سیارک‌ها و زمین: یادگارهای تاریخی از برخورد‌های خطرناک
روزیاتو نوشت: در دنیای پرهیاهوی نجوم و اکتشافات فضایی، یک نام به طور خاص توجه دانشمندان و عموم مردم را به خود جلب کرده است: بنو، سیارکی که قدرت تخریب معادل ۲۲ بمب اتمی دارد. این جرم آسمانی که هر شش سال یک بار به زمین نزدیک می‌شود، اکنون در کانون توجه ناسا قرار گرفته است. محققان با دقت تاریخ ۲۴ سپتامبر ۲۱۸۲ را به عنوان زمان احتمالی برخورد این سیارک با زمین تعیین کرده‌اند. اگرچه این تاریخ بسیار دور به نظر می‌رسد، اما آژانس فضایی آمریکا از هم اکنون تلاش‌های گسترده‌ای را برای منحرف کردن مسیر بنو آغاز کرده است. در ادامه، نگاهی خواهیم داشت به تاریخچه برخورد سیارک ها با زمین.
محل برخورد شهاب‌سنگ، ایالات متحده آمریکا
دهانه شهاب‌سنگ، معروف به دهانه بَرینجر، در نزدیکی فلگستف آریزونا واقع شده است. این پدیده طبیعی چشمگیر با قطر حدود ۱۲۰۰ متر و عمق ۱۷۰ متر، یکی از بهترین نمونه‌های حفظ شده دهانه‌های به وجود آمده پس از برخورد شهاب‌سنگ در جهان است.
دهانه تنومر، موریتانی
دهانه تنومر در صحرای موریتانی با لبه تقریباً دایره‌ای شکل خود شناخته می‌شود. عکس مایکل دنیگ به خوبی ابعاد این دهانه را به تصویر کشیده است.
دهانه وردفورت، آفریقای جنوبی
این دهانه با قطری بیش از ۳۰۰ کیلومتر، بزرگترین دهانه برخورد تأیید شده در زمین است. تصویر نشان دهنده گنبد وردفورت، بخش مرکزی دهانه است.
دهانه کالی، استونی
مجموعه‌ای متشکل از ۹ دریاچه که در دهانه شهاب‌سنگی در روستای کالی در جزیره سارما استونی به وجود آمده است که حدود ۱۵۳۰ تا ۱۴۵۰ سال قبل از میلاد شکل گرفته‌اند.
محل برخورد گاسس بلاف، استرالیا
این دهانه شهاب‌سنگی در جنوب سرزمین شمالی استرالیا، قطری ۵ کیلومتری و ارتفاع لبه ۲۰۰ متری دارد. بومیان آرنته غربی آن را تنورالا می‌نامند و مکانی مقدس می‌دانند.
آبگیر مانیکواگان، کانادا
این مخزن آب در مرکز کبک، نتیجه برخورد یک شهاب‌سنگ در ۲۱۴ میلیون سال پیش است. جزیره رنه-لواسور در مرکز دریاچه قرار دارد و کل مجموعه به «چشم کبک» معروف است.
دهانه ولف کریک، استرالیا
این دهانه در غرب استرالیا با قطر ۸۷۵ متر و عمق ۶۰ متر، کمتر از ۱۲۰ هزار سال قدمت دارد و در مرکز پارک ملی دهانه شهاب‌سنگی ولف کریک قرار دارد.
آبریز سادبری، کانادا
این آبریز در انتاریو با وسعت ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر، حدود ۱.۸ میلیارد سال پیش شکل گرفته است.
دهانه پاپیگای، روسیه
این دهانه ۱۰۰ کیلومتری در سیبری، حدود ۳۵ میلیون سال پیش ایجاد شده است.
دهانه آکرامان، استرالیا
دریاچه آکرامان در جنوب استرالیا، بخشی از دهانه ۴۰ کیلومتری آکرامان است که حدود ۵۹۰ میلیون سال پیش شکل گرفته است.
