آیا محصولات آرایشی و مراقبت از پوست، فقط یک حرفه‌ای برای فریب دادن ما هستند؟

مراقبت از پوست از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا پوست بزرگترین اندام بدن ماست و به نظر می‌رسد فقط لایه‌های بیرونی پوست اهمیت دارند ولی در واقعیت، محصولات پوستی می‌توانند به لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ کنند و خطراتی همراه با این قابلیت وجود دارد. بسیاری از محصولات پوستی حاوی مواد خاصی مثل ویتامین‌ها، پپتیدها و رتینول هستند که ادعاهای مختلفی برای پوست دارند.

اگرچه برخی از این مواد نمی‌توانند به لایه‌های عمقی‌تر پوست نفوذ کنند، تحقیقات نشان می‌دهد که با استفاده از روش‌های خاص مانند ذرات نانو یا میکرونیدلینگ، ممکن است این مواد به لایه‌های درم نفوذ کنند. اما باید مواظب بود که محصولات موجود به چه نحوی این نفوذ را فراهم می‌کنند، زیرا عوارض جانبی نیز ممکن است وجود داشته باشد.

بنابراین، قبل از استفاده از هر محصول پوستی، مهم است که به مشورت با یک متخصص پوست مراجعه کنید و از تأثیرات مختلف مواد تشکیل‌دهنده آگاه شوید. همچنین، مراقبت از پوست خود و عدم استفاده از محصولات بی‌مورد می‌تواند به پوست شما کمک زیادی کند تا خودش مراقبت کند و سالم باقی بماند.

