چگونه استرس بر بدن ما تأثیر می‌گذارد؟ بخش‌هایی که بیشترین آسیب را می‌بینند
استرس یک واکنش طبیعی فیزیکی و ذهنی به تجربیات زندگی است. همه افراد گاهی اوقات استرس را تجربه می‌کنند. هر چیزی، از مسئولیت‌های روزمره مانند کار و خانواده گرفته تا رویدادهای جدی زندگی مانند تشخیص بیماری جدید، جنگ یا مرگ عزیزان، می‌تواند باعث ایجاد استرس شود.
بدن ما برای مدیریت استرس در مقادیر کم به خوبی مجهز است، اما زمانی که این استرس طولانی مدت یا مزمن می‌شود، می‌تواند تأثیرات جدی بر بدن شما داشته باشد. در این مقاله از مجله روانشناسی تک فانبلاگ، به بررسی استرس، انواع آن و تاثیر آن بر بدن می‌پردازیم، استرس به کدام بخش‌های بدن آسیب می‌زند؟
انواع مختلف استرس
استرس به طور کلی به احساس فشار یا تنش جسمی و روحی گفته می‌شود که بدن در پاسخ به موقعیت‌های چالش‌برانگیز از خود نشان می‌دهد. استرس انواع مختلفی دارد که هر کدام تأثیر متفاوتی بر بدن می‌گذارد. در ادامه به انواع مختلف استرس خواهیم پرداخت:
استرس حاد (حادثه‌ای): این نوع استرس، کوتاه‌مدت بوده و در پاسخ به یک تهدید یا چالش فوری، چه ترسناک و چه هیجان‌انگیز، رخ می‌دهد. این نوع استرس می‌تواند در زندگی روزمره اتفاق بیفتد.
مثال: به طور خطرناکی از تصادف با ماشین اجتناب کردن، سخنرانی در جمع، یا اسکی در سراشیبیاسترس حاد دوره‌ای: این نوع استرس زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به طور مکرر یا با تناوب، استرس حاد را تجربه می‌کند.
مثال: پروژه‌های کاری با فشار بالا و مکرر، مراقبت از یک فرد عزیزاسترس مزمن: این نوع استرس، یک احساس مداوم و طولانی‌مدت فشار در طول یک دوره‌ی زمانی است.
مثال: از دست دادن شغل، مشکلات مالی، طلاق، بیماری طولانی‌مدت
استرس چگونه بر بدن تأثیر می‌گذارد؟
استرس باعث ایجاد واکنش جنگ یا گریز در بدن می‌شود. استرس مزمن می‌تواند اثرات منفی بر خلق و خوی شما، سیستم ایمنی و گوارش، و سلامت قلب و عروق داشته باشد.
برای موقعیت‌های فوری و کوتاه مدت، استرس می‌تواند برای سلامتی شما مفید باشد. این می‌تواند به شما کمک کند تا با موقعیت‌های بالقوه جدی مقابله کنید. بدن شما با ترشح هورمون‌هایی به استرس پاسخ می‌دهد که ضربان قلب و تنفس شما را افزایش می‌دهد و ماهیچه‌های شما را برای واکنش آماده می‌کند.
با این حال، اگر واکنش استرس شما همچنان ادامه داشته باشد و این سطح استرس برای مدت بسیار طولانی‌تر از حد لازم برای بقا بالا بماند، می‌تواند بر سلامت شما تأثیر منفی بگذارد. استرس مزمن می‌تواند باعث ایجاد انواع علائم شود و بر سلامت کلی شما تأثیر بگذارد.
برخی از علائم استرس مزمن عبارتند از:
زود رنجیاضطرابافسردگیسردردبی‌خوابی
تاثیر استرس بر سیستم عصبی مرکزی و سیستم غدد درون‌ریز
سیستم عصبی مرکزی (CNS) مسئول واکنش «جنگ یا گریز» شماست. در مغز، هیپوتالاموس کار را آغاز می‌کند و به غدد فوق کلیوی دستور می‌دهد تا هورمون‌های استرس آدرنالین و کورتیزول را آزاد کنند. این هورمون‌ها ضربان قلب شما را افزایش می‌دهند و خون را به مناطقی می‌رسانند که در شرایط اضطراری به آن نیاز بیشتری دارند، مانند عضلات، قلب و سایر اندام‌های مهم.
