ارسال دیدگاه
امروز: یکشنبه , ۲۳ شهریور , ۱۴۰۴
X
پرسش از وجود حیات فرازمینی یکی از کنجکاوی‌های دیرینه‌ی بشر است. با پیشرفت مأموریت‌های فضایی، تمرکز دانشمندان از کهکشان‌های دور به سیارات همسایه در منظومه شمسی معطوف شده است. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که نشانه‌هایی از حیات ممکن است در مکان‌هایی غیرمنتظره در همین نزدیکی پنهان شده باشد.
چه کسی تا به حال به آسمان نگاه نکرده و از خود نپرسیده که آیا جایی در آن بالا، حیاتی وجود دارد که به ما نگاه می‌کند؟ آیا ممکن است حیات فرازمینی در نزدیکی ما، در محدوده منظومه شمسی وجود داشته باشد؟
پاسخ کوتاه این است: بله. مکان‌های متعددی در منظومه شمسی وجود دارند که پژوهشگران در آن‌ها به‌دنبال نشانه‌های حیات هستند و برخی شواهد حاکی از آن‌اند که ممکن است حیات در مکان‌هایی غیرمنتظره پنهان شده باشد.
آیا در مریخ حیات وجود دارد؟
اگرچه به‌نظر نمی‌رسد که «مردان سبز کوچک» در مریخ زندگی کنند، اما احتمال دارد که در گذشته، حیات میکروبی در آن وجود داشته باشد. مریخ در حال حاضر یک بیابان سرد و خشک است، اما به لطف مریخ‌نوردهایی که سطح این سیاره را بررسی کرده‌اند، می‌دانیم در گذشته، آب مایع که شرط حیات است در آن وجود داشته.
ایمی ویلیامز (Amy Williams)، استاد زمین‌شناسی در دانشگاه فلوریدا و عضو تیم‌های علمی مریخ‌نوردهای Curiosity و Perseverance ناسا، بیان می‌کند، مریخ‌نورد Curiosity برای جستجوی محیط‌های قابل زیست طراحی شده بود. محیط‌هایی که می‌توانستند از حیات میکروبی در گذشته مریخ خبر بدهند، البته اگر اصلاً حیات در این سیاره شکل گرفته باشد. او در گفت‌وگو با Live Science چنین گفت:
فضاپیمای Curiosity برای انجام این مأموریت انتخاب شد تا بررسی کند که آیا المان‌های حیات روی زمین مانند آب مایع، منبع کربن، و انرژی شیمیایی برای تأمین متابولیسم، در آنجا نیز وجود دارند یا خیر.
علاوه بر بررسی محیط، مریخ‌نورد Perseverance نمونه‌های سنگی امیدوارکننده‌ای جمع‌آوری کرده که قرار است برای تحلیل‌های پیشرفته به زمین بازگردانده شوند. مأموریت بازگرداندن نمونه‌های مریخ (Mars Sample Return) در حال حاضر توسط ناسا و آژانس فضایی اروپا (ESA) در دست توسعه است تا به مریخ سفر و نمونه‌های جمع‌آوری‌شده را دریافت و به زمین منتقل کند.
ویلیامز درباره یکی از نمونه‌های سنگی خاص چنین می‌گوید:
حداقل یکی از نمونه‌های جمع‌آوری‌شده دارای ویژگی‌هایی است که با تعریف شاخص احتمالی از حیات میکروبی باستانی مطابقت دارد. بازگرداندن نمونه‌ها به زمین توسط Mars Sample Return این امکان را فراهم می‌کند که به برخی از بنیادی‌ترین پرسش‌های بشریت از جمله اینکه آیا ما در جهان تنها هستیم یا خیر پاسخ دهیم.
آیا ممکن است در سیاره‌ی زهره حیات وجود داشته باشد؟
اگرچه زهره اغلب «دوقلوی زمین» نامیده می‌شود، اما احتمالاً نخستین مکانی نیست که کسی برای یافتن حیات در منظومه شمسی به آن فکر کند. دمای سطح آن به‌اندازه‌ای بالاست که می‌تواند سرب را ذوب کند، و فشار سطحی آن بیش از ۹۰ برابر فشار سطح زمین است. این سیاره در پوششی ضخیم از ابرهای متراکم احاطه شده که عمدتاً از اسید سولفوریک تشکیل شده‌اند. ماده‌ای بسیار خورنده که در ترکیب با آب، باران اسیدی ایجاد می‌کند و به گیاهان، جانوران و خاک آسیب می‌زند.
