آزاد شو از غم با تفال به حافظ!
غزل حافظ در این مصراع‌ها به موضوع تقدیر و سرنوشت انسان اشاره دارد. او درخواست می‌کند که شخص باید خودش را از غم و اندوه آزاد کند و اگر طمعی در روزی ندارد، خود را به خوابگاه خود تسلیم کند. زیرا سرنوشت هر کسی توسط خدا تعیین شده و قدرت انسان برای تغییر آن، محدود است. همچنین ایشان به نکاتی مهم اشاره دارد، مانند تکیه بر مقام بزرگان، اهمیت همکاری با افراد حکیمانه و دقیق، و عدم توهین به دیگران. این غزل نشاندهنده فلسفه زندگی و قدرت و تسلط خداوند بر امور انسانی است. همچنین شاعر تاکید دارد که تمرکز بر نعمت‌های حاضر و قبولی سرنوشت باعث شادی و خوشبختی بیشتر است. این امر نشان دهنده پذیرش قدرت اهرمانگ روزگار و تمکین انسان از نعمت‌های دنیوی است.
فرارو- فال گرفتن از آثار ادبی، از باور‌های کهن این مرز و بوم است. در گذر زمان ساکنان این خاک به ادیبانی که گمان می‌بردند بهره‌ای از کلام حق دارند رجوع می‌شد. با این حال، اما در گذر زمان تنها تفال به حافظ در فرهنگ عامیانه ما باقی مانده است.
بشنو این نکته که خود را ز غم آزاده کنیخون خوری گر طلب روزی ننهاده کنی
آخرالامر گل کوزه گران خواهی شدحالیا فکر سبو کن که پر از باده کنی
گر از آن آدمیانی که بهشتت هوس استعیش با آدمی‌ای چند پری زاده کنی
تکیه بر جای بزرگان نتوان زد به گزافمگر اسباب بزرگی همه آماده کنی
اجر‌ها باشدت‌ای خسرو شیرین دهنانگر نگاهی سوی فرهاد دل افتاده کنی
خاطرت کی رقم فیض پذیرد هیهاتمگر از نقش پراگنده ورق ساده کنی
کار خود گر به کرم بازگذاری حافظ‌ای بسا عیش که با بخت خداداده کنی
ای صبا بندگی خواجه جلال الدین کنکه جهان پرسمن و سوسن آزاده کنی
شرح لغت: بخت خداداده:قسمت و بخش خداداد/ خواجه جلال الدین: وزیر شجاع که نام او تو را نشانه بوده است و حافظ در چند غزل وی را ستوده است.
تفسیر عرفانی:
۱- از دست تقدیر و سرنوشت نمی‌توان فرار کرد. بهره و قسمت هر کس در روز ازل نوشته و ثبت شده است؛ بنابراین نتیجه گله و شکایت تنها افسردگی است. بطور مثال شما چقدر برای بدست آوردن یکی از خواسته هایت تلاش و کوشش کردی، اما نتیجه‌ای نداد. برعکس برای موضوع دیگری چندان گامی برنداشتی، ولی موفق شدی. اما این دلیل آن نیست که انسان دست از کوشش و تلاش بردارد، بلکه برعکس، ضمن توکل بر خدا، همیشه سریع و جدی اقدام کنید.
۲- انجام این نیت نیاز به زمان و بهره گیری از راهنمایی‌های خردمندانه استاد یا استادانی با تجربه دارد که ساده‌ترین راه را در ختیار شما بگذارند.
۳- مدتی است که گویی خود را گم کرده اید. علتش اضطراب و پریشانی ناشی از لجبازی و وسواس شماست. مقداری شربت گلاب بخورید.
تعبیر غزل:
نیتی که در سر داری به صلاح تو نیست. از آنجا که روزی مقدر است تلاش بیش از اندازه تو برای کسب مال جز غم و غصه حاصلی نخواهد داشت. ادعای بیهوده نکن و تا اسباب بزرگی در تو مهیا نشد، لاف بزرگی نزن. اگر انسانی قانع باشی از همین نعمت‌هایی که خدا در اختیارت قرار داده بیشترین لذت را خواهی برد و زیباترین زندگی را خواهی ساخت.
