چرا حتی حیوانات زشت هم می‌توانند جذابیت خود را نشان دهند؟
حیوانات زشت و نازیبا، اغلب با ویژگی‌هایی همچون پوزه‌های فشرده، دندان‌های کج و معوج، چشم‌های بیرون‌زده و سبیل‌های پرپشت شناخته می‌شوند. اما عجیب و غریب این است که این نوع حیوانات همچنان توانسته‌اند دل‌های مردم را تسخیر کنند. به گزارش تک فان، در هر سال در ماه ژوئن، به دلیل جذب انسان به ویژگی‌های نوزادی این حیوانات، مسابقه زشت‌ترین سگ جهان برگزار می‌شود. این ویژگی‌های نوزادی شامل چشم‌های بزرگ، سرهای بزرگ، و بدن‌های نرم می‌شود که مراقبت و حفاظت از فرزندان را تضمین کند.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که به دلیل ویژگی‌های نوزادی در بعضی از حیوانات نازیبا، انسان‌ها احساس عاطفی می‌کنند که به آنها نیازمندی و حفاظت را القاء می‌کند. حیوانات نازیبا به دلیل ویژگی‌های بیشتر نوزادی‌شان مانند چشمان بزرگ و بینی کوچک، جذابیت زیادی برای انسان‌ها دارند و باعث می‌شوند که انسان‌ها به آنها علاقه‌مند شوند. به همین دلیل، این حیوانات زشت و نازیبا همچنان مورد توجه و علاقه قرار می‌گیرند.
تک فان-سگ‌های زشت و حیوانات خانگی نازیبای دیگر از نظر ظاهری خوشایند نیستند، اما همچنان دل‌های ما را تسخیر می‌کنند. چرا؟
به گزارش تک فان، هر سال در ماه ژوئن در پتالوما، کالیفرنیا، داوران به صفی از پوزه‌های فشرده، دندان‌های کج و معوج، چشم‌های از حدقه بیرون‌زده و سبیل‌های پرپشت نگاه می‌کنند، تا برنده مسابقه زشت‌ترین سگ جهان را تعیین کنند.
شرکت‌کنندگان این افتخار دوپهلو، قلب حیوان‌دوستان در سراسر جهان را آب می‌کنند. عکس‌های نازیبای حیوانات خانگی نیز بخش رایجی از محتوای اینترنت هستند.
پس چرا حیوانات زشت را تا این حد جذاب می‌یابیم؟ و چه چیزی موجودات عجیب و غریب را اینقدر بامزه می‌کند؟
تکامل نقش مهمی ایفا می‌کند. به گفته جانورشناس اتریشی، کنراد لورنتس، جذب انسان به ویژگی‌های نوزادی مانند چشم‌های بزرگ، سرهای بزرگ و بدن‌های نرم، یک سازگاری تکاملی است که به بزرگسالان کمک می‌کند تا از فرزندان خود مراقبت و بقای گونه‌هایشان را تضمین کنند. لورنتس این ویژگی‌های نوزادی را در سال ۱۹۴۳ “طرح نوزادی” نامید.
حیوانات عجیب و غریبی مانند حباب‌ماهی، سگ پاگ، آی-آی‌ها و بولداگ‌ها همگی دارای این ویژگی‌های نوزادی هستند که پاسخ عاطفی در میان انسان‌ها و یک غریزه ذاتی برای مراقبت و حفاظت را فعال می‌کند.
مارتا بورگی، پژوهشگر در مؤسسه عالی بهداشت در رم، که در مورد ارتباط طرح نوزادی با تعامل انسان و حیوان مطالعه کرده اس، می‌گوید : « این ویژگی‌های نوزادی باعث افزایش رفتارهای حمایتی، توجه و تمایل به مراقبت از فرد و کاهش احتمال پرخاشگری نسبت به نوزاد می‌شود.»
«در میان گونه انسان، که کودکان‌اش برای تأمین غذا و حفاظت از خود کاملا به مراقبان وابسته هستند، چنین پاسخی ارزش واضحی دارد زیرا به افزایش شانس بقای فرزندان کمک می‌کند.»
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۴ توسط مارتا بورگی و دیگر پژوهشگران انجام شد، نشان داد که مفهوم “بانمکی” به صورت سخت‌افزاری و در سن بسیار کمی شکل می‌گیرد، به طوری که کودکان از سن 3سالگی جذب حیوانات و آدم‌هایی با چشمان درشت، بینی کوفته‌ای و صورت گرد می‌شوند.