با وجود این شرایط خصمانه، ممکن است حیات میکروبی مقاوم به شرایط سخت بتواند در ارتفاعات جو زهره زنده بماند، جایی که دما و فشار به‌اندازه سطح این سیاره شدید نیستند؛ شاید حیات بتواند راه‌هایی برای محافظت از خود در برابر خاصیت خورندگی اسید سولفوریک پیدا کند. برای بررسی این احتمال، مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) در حال طراحی فضاپیماهایی با نام Morning Star Missions است که به جو زهره سفر خواهند کرد و هدف نهایی آن‌ها جمع‌آوری نمونه‌ای از ابرهای این سیاره و بازگرداندن آن به زمین برای تحلیل دقیق‌تر است.
سارا سیگر (Sara Seager)، استاد دانشگاه MIT و مدیر پروژه Morning Star Missions، در گفت‌وگو با Live Science گفت:
ممکن است حیات میکروبی در ابرهای زهره با وجود ترکیب آن‌ها از اسید سولفوریک غلیظ وجود داشته باشد. اگر نشانه‌های قانع‌کننده‌ای از حیات در زهره پیدا کنیم، درک ما از قابلیت زیست را دگرگون خواهد کرد و اثبات می‌کند که حیات می‌تواند در حلال‌هایی غیر از آب نیز وجود داشته باشد و این دامنه سیارات قابل‌زیست را به‌طور چشمگیری گسترش می‌دهد.
در جستجوی حیات، دانشمندان اغلب بر یافتن آب مایع تمرکز می‌کنند، زیرا این ماده برای حیات روی زمین ضروری است. کشف حیات در زهره این محدودیت را از میان برمی‌دارد، به این معنا که حیات فرازمینی ممکن است بسیار متفاوت‌تر از آن چیزی باشد که تاکنون تصور کرده‌ایم، و مکان‌های بیشتری برای جستجوی آن وجود دارد.
در سال ۲۰۲۰ کشف احتمالی گاز فسفین در ابرهای زهره، به مرکز یک جنجال علمی درباره نشانه‌های حیات در این سیاره تبدیل شد. گاز فسفین کشفی غیرمنتظره بود، زیرا بیشتر فرآیندهای شیمیایی شناخته‌شده که این گاز را تولید می‌کنند، یا منشأ زیستی دارند یا در فشارهای شدید سیارات گازی رخ می‌دهند. با این حال، سیگنال دریافت‌شده بسیار ضعیف بود و منتقدان گفتند ممکن است صرفاً نویز در داده‌ها بوده باشد.
ماموریت‌های فضاپیمای Morning Star به سیاره زهره اطلاعات بسیار بیشتری درباره ترکیب شیمیایی این سیاره ارائه خواهند داد و ممکن است تأیید کنند که آیا فسفین واقعاً در ابرهای زهره وجود دارد یا خیر.
آیا در قمرهای مشتری و زحل حیات وجود دارد؟
در بخش‌های دورتر منظومه شمسی، چندین قمر در مدار سیارات زحل و مشتری وجود دارند که ممکن است میزبان وجود حیات باشند. عکسی که مشاهده می‌کنید قمر سیاره زحل به نام انسلادوس (Enceladus) است. قمر زحل، انسلادوس، دارای اقیانوسی زیرسطحی در سراسر کره است که زیر پوسته‌ای ضخیم از یخ پنهان شده. این قمر به‌طور مداوم ستون‌هایی عظیم از آب شور را به فضا پرتاب می‌کند که به دانشمندان فرصت نادری می‌دهد تا مستقیماً از درون یک جرم آسمانی غیر از زمین نمونه‌برداری کنند. فضاپیمای کاسینی (Cassini) از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۷ چندین بار از کنار انسلادوس عبور و تصاویر و حتی نمونه‌های مستقیم از این ستون‌ها جمع‌آوری کرد که هنوز در حال تحلیل هستند. در نشریه Nature خبری اعلام شد که دانشمندان فسفات‌هایی را در انسلادوس شناسایی کرده‌اند، به این معنا که اکنون تمام مواد شیمیایی پایه‌ای مورد نیاز برای حیات در اقیانوس این قمر کشف شده‌اند.
