ارسال دیدگاه
امروز: چهارشنبه , ۱۷ بهمن , ۱۴۰۳
X
امور مالی جزو آن دسته از مسائلی است که بسته به شرایط، فتواها و احکام شرعی مختلفی برایش وجود دارد. حکم شرعی و دینی معامله و خرید و فروش ارزهای دیجیتال از نظر اسلام و علمای فقه شیعه نیز جزو همین مسائل است. حال یا خود فقها نظرشان را درخصوص معاملات بازار رمز ارزها ارائه کرده‌اند یا در پاسخ به یک استفتاء برای رفع ابهامات پرسشگران قدم برداشته‌اند.
اگر شما نیز این جزو آن دسته از افرادی هستید که در خصوص حلال یا حرام بودن معامله ارزهای دیجیتال خصوصاً فیوچرز که در آن اهرم‌گذاری اتفاق می‌افتد پرسشی دارید، این مطلب مخصوص شماست. در این مقاله، حکم شرعی ارزهای دیجیتال از نظر مراجع مختلف را بررسی می‌کنیم.
دیدگاه علمای فقه درباره معاملات رمز ارزها
از نظر کلی، دیدگاه فقها درباره ارزهای دیجیتال به دو دسته جایز و باطل تقسیم می‌شود. برخی بیت کوین را یک ارز قانونی برشمرده و درصورت انطباق آن با قوانین جمهوری اسلامی، معاملات آن را بدون اشکال می‌دانند.
اما برخی دیگر با استناد به ملموس نبودن بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال برخلاف ارزهای سنتی، معاملات این دارایی‌ها را باطل و حرام خوانده‌اند. فقهای برخی از دیگر کشورها مانند مصر و عراق نیز نظر تقریباً مشابهی دارند.
بیشتر بخوانید: بررسی جامع فقهی بیت کوین، ارزهای دیجیتال و بلاک چین
فتوای آیت الله خامنه‌ای درباره ارزهای دیجیتال
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در فتوایی درباره معامله ارزهای دیجیتال در سال ۱۴۰۰ گفتند:
به‌طور کلی حکم خرید و فروش و تولید ارزهای دیجیتال تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.
همانطور که مشخص است، رهبر جمهوری اسلامی، معامله رمز ارزها را امری مخالف موازین اسلامی و آن را حرام نمی‌داند. علاوه‌براین، بد نیست بدانید که آیت الله خامنه‌ای چندی پیش در دیدار با جمعی از مدیران، اساتید و طلاب جامعةالزهرا(س)، از حوزه‌های علمیه خواستند که بر مسائل مهم جامعه از جمله ارزهای دیجیتال نظرات داشته باشند.
حکم شرعی معاملات فیوچرز از دید رهبر جمهوری اسلامی
در پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری که امکان طرح پرسش در خصوص احکام شرعی و دینی وجود دارد، یکی از سؤالات مطرح‌شده کاربران این است که آیا کسب سود در بازار فیوچرز از نوسانات قیمت‌ها مجاز است یا خیر.
پاسخ به این سؤال اینگونه مطرح شده است:
ابتدا باید توجه داشت نسبت به ارز دیجیتال در مواردی که قانون مصوبی در این زمینه وجود ندارد، مقلدین معظم له می‌توانند در این مسأله به مجتهد جامع‌الشرایطی که فتوای مشخصی در این باره دارد، مراجعه نمایند.
این سایت در ادامه حکم معامله فیوچرز دارایی‌هایی غیر از ارز دیجیتال را نیز به‌صورت زیر بیان کرده است:
نسبت به معاملات فیوچرز در غیر ارز دیجیتال اگر به‌صورت تعهد بر انجام معامله در زمان معین باشد، اشکال ندارد و اگر معامله‌ای صورت نمی گیرد و کسب درآمد صرفاً بر اساس پیش بینی نوسانات قیمت باشد (معاملات آتی دائمی یا CFD)، بنا بر احتیاط واجب موجب ملکیت درآمد حاصل نمی شود.
