باستانشناسان در شهر اورشلیم یک آویز سربی نادر با قدمت حدود ۱,۳۰۰ سال را کشف کردهاند که با تصویر منورا تزیین شده است. این آویز تنها دومین نمونه شناختهشده از این نوع در سراسر جهان بوده و در جریان کاوشهای باستانشناسی در زیر گوشه جنوبغربی محوطه معبد کشف شده است. تاریخ این آویز به دورهای بازمیگردد که حضور یهودیان در اورشلیم ممنوع بوده و همین موضوع، اهمیت و شگفتی این کشف را دوچندان میکند.
کشف نمادهایی از ایمان یهودی در کاوشهای باستانشناسی اورشلیم معمولاً موجب شگفتی چندانی نمیشود، اما باستانشناسان اخیراً در جریان حفاریهای محوطه معبد با کشفی فوقالعاده نادر روبهرو شدند: یک آویز سربی تزیینشده با نقش منورا. این آویز ۱,۳۰۰ ساله که تنها دومین نمونه شناختهشده از این نوع در جهان به شمار میرود، به دوره بیزانسی متأخر، یعنی از قرن ششم تا اوایل قرن هفتم میلادی، تعلق دارد و در زمانی در اورشلیم باقی مانده که یهودیان از حضور در این مکان منع شده بودند.
پژوهشگران وابسته به اداره آثار باستانی اسرائیل در بیانیهای اعلام کردند: «آویزی ساختهشده از سرب خالص که با نقش منورا تزیین شده باشد، کشفی بهغایت نادر است. پژوهشها آویزهایی از شیشه و فلزات دیگر با نقش منورا را شناسایی کردهاند، اما ما تنها از یک آویز دیگر در جهان آگاه هستیم که نماد منورا را بر روی سرب حمل میکند؛ آویزی که اکنون در Walters Art Museum در شهر بالتیمور نگهداری میشود.»
آویز تازه کشفشده دارای طرح یک منورای هفتشاخه است که در هر دو سمت آن به شکلی کاملاً یکسان دیده میشود. پژوهشگران توضیح دادهاند که «نمایش دوگانه منورا در هر دو سوی این صفحه دایرهای، بیانگر اهمیت عمیق این نماد و جایگاه محوری آن در بازنمایی بصری پیوند با معبد و خاطره آن است؛ حتی در دورههایی که مدتها از ویرانی معبد گذشته بود.»
این قطعه در جریان کاوشهای باستانشناسی پارک باستانشناسی دیویدسون در اورشلیم و در زیر حدود ۷.۹ متر انباشت خاک و مصالح ساختمانی کشف شد؛ لایههایی که در نتیجه فعالیتهای عمرانی همزمان با ساخت یک بنای اسلامی در آغاز قرن هشتم میلادی بر روی هم انباشته شده بودند.
آیایو بلته، یکی از کارکنان شهر داوود، در بیانیهای گفت: «روزی که در داخل یک سازه باستانی مشغول حفاری بودم، ناگهان در میان سنگها چیزی متفاوت و خاکستریرنگ دیدم. شیء را برداشتم و متوجه شدم آویزی است که نقش منورا بر روی آن قرار دارد.»
این آویز به شکل یک صفحه دایرهای طراحی شده و در بخش بالایی آن حلقهای قرار دارد که احتمالاً برای آویختن بهصورت گردنبند استفاده میشده است. منورای یکسانِ نقششده در هر دو طرف، دارای سه شاخه در هر سوی محور مرکزی، یک میله افقی در بالای هر شاخه و شعلههایی در انتهاست و همگی درون یک قاب دایرهای جای گرفتهاند. پژوهشگران اعلام کردند که یک سمت آویز بهخوبی حفظ شده، در حالی که سمت دیگر دارای میزان بالایی از پتینه است. آزمایشهای تحلیلی آزمایشگاهی تأیید کردهاند که این آویز از ۹۹ درصد سرب ساخته شده است.
یووال باروخ، باستانشناس اداره آثار باستانی اسرائیل، اظهار داشت: «این کشفی غیرمعمول است. این آویز که نماد منورا را بر خود دارد، صرفاً یک شیء مادی نیست، بلکه مُهری شخصی، نمادی از حافظه و هویت است که احتمالاً به یک یهودی ناشناس تعلق داشته؛ فردی که تصمیم گرفته آن را بر گردن خود بیاویزد.»
در دوره بیزانسی، یهودیان از ورود به اورشلیم منع شده بودند و همین موضوع پرسشهایی را درباره چگونگی رسیدن این آویز به محوطه معبد مطرح میکند. کارشناسان بر این باورند که این آویز ممکن است متعلق به یک زائر پنهانی بوده باشد که بهطور غیررسمی وارد شهر شده، یا به یهودیای تعلق داشته که برای مأموریتی اداری یا بهعنوان یک تاجر به اورشلیم سفر کرده است.
آمیخای الیاهو، وزیر میراث اسرائیل، در بیانیهای گفت: «حتی در دورههایی که یهودیان از ورود به اورشلیم منع میشدند، پیوند آنان با این مکان مقدس هرگز قطع نشد.»
باروخ تأکید کرد که این آویز نهتنها نشاندهنده devotion شخصی به ایمان یهودی است، بلکه گواهی است بر این واقعیت که فرمانهای امپراتوری برای منع یهودیان از ورود به شهر، مانع همه افراد نمیشد. او توضیح داد که استفاده از سرب، بهجای فلزات رایج دیگر آن دوران، در ساخت تعویذها امری متداول بوده و همین موضوع نشان میدهد که این آویز معنایی فراتر از یک زیورآلات تزیینی داشته است. استفاده از سرب همچنین امکان مشارکت طیف گستردهتری از صنعتگران را در ساخت این قطعه فراهم میکرد. باروخ افزود: «در دوره بیزانسی، منورا به نماد حافظه ملی تبدیل شد و بیانگر انتظار احیای ملی در میان جوامع یهودی سرزمین اسرائیل بود.»
اداره آثار باستانی اسرائیل قصد دارد این یافته را همزمان با جشن حنوکا در اورشلیم و در Jay and Jeanie Schottenstein National Campus for the Archaeology of Israel به نمایش بگذارد.
باروخ در پایان گفت: «در سالهای اخیر شواهد باستانشناسی رو به افزایشی وجود دارد که نشان میدهد یهودیان، با وجود همه ممنوعیتها و دشواریهای تحمیلشده، راههایی برای رسیدن به اورشلیم مییافتند و حتی این احتمال وجود دارد که برخی از آنان در آنجا ساکن شده باشند.»
دیدگاهتان را بنویسید