چندین مأموریت برای مطالعه اختر زیست‌شناسی در انسلادوس، با هدف جمع‌آوری نمونه‌های بیشتر از این ستون‌ها، توسط تیم‌هایی در آژانس فضایی اروپا (ESA) و ناسا در حال برنامه‌ریزی هستند، اگرچه هنوز فاصله زیادی تا مرحله پرتاب دارند.
مانند انسلادوس، قمر مشتری یعنی اروپا نیز دنیایی یخی با اقیانوسی زیرسطحی در سراسر کره است که ستون‌هایی از آب از سطح آن فوران می‌کنند. کشش گرانشی عظیم مشتری بر این قمر انرژی حرکتی فراهم می‌کند که فعالیت‌های زمین‌شناسی را تغذیه کرده و تصور می‌شود همین عامل، باعث شده اقیانوس آن به‌اندازه‌ای گرم باشد که به‌صورت مایع باقی بماند. تعامل میان اقیانوس شور و لایه‌های سنگی داخلی ممکن است میزبان نوعی حیات مشابه با حیات اطراف منافذ گرمابی در زمین باشد.
فضاپیمای Jupiter Icy Moons Explorer (Juice) متعلق به آژانس فضایی اروپا در تاریخ ۱۴ آوریل ۲۰۲۳ (۲۵ فروردین ۱۴۰۲) پرتاب شد و انتظار می‌رود در ژوئیه ۲۰۳۱ (تیر ۱۴۱۰) به مشتری برسد تا این سیاره و سه قمر آن یعنی اروپا، کالیستو و گانیمد را بررسی کند. فضاپیمای Europa Clipper ناسا نیز در تاریخ ۱۴ اکتبر ۲۰۲۴ (۲۲ مهر ۱۴۰۳) پرتاب شد تا در سال ۲۰۳۰ (۱۴۰۹) به مشتری برسد و با عبورهای نزدیک از قمر اروپا بررسی کند که آیا شرایط لازم برای حیات در آن وجود دارد یا خیر.
تایتان، یکی دیگر از قمرهای زحل، مکانی بسیار منحصربه‌فرد در منظومه شمسی است. این قمر دارای چرخه‌ی متان مشابه با چرخه‌ی آب در زمین است و جو ضخیمی از نیتروژن و متان دارد. فضاپیمای کاسینی بیش از ۵۰ بار از کنار تایتان عبور کرد و در سال ۲۰۰۵ (۱۳۸۴) کاوشگر Huygens را روی سطح آن فرود آورد. این دو فضاپیما داده‌هایی جمع‌آوری کردند که نشان می‌دهد جو تایتان احتمالاً قادر به تولید مولکول‌های پیچیده‌ای است که اجزای سازنده حیات محسوب می‌شوند. ناسا در حال طراحی یک اکتوکوپتر به‌اندازه یک خودرو است که روی تایتان پرواز و از نقاط مختلف سطح آن نمونه‌برداری انجام دهد.
کشف حیات در سایر نقاط منظومه شمسی
مکان‌های دیگری نیز در منظومه شمسی وجود دارند که ممکن است میزبان حیات باشند، از جمله سیاره‌های کوتوله‌ای مانند سرس. تصور می‌شود که سرس دارای مقدار زیادی آب مایع در زیر پوسته‌ای یخی و سنگی باشد، این شواهد براساس تصاویری است که فضاپیمای Dawn ناسا در سال ۲۰۱۵ از آن ثبت کرده است.
هرچه بیشتر در منظومه شمسی کاوش می‌کنیم، مکان‌های بیشتری پیدا می‌کنیم که شرایط لازم برای پشتیبانی از حیات را دارند. اگر حیات در آنجا وجود داشته باشد، احتمالاً به‌اندازه‌ای پیشرفته نیست که بتواند با ما ارتباط برقرار کند. پس شاید این ما باشیم که باید نخستین سلام را بفرستیم.
دانلود آهنگ
طراحی و اجرا :
وین تم
هر گونه کپی برداری از طرح قالب یا مطالب پیگرد قانونی خواهد داشت ، کلیه حقوق این وب سایت متعلق به وب سایت تک فان است
دیدگاهتان را بنویسید