بیشتر بخوانید: فیوچرز چیست
حکم شرعی ارزهای دیجیتال از دید آیت الله سیستانی
حضرت آیت الله العظمی سیستانی در جلد سوم توضیح المسائل جامع، چاپ سوم (خرداد ۱۴۰۳)، مسأله ۲۷۲، فتوای خود درباره خرید و فروش ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین را اینگونه بیان کرده‌اند:
خرید و فروش و فعالیت در زمینه ارزهای دیجیتال یا رمزینه (پول‌های مجازی) مانند بیت کوین مورد توقّف است و مکلّف می‌تواند در این مسأله به مجتهد جامع‌الشرایط دیگر با رعایت الأعلم فالأعلم رجوع نماید؛ البتّه، هبه و قرض دادن ارزهای مذکور صحیح نیست.
باتوجه به مسأله بالا، می‌توان گفت آیت الله سیستانی از دادن فتوا درخصوص معامله ارزهای دیجیتال خودداری کرده (توقّف) و با به‌کار بردن عبارت «با رعایت الأعلم فالأعلم»، از مکلفان خواسته به فتوای مجتهد دیگری که علمش از مرجع تقلید خودش کمتر و از مراجع تقلید دیگر بیشتر است، عمل کنند.
فتوای آیت الله سیستانی درباره معاملات فیوچرز
بااین‌حال، آیت الله سیستانی در مسأله ۲۷۳، ۲۷۴ و ۲۷۵ توضیح المسائل جامع خود، معامله صوری ارزها (مانند بازار فیوچرز) که در آن تنها «نوسانات و تفاضل قیمت ارزها» مورد توافق و معامله قرار می‌گیرد را جایز نمی‌داند و آن را باطل اعلام کرده است. ایشان در ادامه فرموده‌اند:
ازآنجاکه در قراردادها و داد و ستدها، به‌طور کلّی باید شرایط شرعی معاملات رعایت گردد، پس اگر فعالیت در بازار فارکس و مانند آن (رمز ارزها)، مشتمل بر «معامله ربوی» یا «قرض ربوی» یا «قمار و برد و باخت مالی» و مانند آن باشد، فعالیت مذکور حرام است.
پاسخ آیت الله مکارم شیرازی به استفتاء معامله ارزهای دیجیتال
دفتر مرجع حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی که وظیفه پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی افراد را بر عهده دارد، در پاسخ به این پرسش که «آیا پول‌های مجازی مثل (بیت کوین) حلال است؟» اینگونه فرموده‌اند:
با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد، از جمله اینکه منشاء استخراج این ارز روشن نیست و نیز غالباً اعتبار آن از سوی دولت‌ها پذیرفته‌نشده و همچنین منشاء سوءاستفاده‌های زیادی شده است، بنابراین معامله آن جایز نیست.
حکم شرعی ارزهای دیجیتال از دید آیت الله نوری همدانی
آیت لله نوری همدانی در دیدار با جمعی از فضلای حوزه علمیه در آبان ۱۴۰۳، اظهار داشتند که برای مسائل روز مانند ارز دیجیتال و هوش منصوعی، باید از مشاوران متخصص در آن حوزه استفاده کرد.
بااینکه فتوای مستقیم این مرجع تقلید در خصوص معامله ارزهای دیجیتال در وبسایت رسمی ایشان منتشر نشده است، اما به استناد سایت ویکی شیعه، آیت الله نوری همدانی ورود به اینگونه معاملات را باطل می‌داند.
فتوای آیت الله صافی گلپایگانی درباره رمز ارزها
سایت شبکه اجتهاد با استفتاء از دفتر آیت الله صافی گلپایگانی به شماره ۴۶۰، نوشته است:
خرید و فروش ارزهای دیجیتالی که توسط شرکت معتبری پشتیبانی نمی‌شود محل اشکال است، اما استخراج و واگذاری به غیرمسلمانان و استنقاذ وجه از آنان مانعی ندارد.
