برای قرنها، تاریکی برای ما ترسناک بوده است. از گربههای سیاه که از مسیرمان میگذرند تا داستانهای ارواح و جهنم. اما همیشه اینطور نبود. در بخش زیادی از تاریخ، تاریکی بخشی عادی از زندگی روزمره بود. مثلاً در قرون وسطی، مردم اروپا در دو مرحله میخوابیدند؛ یک «خواب اول»، بیدار میشدند تا دعا کنند یا کمی با هم صحبت کنند، و سپس به «خواب دوم» میرفتند. به هر حال، ما انسانها در نزدیکی خط استوا تکامل پیدا کردیم که ریتم طبیعی آن ۱۲ ساعت روشنایی و ۱۲ ساعت تاریکی است. حالا علم نشان میدهد که این باور قدیمی که باید از تاریکی بترسیم، اشتباه است و چراغهای روشن شبانه ممکن است برای ما ضرر داشته باشند.
تحقیقات جدید میگویند تاریکی فقط به خاطر نبود نور خوب نیست، بلکه به صورت فعال، زیستشناسی بدن ما را بهبود میبخشد. یک تحقیق در سال ۲۰۲۵ نشان داد که هرچه اتاق خواب تاریکتر باشد، احتمال افسردگی کمتر و سلامت روان بهتر است. همچنین، بررسیهای علمی نشان میدهند که ساعت درونی بدن ما که با نور و تاریکی تنظیم میشود، برای عملکرد صحیح به شب نیاز دارد. اگر این ریتم طبیعی به هم بخورد، مشکلات جسمی و روانی زیادی به وجود میآید. در نتیجه، تاریکی فقط آرامبخش نیست؛ بلکه به بدن ما کمک میکند تا خود را ترمیم و بازسازی کند و تعادل از دست رفتهاش را پیدا کند.
وقتی وارد تاریکی میشوید، انگار بدن شما میداند چه کاری باید انجام دهد. در سال ۲۰۲۵، دانشمندان کشف کردند که نشستن در سکوت مطلق و تاریکی کامل باعث آرامش روحی، وضوح فکری و کاهش استرس میشود. در یک آزمایش دیگر، محققان آسمان پرستاره را شبیهسازی کردند و فهمیدند هرچه آسمان تاریکتر باشد، آرامش افراد بیشتر است. استرس آنها کمتر شد و حس بهتری از سلامت و ترمیم پیدا کردند. کپسولهای شناورسازی که پر از آب نمک گرم و ضد صدا هستند، نیز تأثیر مشابهی دارند. این کپسولها به کاهش هورمون استرس (کورتیزول)، تثبیت فشار خون و بهبود عملکرد مغز کمک میکنند.
Tim Edensor، یک پژوهشگر فرهنگی، که سالها روی «چشمانداز شبانه» تحقیق کرده، خودش تجربه استفاده از این کپسولها را داشته است. او میگوید: «خیلی آرامشبخش بود. همهجا ساکت است. هیچ صدایی نمیشنوی. در این کپسول دراز میکشی. بعضیها حس میکنند زندانی شدهاند، اما من اینطور نبودم. مهمترین نکته این است که در مایعی با چگالی بدن خود شناور هستی. بنابراین، هیچ حسی از بدنت نداری. تمام حواس محو میشوند و این فوقالعاده آرامبخش است.»
او میگوید نور بیطرف نیست. نور نظم میدهد، حکم میکند و بعضی چیزها را از بین میبرد. در کتاب From Light to Dark، او توضیح میدهد که چگونه فرهنگ غرب شب را به یک شخصیت منفی تبدیل کرد. شب نماد ترس و گناه و تاریکی بود، در حالی که نور نماد حقیقت و رستگاری. این باورها آنقدر قوی هستند که به سختی از بین میروند. Edensor میگوید: «قبل از برق، بعد از غروب خورشید، جهان در تاریکی مطلق فرو میرفت. ممکن بود در گودال بیفتی یا مورد حمله قرار بگیری. بنابراین مردم راههایی برای کنار آمدن با آن ابداع کردند و آن واکنشها هنوز در ما باقی مانده است.»
اما یک پارادوکس وجود دارد پس از قرنها ترس از تاریکی، حالا علم به ما هشدار میدهد که نور بیش از حد برایمان خطرناک است. یک بررسی علمی در سال ۲۰۲۵ نشان داد که نور مصنوعی در شب با اختلال در ساعت درونی بدن، بیماریهای متابولیک، مشکلات روحی و حتی افزایش خطر سرطان مرتبط است. شهرها در «ظهر دائمی» زندگی میکنند، که نه تنها ستارهها، بلکه شاید بخشهایی از وجود درونی ما را نیز از بین میبرد.
David Eagleman، دانشمند مغز و اعصاب، توضیح میدهد که تاریکی به «بینایی درونی» مغز کمک میکند. او با ساخت دستگاههای پوشیدنی مانند VEST نشان داد که حواس ما ثابت نیستند. این دستگاه صدا را به لرزشهایی روی پوست تبدیل میکند. با گذشت زمان، کاربران حس میکردند که صدا را «میبینند». اسکن مغزی نشان میدهد که بخش بینایی مغز آنها، در پاسخ به لمس فعال میشد. این یعنی وقتی نور از بین میرود، بخش بینایی عقبنشینی میکند و قدرت مغز به حواس دیگر مانند بو، لمس و صدا اختصاص مییابد.
این تغییرات حسی ممکن است همین الان در مغز شما اتفاق بیفتد. به گفته Eagleman، مغز همیشه در حال رقابت بین دو کار است: پایش دنیای درونی (فکر کردن، خیالپردازی، به یاد آوردن) و دنیای بیرونی (اطلاعات حسی). او معتقد است رؤیاها روش مغز برای دفاع از بخش بینایی خود در برابر بیکاری هستند. وقتی تاریکی میآید و دیگر نمیتوانید ببینید، مغز تصاویر را تولید میکند تا بخش بینایی فعال بماند.
درست است که هدف اصلی رؤیاها هنوز کاملاً مشخص نیست، اما بسیاری از دانشمندان میگویند آنها به مغز کمک میکنند تا خاطرات را ذخیره کند، احساسات را تنظیم کند و سیستمهای یادگیری را تقویت کند.
البته همه محققان با این ایده موافق نیستند. برخی معتقدند که نکته کلیدی، تعادل است: روزهای روشن همراه با شبهای واقعاً تاریک. اما شواهد برای اهمیت تاریکی در حال افزایش است. بازار کپسولهای شناورسازی رو به رشد است و جنبش «آسمان تاریک» در سراسر جهان برای کاهش آلودگی نوری در حال گسترش است.
Eagleman پیشنهاد میکند: «سعی کنید تاریکی را بیشتر کنید و ببینید چه حسی دارد. آیا حافظه و تخیل بهتری پیدا میکنید؟… اگر اینطور است، شاید این روش برای شما جواب میدهد.» این را مانند یک آزمایش شخصی «نور یا تاریکی» برای شخصیت خودتان در نظر بگیرید. شاید در این راه با غریبهای که در درون شما زندگی میکند، ملاقات کنید.
طراحی و اجرا :
وین تم
هر گونه کپی برداری از طرح قالب یا مطالب پیگرد قانونی خواهد داشت ، کلیه حقوق این وب سایت متعلق به وب سایت تک فان است
دیدگاهتان را بنویسید