دهانه قره‌کول، تاجیکستان
دریاچه قره‌کول در دهانه‌ای ۵۲ کیلومتری ای در پارک ملی تاجیکستان قرار دارد که حدود ۲۵ میلیون سال قدمت دارد.
خلیج چساپیک، ایالات متحده آمریکا
این خلیج در ساحل شرقی آمریکا، نتیجه برخورد شهاب‌سنگی حدود ۳۵ میلیون سال پیش است.
دهانه بوسوم وی، غنا
دریاچه بوسوم وی، تنها دریاچه طبیعی غنا، در دهانه‌ای باستانی در جنوب شرقی کوماسی قرار دارد و برای مردم آشانتی مقدس است.
منطقه حفاظت شده‌ی شهاب‌سنگ موراسکو، لهستان
این منطقه حفاظت شده نزدیک پوزنان شامل هفت دهانه است که بزرگترین آن قطری ۱۰۰ متری و عمقی ۱۱ متری دارد.
دهانه لونار، هند
دریاچه لونار در ایالت ماهاراشترا، نتیجه برخورد شهاب‌سنگی در ۳۵ تا ۵۰ هزار سال پیش است.
دهانه میدلزبورو، ایالات متحده آمریکا
این دهانه ۵ کیلومتری در کنتاکی، کمتر از ۳۰۰ میلیون سال قدمت دارد.
دهانه میستاستین، کانادا
این دهانه در لابرادور کانادا، حدود ۳۶ میلیون سال پیش در اثر برخورد سیارکی قدرتمند شکل گرفته است.
دهانه تسواینگ، آفریقای جنوبی
این دهانه زیبا در شمال غربی پرتوریا، بین ۲۲۰ تا ۵۲ هزار سال قدمت دارد و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که از حداقل ۱۰۰ هزار سال پیش مورد استفاده انسان‌ها بوده است.
منطقه محافظت شده‌ی شهاب‌سنگ‌های هنبری، استرالیا
این ذخیره‌گاه در سرزمین شمالی استرالیا شامل حداقل ۱۴ دهانه است که بزرگترین آن ۲۱۷ متر طول، ۱۱۱ متر عرض و ۱۵ متر عمق دارد.
دهانه ال‌گیگیتگین، روسیه
دریاچه ال‌گیگیتگین در شمال شرقی سیبری، حدود ۳.۶ میلیون سال پیش از برخورد یک سیارک شکل گرفته است.
دهانه آراگواینا، برزیل
این ساختار دایره‌ای شکل ۴۰ کیلومتری در مرز ایالت‌های ماتو گروسو و گویاس، بزرگترین دهانه به وجود آمده از برخورد شهاب سنگ در آمریکای جنوبی محسوب می‌شود.
نوردلینگر ریس، آلمان
این دهانه مهم در غرب باواریا و شرق بادن-وورتمبرگ، محل تمرین فضانوردان آپولو ۱۴ بوده است.
دهانه هاتون، کانادا
این دهانه ۲۳ کیلومتری در جزیره دوون نوناووت، حدود ۳۹ میلیون سال قدمت دارد.
دهانه لاپایاروی، فنلاند
دریاچه لاپایاروی در منطقه اوستروبوتنیای جنوبی فنلاند، در دهانه‌ای ۲۳ کیلومتری قرار دارد که حدود ۷۶ میلیون سال پیش شکل گرفته است.
دهانه چیکشولوب، مکزیک
این دهانه زیر شبه جزیره یوکاتان، نتیجه برخورد سیارکی عظیم حدود ۶۶ میلیون سال پیش است که منجر به انقراض دایناسورها شد. این دهانه دومین دهانه بزرگ جهان است.
تونگوسکا، روسیه
در سال ۱۹۰۸، شهاب‌سنگی وارد جو زمین شد اما قبل از برخورد با زمین منفجر شد. این انفجار باعث تخریب حدود ۸۰ میلیون درخت در منطقه‌ای به وسعت ۲۱۵۰ کیلومتر مربع شد.