بنابراین، از نظر آیت الله صافی گلپایگانی، فروش ارزهای دیجیتال تنها به غیرمسلمان و دریافت وجه از آن‌ها اشکالی ندارد.
حکم شرعی ارزهای دیجیتال از دید سایر مراجع
از دیگر مراجعی که موضع خود درباره ارزهای دیجیتال را بیان کرده‌اند می‌توان به این موارد اشاره کرد:
حکم شرعی ارزهای دیجیتال از دید آیت الله وحید خراسانی
به استناد ویکی شیعه، آیت الله وحید خراسانی نیز معاملات ارزهای دیجیتال را باطل می‌داند.
پاسخ آیت الله شبیری زنجانی به استفتاء معامله ارزهای دیجیتال
آیت الله شبیری زنجانی در پاسخ به استفتاء خرید و فروش ارزهای دیجیتال گفته‌اند که تنها درصورت استفاده از این نوع دارایی‌ها در فعالیت‌های غیرقانونی و مفسده، اشکال دارد.
حکم شرعی ارزهای دیجیتال از دید آیت الله سید محمدعلی علوی گرگانی
پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله سید محمدعلی علوی گرگانی در پاسخ به استفتاء «حکم ارز دیجیتال چیست و آیا سود حاصل از آن را می‌توان خرج کرد یا خیر؟» فرموده‌اند که:
چنانچه ارزهای دیجیتال مورد حمایت حکومت بوده و مصون از فریب و غش در معامله باشد و دارای اعتبار بین المللی یا حکومتی باشد، مانعی ندارد و سود حاصله از آن که از طریق معامله حلال به دست آمده باشد، حلال است.
حکم شرعی بیت کوین و ارزهای دیجیتال از دید اتحادیه علمای مسلمان
اتحادیه علمای مسلمان در مهر ۱۴۰۱ گفت که «معامله با بیت کوین و سایر رمز ارزها در وضعیت فعلی که هیچ نهادی آن را تضمین نمی کند، جایز نیست».
اکنون که دو سال از این اظهار نظر گذشته و بانک مرکزی قوانین بیشتری را برای سامان‌دهی صرافی‌های کریپتویی و معاملات ارزهای دیجیتال وضع کرده است، انتظار می‌رود این اتحادیه نیز با درنظر گیری وضعیت امروز کشور، دیدگاه جدیدی در این خصوص ابراز کند.
سؤالات متداول
آیا ارز دیجیتال حرام است؟
از نظر همه علما خیر. برخی از مراجع تقلید معاملات ارزهای دیجیتال را بدون اشکال دانسته و برخی دیگر آن را باطل می‌دانند.
نظر رهبر درباره ارزهای دیجیتال چیست؟
آیت الله خامنه‌ای در سخنانی در سال ۱۴۰۰ گفتند خرید و فروش و تولید ارزهای دیجیتال تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است. بنابراین، بااینکه ایشان فتوای مستقیمی در این باره نداده‌اند، اما ازآنجاکه بانک مرکزی در راستای سامان‌دهی این حوزه قدم برداشته، می‌توان این معاملات را از نظر ایشان بدون اشکال دانست.
جمع‌بندی
علمای فقه در خصوص معاملات رمز ارزها به دو دسته تقسیم می‌شوند: برخی ترید و استخراج این نوع از دارایی‌ها را بدون اشکال دانسته و برخی دیگر با استناد به ملموس نبودن آن‌ها، معاملاتشان را باطل اعلام کرده‌اند. بنابراین برای اطلاع از فتوا و حکم شرعی معامله ارز دیجیتال، باید به دیدگاه مرجع تقلید خود اتکا کنید.
طراحی و اجرا :
وین تم
هر گونه کپی برداری از طرح قالب یا مطالب پیگرد قانونی خواهد داشت ، کلیه حقوق این وب سایت متعلق به وب سایت تک فان است
دیدگاهتان را بنویسید