سارا ساجدی در حال بازدید از جزیره فی فی (Phi Phi) تایلند بود که منظره زیبای دریای آندامان شگفتزدهاش کرد. با این حال، وقتی او به پاهای خود نگاه کرد، دید که ساحل شنی سفید آنجا با زبالههای پلاستیکی پوشیده شده است که بیشتر آنها از جنس بطری بودند. پس از سالها فعالیت در دنیای کسبوکار به عنوان یکی از بنیانگذاران یک شرکت نرمافزاری زیستمحیطی، این تجربه ساجدی را ترغیب کرد تا به یکپژوهشگر تبدیل شود. او همیشه علاقه زیادی به کاهش زبالهها در جهان داشت، اما متوجه شد مشکلی اصلی مصرف مردم است.
بنابراین، سارا ساجدی به عنوان دانشجوی دکترا در دانشگاه کنکوردیا (Concordia) در کانادا، بیش از ۱۴۰ مقاله علمی را بررسی کرد تا با اثرات بطریهای پلاستیکی بر بدن انسان آشنا شود. او فهمید مردم بهطور متوسط سالانه ۳۹ تا ۵۲ هزار ذره میکروپلاستیک را از طریق غذا و آب آشامیدنی میبلعند و کسانی که روزانه از آب بطری استفاده میکنند، تقریبا ۹۰ هزار ذره میکروپلاستیک بیشتری را وارد بدنشان میکنند. ساجدی در اینباره میگوید: “نوشیدن آب از بطریهای پلاستیکی در مواقع ضروری اشکالی ندارد، اما نباید در زندگی روزمره تکرار شود. حتی اگر این کار فورا بر بدن تاثیر نگذارد، باید احتمال آسیب زدن به جسممان را در نظر بگیریم.”
میکروپلاستیکها ذرات پلاستیکی کوچکی هستند که اندازه آنها بین ۱ میکرومتر (۱/۱۰۰۰ میلیمتر) تا ۵ میلیمتر است. نانوپلاستیکها حتی کوچکتر و کمتر از یک میکرومتر هستند. این ذرات بدون تجهیزات مناسب قابل مشاهده نیستند، اما دائما در طول تولید، ذخیرهسازی، حملونقل و تجزیه بطریها تولید میشوند. پلاستیکهای بیکیفیت میتوانند به دلیل نور خورشید، تغییرات دما و دستکاری فیزیکی ذرات میکروپلاستیکی در محیط پخش کنند. برخلاف سایر ذرات پلاستیکی که از طریق زنجیره غذایی وارد بدن میشوند، ذراتی که از بطری نوشیدنیها خورده میشوند، مضرتر هستند زیرا مستقیما با آب آشامیدنی بلعیده میشوند.
پلاستیکهای میکروسکوپی پس از ورود به بدن، میتوانند وارد جریان خودن شده و به اندامهای مهم برسند. این اتفاق موجب ایجاد واکنش التهابی مزمن شده و سلولها را در معرض استرس اکسیداتیو قرار میدهد که میتوانند منجر به اختلالات در سیستم هورمونی، عملکرد تولید مثل و آسیب به سیستم عصبی شود. این ذرات همچنین میتوانند در شکلگیری سرطانهای مختلف نقش داشته باشند. از طرف دیگر، اثرات بلندمدت وجود میکروپلاستیکها بر بدن به دلیل عدم وجود آزمایشات گسترده و روشهای اندازهگیری استاندارد، هنوز مشخص نیست.
روشهای تحلیلی مختلفی برای تشخیص این ذرات وجود دارد، اما هریک مزایا و معایب خود را دارند. به کمک بعضی از این روشها میتواند ذرات بسیار کوچک را تشخیص داد، اما امکان تعیین ترکیب شیمیایی آنها امکانپذیر نیست. برخی دیگر میتوانند به آنالیز ترکیب میکروپلاستیکها در بدن کمک کنند، اما نمیتوان ذرات کوچک را تشخیص داد. افزونبر این، دقیقترین و قابل اعتمادترین ابزارها بسیار گرانقیمت بوده و در دسترس تمام موسسان قرار ندارند. ساجدی و تیمش میگویند این محدودیت فنی مانعی برای تحقیقات یکنواخت در سطح جهانی است
دولتهای سراسر جهان در حال کار روی تدوین قوانینی برای کاهش تعداد زبالههای پلاستیکی هستند. با این حال، قوانین فعلی عمدتا به مواردی مانند کیسههای پلاستیکی، نیها و مواد بستهبندی مربوط میشوند. از سوی دیگر، نظارت کمی روی تولید بطریهای پلاستیکی وجود دارد که ممکن است مستقیما روی سلامتی افراد تاثیر بگذارند. اگرچه برخی از مناطق در آمریکا و کانادا شروع به انجام اقداماتی در این زمینه کردهاند، اما چارچوب نظارت جهانی هنوز بهطور کامل تعیین نشده است.
آلودگی پلاستیکی نه تنها یک مسئله زیستمحیطی، بلکه یک چالش بهداشتی عمومی نیز هست. دسترسی به آب آشامیدنی سالم برای همه یکی از حقوق اساسی بشر است، اما در درازمدت آب باید به شکلی پایدار بدون بطریهای پلاستیکی عرضه شود. تحقیقات سارا ساجدی که با دیدن صحنهای در سواحل شنی جزایر فی فی شروع شد، ممکن است گامی در جهت تجسم واقعیت بدون هرگونه آلودگی باشد و همچنین آگاهی کل جامعه را نسبت به این مسئله تغییر دهد.
دیدگاهتان را بنویسید