سحرگاه آشفته با حافظ؛ عهد توبهام در برابر شراب شکستهشده…
حافظ یکی از شاعران بزرگ و معروف ادبیات فارسی است که آثار بسیاری از او به جای مانده است. غزلی که در این متن آمده، نمونهای از شعرهای زیبا و عمیق حافظ است که در آن او با استفاده از کلامی زیبا و موزون، احساسات و فکرهای خود را بیان میکند.
در این غزل، حافظ به توبهای از خوردن شراب خجل میشود و اعلام میکند که او از انجام کارهای نادرست شرمنده میشود. او همچنین در ادامهی غزل به محبوب خود میگوید که او از آفتاب زیباتر است و از دل بستن به او هیچگاه شرمنده نشده است. همچنین، او نکاتی مهم دربارهی رسیدن به مراد و اهمیت انتخابهای صحیح را به خواننده القا میکند.
در انتهای متن، توضیحاتی دربارهی تعبیر عرفانی و تعبیر غزل ارائه شده است که نقش آنها در درک عمق و معنای غزل را بیان میکند. غزل حافظ نشاندهندهی ارتباط نزدیک او با مفاهیم عرفانی و عمق انسانی است و معانی ژرف آن را در تفاسیر مختلف میتوان درک کرد.
فرارو- فال گرفتن از آثار ادبی، از باورهای کهن این مرز و بوم است. در گذر زمان ساکنان این خاک به ادیبانی که گمان میبردند بهرهای از کلام حق دارند رجوع میشد. با این حال، اما در گذر زمان تنها تفال به حافظ در فرهنگ عامیانه ما باقی مانده است.
به وقت گل شدم از توبهٔ شراب خجل
که کس مباد ز کردار ناصواب خجل
صلاح ما همه دام ره است و من زین بحث
نیم ز شاهد و ساقی به هیچ باب خجل
بود که یار نرنجد ز ما به خلق کریم
که از سؤال ملولیم و از جواب خجل
ز خون که رفت شب دوش از سراچهٔ چشم
شدیم در نظر رهروان خواب خجل
رواست نرگس مست ار فکند سر در پیش
که شد ز شیوهٔ آن چشم پر عتاب خجل
تویی که خوبتری ز آفتاب و شکر خدا
که نیستم ز تو در روی آفتاب خجل
حجاب ظلمت از آن بست آب خضر که گشت
ز شعر حافظ و آن طبع همچو آب خجل
شرح لغت: این غزل معنی لغات ندارد.
تفسیر عرفانی:
۱- هر کسی در وجدان خود از عمل نادرست خویش شرمنده میشود اگر چه دیگران ندانند و این صفت آزادگان است.
۲- با خود میگویی محبوب من از آفتاب زیباتر است و از اینکه دل به او بستهای نزد دیگران شرمنده نیستی. او را بسیار با گذشت و خوش خلق و با وفا میدانی. اگر چه این فکر شما درست است و شکی در آن نمیباشد، اما بی محابا بیان کردن اولاً سبب حسودی دیگران خواهد شد ثانیاً طرف مقابل احساس غرور میکند و برای تو فخر فروشی میکند. پس سعی کن عمل خود را عادی جلوه دهی.
۳- به مراد خود خواهی رسید به شرط آنکه نذری را که نموده ای، ادا کنی و این نیت را با یکی از اطرافیان با تجربه و خردمند در میان بگذاری و مشورت کنی.
تعبیر غزل:
از انجام کار خطایی به شدت پشیمان و شرمنده ای، اما بدان پشیمانی از کردار ناصواب در انجام ندادن مجدد آن است. اما در مورد انتخابی که کرده ای، دچار اشتباه نشده ای، چرا که این انتخاب تو را میان عاقلان و عالمان نه تنها خجالت زده نخواهد کرد، بلکه سربلند نیز خواهی شد.