پیرترین هنوز زنده است: موجودی با ۵۰۰ سال سن
خبرآنلاین نوشت: حتی تصور اینکه موجودی روی زمین ۵۰۰ سال عمر دارد و بسیاری از حوادث تاریخ را از سر گذرانده، می‌تواند هر فردی را هیجان‌زده کند. حال اگر بدانید که این موجود یک کوسه است، چه حسی خواهید داشت؟
جانوری که اکنون به‌عنوان پیرترین جانور مهره‌دار جهان شناخته می‌شود، یک کوسه است که حداقل سن او ۲۷۲ و حداکثر سن او ۵۰۰ سال تخمین زده می‌شود. ژولیوس نیلسن، زیست‌شناس دریایی دانشگاه کپنهاگ، رهبری پژوهشی را بر عهده داشت که طی آن این کوسه کشف شد و رکورد پیرترین مهره‌دار که نهنگ قطبی (Bowhead whale) ۲۱۱ ساله بود را شکست.
تعیین سن کوسه‌ها
معمولاً تعیین سن اکثر ماهی‌ها با شمارش لایه‌های رشد «سنگ‌های کربنات کلسیم» موجود در گوش آن‌ها انجام می‌شود، این کار شبیه به شمارش حلقه‌های تنه درخت است. بااین‌حال، کوسه‌ها این سنگ گوش را ندارند. علاوه بر این، کوسه گرینلند فاقد سایر بافته‌ای غنی از کلسیم مناسب برای این روش تخمین‌اند. در عوض، دانشمندان از روش متفاوتی برای تعیین سن آن‌ها استفاده کردند: بررسی چشم کوسه‌ها!
عدسی چشم کوسه از پروتئین‌هایی ساخته‌شده است که در طول زمان انباشته می‌شوند. پروتئین‌های مرکز عدسی زمانی تشکیل می‌شوند که کوسه هنوز در رحم مادر در حال رشد است. با پی بردن به سن این پروتئین‌ها، دانشمندان می‌توانند سن کوسه را نیز تخمین بزنند. برای انجام این کار، دانشمندان از تاریخ‌گذاری رادیو کربن استفاده کردند. این روش سطوح کربن ۱۴ را اندازه‌گیری می‌کند، نوعی کربن که در طول زمان تجزیه می‌شود. دانشمندان با استفاده از این تکنیک بر روی پروتئین‌های مرکز هر عدسی چشم، توانستند محدوده سنی وسیعی را برای هر کوسه تخمین بزنند.
با استفاده از این روش، سن کوسه‌ی پنج‌متری حداقل ۲۷۲ سال و حداکثر ۵۰۰ سال تعیین شد؛ سن نمونه دیگر نیز حداقل ۲۶۰ سال و حداکثر ۴۰۰ سال تعیین شد. نیلسن بر این باور است که اگرچه انتظار می‌رفت این کوسه‌ها پیر باشند اما انتظار نمی‌رفت که پیرترین کوسه‌های زنده جهان باشند.
این کوسه‌ها در محیط‌های سرد اقیانوس اطلس شمالی و قطب شمال زندگی می‌کنند و هرسال تنها چند سانتی‌متر رشد می‌کنند. علیرغم سرعت رشد آهسته آن‌ها، طول آن‌ها به بیش از پنج‌متر می‌رسد و اغلب به‌عنوان شکارچی رأس در اکوسیستم خود عمل می‌کنند. زمانی به نظر می‌رسید که غیرممکن است کوسه‌های گرینلند تا این حد پیر باشند.
سن دیگر ماهی‌ها با اندازه‌گیری آهک گوش‌هایشان تعیین می‌شود اما ازآنجایی‌که کوسه‌های گرینلند این ساختار استخوانی را ندارند؛ محققان تشعشعات چشم کوسه‌ها را نیز بررسی کردند. در طول دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، آزمایش‌های بمب هسته‌ای ذرات رادیواکتیو را وارد جو کرد و سپس توسط موجودات زنده ازجمله کوسه‌ها جذب شد.
کوسه‌های گرینلند دارای بافت عدسی چشم منحصربه‌فردی هستند که در طول زندگی آن‌ها بدون تغییر باقی می‌ماند و تاریخ را حفظ می‌کند. این عدسی چشمی از مواد خاص و پروتئین‌های بی‌اثر متابولیکی تشکیل‌شده است که پس از سنتز شدن، تجدید نمی‌شوند؛ بنابراین محققان با جداسازی بافتی که در زمان کودکی کوسه تشکیل‌شده بود، تاریخ‌گذاری رادیو کربنی را برای تخمین سن انجام دادند. برای تکمیل این پژوهش، محققان ۲۸ کوسه‌ای که پس از صید در تورهای ماهیگیری مرده بودند را موردبررسی قراردادند.
درحالی‌که در تخمین سن این کوسه‌ها ابهام وجود دارد؛ احتمال داده می‌شود که سن پیرترین کوسه حدود ۳۹۰ سال با محدوده اطمینان ۹۵ درصد از ۲۷۲ تا ۵۱۲ سال است. استیون اوستاد، کارشناس زیست‌شناسی سن دانشگاه آلاباما بر این باور است که این پژوهش رکورد طول عمر مهره‌داران را تغییر می‌دهد و حتی اگر این کوسه معادل پایین‌ترین حد تخمین یعنی ۲۷۲ سال سن داشته باشد، بازهم به‌طور قابل‌توجهی از هر مهره‌دار زنده‌ی دیگری پیرتر است.
این یافته‌ها پیامدهای مهمی برای حفاظت از کوسه‌های گرینلند دارد. محققان معتقدند که کوسه‌ها زمانی که حدود ۴ متر طول داشته باشند به بلوغ جنسی می‌رسند، این پروسه ممکن است ۱۵۰ سال طول بکشد. بنابراین احتمالاً وضعیت کوسه‌های گرینلند از صید بیش‌ازحد قبل از جنگ جهانی در حال بهبودی باشند. نیلسن می‌گوید:« وقتی در سراسر اقیانوس اطلس شمالی اندازه کوسه‌ها را ارزیابی کنید، بسیار نادر است که ماده‌هایی را ببینید که ازنظر جنسی بالغ هستند، از طرف دیگر بسیار نادر است که شما نوزادان تازه متولدشده یا نوجوانان را پیدا کنید.»
بیشتر کوسه‌های مشاهده‌شده، خرده بالغ‌هایی هستند که احتمالاً نتیجه صید بی‌رویه تاریخی هستند. کوسه‌های مسن‌تر و بالغ ازنظر جنسی نیز، تعداد زیادی ندارند و کوسه بالغ کافی برای تولید نسل‌های جدید وجود ندارند. درحالی‌که هنوز جمعیت قابل‌توجهی از کوسه‌های نوجوان وجود دارد، یک قرن طول می‌کشد تا آن‌ها ازنظر جنسی فعال شوند و توانایی تولیدمثل پیدا کنند.
این مطالعه نه‌تنها طول عمر باورنکردنی کوسه‌های گرینلند را نشان می‌دهد، بلکه بر آسیب‌پذیری طبیعت در برابر فعالیت‌های انسانی نیز تأکید می‌کند. این یافته‌ها اه
راضیه میرزاحیدری