هنگامی که ترس ادراکی از بین می‌رود، هیپوتالاموس باید به تمام سیستم‌ها دستور دهد که به حالت عادی بازگردند. اگر سیستم عصبی مرکزی نتواند به حالت عادی بازگردد، یا عامل استرس‌زا از بین نرود، پاسخ استرس ادامه خواهد داشت.
استرس مزمن همچنین در رفتارهایی مانند پرخوری یا کم‌خوری، سوء مصرف الکل یا مواد مخدر و گوشه‌گیری اجتماعی نقش دارد.
بیشتر بخوانید: تکنیک‌های تنفسی برای کاهش استرس و اضطراب
تاثیر استرس بر سیستم تنفسی و قلب و عروق
هورمون‌های استرس بر سیستم‌های تنفسی و قلب و عروق شما تأثیر می‌گذارند. در طول واکنش استرس، شما سریعتر نفس می‌کشید تا خون غنی از اکسیژن را به سرعت در بدن خود توزیع کنید. اگر از قبل مشکل تنفسی مانند آسم یا آمفیزم دارید، استرس می‌تواند تنفس را حتی سخت‌تر کند.
زیر فشار، قلب شما نیز سریعتر خون را پمپاژ می‌کند. هورمون‌های استرس باعث می‌شوند رگ‌های خونی شما منقبض شوند و اکسیژن بیشتری را به ماهیچه‌هایتان هدایت کنند تا قدرت بیشتری برای واکنش داشته باشید. اما این همچنین فشار خون شما را بالا می‌برد.
در نتیجه، استرس مکرر یا مزمن باعث می‌شود قلب شما برای مدت طولانی بیش از حد کار کند. با افزایش فشار خون، خطر ابتلا به سکته مغزی یا حمله قلبی نیز افزایش می‌یابد.
تاثیر استرس بر سیستم گوارشی
زیر فشار، کبد شما برای افزایش انرژی، قند خون اضافی (گلوکز) تولید می‌کند. اگر تحت استرس مزمن هستید، بدن شما ممکن است نتواند با این افزایش ناگهانی گلوکز مقابله کند. استرس مزمن ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: از کجا بفهمیم دیابت داریم؟ (نشانه‌های دیابت نوع ۱ و ۲)
هجوم هورمون‌ها، تنفس سریع و افزایش ضربان قلب می‌تواند سیستم گوارشی شما را نیز مختل کند. به لطف افزایش اسید معده، بیشتر در معرض سوزش سر دل یا ریفلاکس معده قرار خواهید گرفت. استرس باعث ایجاد زخم معده نمی‌شود (باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری اغلب عامل آن است) اما می‌تواند خطر ابتلا به آن‌ها را افزایش دهد و باعث تشدید زخم‌های موجود شود.
استرس همچنین می‌تواند بر نحوه حرکت غذا در بدن شما تأثیر بگذارد و منجر به اسهال یا یبوست شود. همچنین ممکن است دچار حالت تهوع، استفراغ یا درد معده شوید.
تاثیر استرس بر سیستم عضلانی
زمانی که استرس دارید، عضلات شما برای محافظت خود در برابر آسیب، منقبض می‌شوند. هنگامی که آرام می‌گیرید، تمایل دارند دوباره شل شوند، اما اگر دائماً تحت استرس باشید، ممکن است ماهیچه‌هایتان فرصتی برای استراحت پیدا نکنند.
سفت شدن عضلات باعث سردرد، کمردرد، درد شانه و درد بدن می‌شود. با گذشت زمان، این موضوع می‌تواند یک چرخه ناسالم را ایجاد کند، زیرا شما ورزش را کنار می‌گذارید و برای تسکین درد به داروهای مسکن روی می‌آورید.
