنجاق کردن برنامهها ارتقا یافته بود و File Explorer ویژگی libraries را اضافه کرد که محلی برای ذخیره اسناد، ویدیوها، موسیقی و سایر فایلها بود. این نسخه نخستین سیستمعاملی بود که قدرت SSDها را به رسمیت شناخت و فرمان TRIM را برای بهینهسازی آنها اضافه کرد. همچنین پشتیبانی از هارد دیسکهای مجازی (VHD) فراهم شد.
بهترین نسخههای ویندوز، آنهایی هستند که تلاش نمیکنند بیش از حد کارهای بزرگی انجام دهند، بلکه پایهای واحد برای کاربران تجاری و مصرفی فراهم میکنند. ویندوز XP دقیقاً همین کار را کرد، اساساً قابلیتهای پایدار و سازمانی ویندوز ۲۰۰۰ که بر پایه هسته NT بنا شده بود را گرفت و ویژگیهای مخصوص کاربر عادی را به آن افزود. برای برخی، منوی استارت ویندوز XP همچنان بهترین منوی استارت در تمام نسخههای ویندوز است. در مورد تصویر پسزمینه معروف آن نیز همین احساس وجود دارد. Windows XP ویژگیهای چندان زیادی اضافه نکرد، اما همان موارد اندک نیز تاثیرگذار بودند: ClearType باعث شد فونتها روی نمایشگرهای LCD واضحتر نمایش داده شوند، فناوری پیشبارگذاری (Prefetching) زمان بوت را کاهش داد و امکان جابجایی سریع میان کاربران را فراهم کرد. همچنین قابلیتهایی مثل Remote Assistance و Remote Desktop برای اولین بار در این ویندوز معرفی شدند.
ویندوز ۱۱ مانند ۱۰ بهاندازه کافی عمر کرده که فراتر از ریشههای اولیهاش تکامل یافته باشد. درست است که کدهای مایکروسافت همیشه در حال تغییرند، اما ویندوز ۱۱ در ابتدا بیشتر شبیه نسخهای بود که برخی مفاهیم استفادهنشده ویندوز ۱۰X در آن بازیافت شده بودند، تا جایی که به نظر میرسید ویندوز ۱۱ به شکل غیرضروری جایگزین ویندوز ۱۰ شده است. امروز، ویندوز ۱۱ تقریباً یک سیستمعامل مستقل محسوب میشود که (تا حدی، ولی نه کاملاً) بر پایه هوش مصنوعی بنا شده اما با این حال هنوز هم انسجام لازم را ندارد. هوش مصنوعی Copilot زمانی بخشی جداییناپذیر از سیستمعامل بود و میتوانست تنظیمات را تغییر دهد؛ اما حالا تبدیل به یک اپلیکیشن شده که میتوان نادیدهاش گرفت.
با ویندوز ۹۵، ناگهان ویندوز از چیزی که مردم مجبور به استفاده از آن بودند یا فقط علاقهمندان به تکنولوژی با آن سروکله میزدند، به چیزی تبدیل شد که حتی کاربران عادی هم آن را دوست داشتند. البته بخشی از این موفقیت مدیون تبلیغات قدرتمند مایکروسافت بود. با اینکه همچنان میشد به MS-DOS دسترسی داشت، ویندوز ۹۵ یک نقطهی عطف مهم بود که رسماً دوران وابستگی به DOS را پشت سر گذاشت و به صورت کامل در حالت ۳۲ بیتی اجرا میشد. هرچند نسخه اولیه این ویندوز مرورگر Internet Explorer را نداشت، نسخههای بعدی، آن را شامل میشدند. Windows 95 همچنین مفهوم Plug and Play را معرفی کرد که فقط سختافزار جدید را وصل میکردید و خودش شروع به کار میکرد!
اگر فکر میکنید ویندوز ۹۵ باید بهخاطر تأثیر فرهنگی عظیماش در صدر فهرست قرار گیرد، باید بگوییم که اصلاً اینطور نیست. ویندوز ۱۰ همچنان بیش از ۵۸ درصد از بازار جهانی سیستمعاملها را در اختیار دارد، حتی با اینکه فقط چند ماه تا پایان پشتیبانی رسمیاش در اکتبر ۲۰۲۵ باقی مانده. کاربران هنوز هم آن را دوست دارند و ویندوز ۱۰ هنوز هم یکی از مدرنترین، زیباترین و منسجمترین رابطهای کاربری را ارائه میدهد. بله، ویندوز ۱۰ منوی استارت بازطراحیشدهای را معرفی کرد، با کاشیهای پویا (Live Tiles) روشن، برجسته و قابل تنظیم که مثل یک پازل متحرک میتوانستید آنها را هرطور که دوست داشتید بچینید. ویندوز ۱۰ پایهگذار یک اکوسیستم از دستگاههای ویندوزی شد که همگی بر روی یک پلتفرم مشترک اجرا میشدند.
طراحی و اجرا :
وین تم
هر گونه کپی برداری از طرح قالب یا مطالب پیگرد قانونی خواهد داشت ، کلیه حقوق این وب سایت متعلق به وب سایت تک فان است
دیدگاهتان را بنویسید