بورگی می‌گوید: «ما نشان دادیم که توجه کردن به ویژگی‌های نوزاد‌گونه در چهره در سگ‌ها و گربه‌ها در سنین اولیه رشد آغاز می‌شود.»
پژوهشگران حرکات چشمی کودکان سنین سه تا شش ساله را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و متوجه شدند که آنها بیشتر روی تصاویر سگ‌ها و گربه‌ها و انسان‌هایی متمرکز می‌شوند که به صورت دیجیتالی اصلاح شده‌اند تا ویژگی‌های نوزادی چهره‌هایشان پررنگ‌تر شود.
آنها همچنین از کودکان خواستند که تصاویر را بر اساس یک مقیاس از یک تا پنج ارزیابی کنند، که عدد یک به معنای “بانمک نیست” و پنج به معنای “بسیار بانمک است” بود. کودکان چهره‌های گرد با پیشانی‌های بلند، چشم‌های بزرگ و بینی‌های کوچک را نسبت به آن‌هایی که ویژگی‌های کمتر نوزادی دارند، بیشتر به عنوان بانمک رتبه‌بندی کردند.
بورگی می‌گوید: «ما نشان دادیم که درجه طرح نوزادی صورت در سگ‌ها و گربه‌ها ویژگی مهمی است که بر ادراک زیبایی در کودکان تأثیر می‌گذارد.»
حیوانات زشت اغلب ارزش‌های دیگری دارند – برخی مانند حباب‌ماهی یا موش خرمای برهنه، در محیط‌های بسیار سختی زندگی می‌کنند که به شیوه‌های قابل توجهی با آنها سازگار شده‌اند.
محققان به خصوص به این حیوانات از این حیث علاقه نشان می‌دهند که می‌خواهند بداند آیا زیست‌شناسی این حیوانات می‌تواند بینش تازه‌ای برای درمان برخی بیماری‌های انسانی مانند سرطان، بیماری قلبی و بیماری‌های پیش‌رونده عصبی کمک کند یا خیر.
با اینکه موجودات زشت توانسته‌اند خودشان را با زندگی در حیات وحش تطبیق بدهند و می‌تواند فواید بی‌شماری برای اکوسیستم‌هایی که در آن زندگی می‌کنند داشته باشند، اغلب آن توجه که به طور سنتی به حیوانات بانمک و ناز عرضه می‌شود را دریافت نمی‌کنند. این امر می‌تواند به نوعی سوگیری منجر شود که باعث می‌شود گونه‌های زشت‌تر در تحقیقات کمتر مورد توجه قرار بگیرند.
عوامل فرهنگی نیز در جلب شیفتگی ما به حیوانات زشت-بانمک نقش دارند. روآنا پکر، استاد علم رفاه و رفتار حیوانات در کالج دامپزشکی سلطنتی انگلستان می‌گوید: «چیزهای زشت-بانمک مد هستند. یکی از علل آن رسانه‌های اجتماعی است که در آن بسیاری از سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرها سگ‌های نژاد پاگ و بولداگ‌هایشان را در اینستاگرام به نمایش می‌گذارند.»
اما نگرانی‌های جدی درباره این نوع ترندها وجود دارد. دامپزشکان مردم را تشویق می‌کنند که سگ‌های با صورت پهن یا سر کوتاه را به سرپرستی نگیرند زیرا این نژادها از مشکلات جدی سلامتی رنج می‌برند. نژاد سگ پاگ و بولداگ فرانسوی که به صورت گزینشی پرورش پیدا کرده‌اند مشکلات تنفسی، تکرار عفونت‌های پوستی و بیماری‌های چشمی دارند.
یک مطالعه در سال ۲۰۲۲ به این نتیجه رسید که پاگ‌ها “از منظر بهداشت دیگر نمی‌توانند به عنوان یک سگ معمولی در نظر گرفته شوند” زیرا با مشکلات بهداشتی جدی مواجه هستند.
با اینکه پاگ‌ها مشکلات زیادی دارند اما هنوز بسیار محبوب هستند. این سگ در آمریکا رتبه 35امین سگ محبوب از 280 سگ ثبت‌شده را دریافت کرده است.
عاطفه رضوان نیا