تاثیر استرس بر دستگاه جنسی و تولیدمثل
استرس هم برای بدن و هم برای ذهن خسته‌کننده است. از دست دادن میل جنسی در زمان استرس مزمن غیرعادی نیست. در حالی که استرس کوتاه‌مدت ممکن است باعث تولید بیشتر تستوسترون، هورمون مردانه، شود، این اثر ماندگار نیست.
اگر استرس برای مدت طولانی ادامه یابد، سطح تستوسترون مردان ممکن است شروع به کاهش کند. این می‌تواند در تولید اسپرم اختلال ایجاد کرده و باعث اختلال نعوظ یا ناتوانی جنسی شود. استرس مزمن همچنین ممکن است خطر ابتلا به عفونت اندام‌های تولیدمثل مردانه مانند پروستات و بیضه را افزایش دهد.
برای زنان، استرس می‌تواند بر چرخه قاعدگی تأثیر بگذارد و منجر به پریودهای نامنظم، شدیدتر یا دردناک‌تر شود. استرس مزمن همچنین می‌تواند علائم فیزیکی یائسگی را تشدید کند.
تاثیر استرس بر سیستم ایمنی
استرس سیستم ایمنی را تحریک می‌کند که می‌تواند برای موقعیت‌های فوری مفید باشد. این تحریک می‌تواند به شما در جلوگیری از عفونت‌ها و بهبود زخم‌ها کمک کند. اما با گذشت زمان، هورمون‌های استرس سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کرده و پاسخ بدن شما به مهاجمان خارجی را کاهش می‌دهد.
افراد تحت استرس مزمن بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های ویروسی مانند آنفولانزا و سرماخوردگی و همچنین سایر عفونت‌ها هستند. استرس همچنین می‌تواند زمان بهبودی شما از بیماری یا آسیب را افزایش دهد.
چه زمانی برای مدیریت استرس به دنبال کمک حرفه‌ای باشیم؟
اگر استراتژی‌های رایج برای مدیریت استرس خود را امتحان کرده‌اید (به عنوان مثال، خواب کافی، داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش منظم) اما به نظر نمی‌رسد که کمکی بکنند، ممکن است زمان آن رسیده باشد که از یک روانشناس یا روانپزشک کمک بگیرید.همچنین اگر دچار اضطراب یا حملات پانیک مکرر هستید، یا متوجه می‌شوید که از موقعیت‌هایی که ممکن است باعث اضطراب و افسردگی شود، اجتناب می‌کنید، ممکن است بخواهید به یک متخصص مراجعه کنید.هنگامی که یک عامل استرس‌زا مانع از زندگی کردن به شیوه‌ای می‌شود که می‌خواهید زندگی کنید، روابط شما را مختل می‌کند یا شما را به انجام رفتارهای ناسالم سوق می‌دهد، بهتر است است که به دنبال کمک حرفه‌ای بگردید.
در این مقاله از مجله روانشناسی اکالا، به بررسی استرس پرداختیم و به شما توضیح دادیم که استرس چطور بر تمام سیستم‌های بدن از جمله سیستم‌های عضلانی، تنفسی، قلبی عروقی، غدد درون‌ریز، گوارشی، عصبی و تولید مثل تأثیر می‌گذارد.
منابع:
من سورین صیادی هستم، از بچگی تقریبا تمام وقت آزادم رو صرف دیدن فیلم و سریال (و گاهاً انیمه) کردم! علاقه‌ام بیشتر سمت اکشن، جنایی و هیجان‌انگیز میره، اما ژانرهای دیگه رو هم دنبال می‌کنم. خیلی خوشحالم که می‌تونم راجع به این لذت زندگی با بقیه حرف بزنم و فیلم و سریال‌های مورد علاقه‌ام رو باهاتون به اشتراک بذارم!