تک فان- درحالیکه برخی از محصولات مراقبت از پوست فقط روی فوقانی‌ترین لایه پوست باقی می‌مانند، سایر محصولات می‌توانند در عمیق‌ترین لایه‌های پوست نفوذ کنند که به صورت بالقوه، علاوه بر آنکه فوایدی برای پوست دارند، می‌توانند خطرناک نیز باشند.به گزارش تک فان، در مارس سال 2021، یک اینفلوئنسر آمریکایی به نام میکایلا نوگیرا، که میلیون‌ها دنبال‌کننده داشت، در تیک‌تاک حاضر شد تا ترکیب یک تونر و سرم که حاوی کوکتلی از مواد تشکیل‌دهنده جدید بود را با وعده‌هایی مثل تنگ‌کردن منافذ، آبرسانی به پوست و درخشندگی آنی پوست، امتحان کند.او در یک ویدیوی یک‌دقیقه‌ای این محصول را روی پوست بدون آرایش‌اش می‌مالد و بعد ادعا می‌کند: «بهترین زیرسازی‌ای که تاکنون در عمرم دیده‌ام.» این پست به سرعت وایرال می‌شود.این مثالی نمادین از جنبشی است که در صنعت مراقبت‌های پوستی محبوب شده است: زیبایی مبتنی بر مواد خاص؛ به این معنی که مشتریان به دنبال مواد تشکیل‌دهنده در محصولات پوستی هستند تا مشکلات و نگرانی‌های خاص پوستی‌شان را برطرف کنند.مثلا تونری که نوگیرا آزمایش کرد حاوی دو لایه‌بردار شیمیایی پلی‌هیدروکسی اسید و بتا هیدروکسی اسید بود و سرم او متشکل از ویتامین B3 یا نیاسینامید بود. (لازم به یادآوری است که بسیاری از مطالعات علمی درباره فواید این مواد اولیه شامل محققانی است که توسط شرکت‌های زیبایی استخدام شده‌اند تا محصولاتشان را بفروشند.)گستره مواد اولیه در تهیه این محصولات پوستی بسیار وسیع است و اغلب به همراه ادعاهای متنوع، در محصولات پوستی دیده می‌شود. برخی از ادعاها شامل موارد زیر است:ویتامین A یا رتینول به عنوان جوانساز یا محصول ضدپیری، ویتامین C برای درخشندگی و مراقبت از پوست در مقابل آسیب‌های محیطی، هیالورونیک اسید برای کاهش خشکی پوست، کاهش چروک و خطوط ظریف، ویتامین E برای نرمی و درمان پوست…این فهرست بسیار طولانی است. به گزارش یکی از شرکت‌های لوکس [Net-a-Porter]، جستجو برای مواد اولیه خاص بین سال‌های 2020 تا 2022 در حدود 700درصد رشد داشته و عبارت «سرم رتینول چه کاری می‌کند؟»، پر جستجوترین عبارت در حوزه عبارات مرتبط با محصولات مراقبت از پوست در سال گذشته در انگلستان بوده است. یک مطالعه در سال 2022 نشان داد که بین 61 تا 48درصد از خریدکنندگان متولد هزاره و نسل ایکس در آمریکا، در هنگام خرید محصولات مراقبت از پوست به دنبال مواد تشکیل‌دهنده خاصی بودند.  اما آیا پوست می‌تواند این محصولات را جذب و فواید گزارش‌شده آن‌ها را دریافت کند یا با بازاری مواجهیم که هدفش خالی کردن جیب ماست؟ پرسش مطرح دیگر آن است که آیا این محصولات چنانچه جذب نشوند باز هم مفید هستند؟همانطور که دانشمندان روز به روز بیش‌تر درباره موادی که می‌توانند از طریق سد پوستی جذب بشوند، اطلاعات کسب می‌کنند، پیامدهای این نتایج فقط به محصولات مراقب از پوست محدود نمی‌ماند. آن‌ها به درکی تازه درباره بهترین روش‌ها برای درمان، از استفاده از مسکن‌ها تا ویتامین‌ها، دست پیدا کرده‌اند.درباره پوست بدانیدپوست بزرگ‌ترین اندام بدن ماست. در بزرگسالان سطح پوست به 2متر مربع و وزن آن به 3.6کیلوگرم می‌رسد. پوست از سه لایه متمایز تشکیل شده است اما شرکت‌های زیبایی فقط به دو لایه خارجی علاقه دارند.خارجی‌ترین لایه پوست همان اپیدرم است که می‌توانیم ببینیم و لمس کنیم. ران رابینسون، کارشناس شیمی آرایشی می‌گوید: «این لایه از سلول‌هایی به نام کورنئوسیت تشکیل شده است که به عنوان آجر عمل می‌کنند. این آجرها توسط چربی‌های ملات‌مانند با عنوان سرامیدها، کلسترول و اسیدهای چرب سفت در کنار هم قرار گرفته‌اند.»لایه میانی پوست به نام درم که 90درصد از ضخامت پوست به آن مربوط است، همان‌جایی است که همه اتفاقات هیجان‌انگیز در آن رخ می‌دهد.مری سامرلند، مشاور پوست در لندن، می‌گوید: «این لایه از بافت همبند،  رگ‌های خونی، فولیکول‌های مو و غدد چربی به همراه الاستین و کلاژن تشکیل شده است. «این‌ها پروتئین‌های جادویی هستند که ما برای داشتن پوستی لطیف و پیشگیری از چروک و خطوط ظریف به آن‌ها نیاز داریم و طراوت ( پر بودن) پوست ناشی از آن‌هاست.»گرگ آلمن، موسس یک شرکت آرایشی در زمینه تولید صابون و اسپری‌های پوستی، می‌گوید: «در حقیقت اکثر بیومولکول‌ها هرگز نمی‌توانند به سد پوست نفوذ کنند.» علتش آن است که پوست نخستین سد دفاعی بدن ما در مقابل جهان بیرون است.زوئی درالوس، متخصص پوست در دانشگاه دوک در کارولینای شمالی، می‌گوید: «پوست طوری طراحی شده تا هر چیزی را بیرون از ما نگه دارد و این کار را به خوبی انجام می‌دهد. پوست دمای بدن را تنظیم و آب بدن را متعادل نگه می‌دارد و ما را از بیماری‌ها حفظ می‌کند و تعادل میکروبیوم میکروارگانیسم‌های سالم را حفظ می‌کند. پوست کارهای زیادی انجام می‌دهد که برای زندگی ما ضرورت دارد. بنابراین باید یک سد غیرقابل نفوذ باشد نه ساختاری که به راحتی هر چیزی از آن عبور می‌کند.»رابینسون می‌گوید:«موادی مثل انواع روغن، سیلیکون‌ها و موم‌ها که در نرم‌کننده‌ها یافت می‌شود به قدری بزرگ هستند که نمی‌توانند از لایه اپیدرم رد شوند. در عوض، آن‌ها روی فوقانی‌ترین سطح پوست باقی می‌مانند و به عنوان امولینت ـ عامل مرطوب‌کننده ـ آب را حبس می‌کنند و باعث می‌شوند که پوست نرم و لطیف شود.»برای آنکه یک مولکول بتواند از سد پوست عبور کند، از اپیدرم رد شود و به لایه درم برسد، باید ویژگی‌هایی شبیه به سطح پوست داشته باشد. این ماده باید لیپوفیلیک یا چربی-دوست باشد و اندکی PH  اسیدی (بین 4.6 تا 5.5) داشته باشد و وزن مولکول‌های آن باید کم‌تر از 500دالتون باشد.اما روش‌هایی برای دور زدن این محدودیت‌ها وجود دارد. بعضی اوقات شرکت‌های آرایشی مولکول‌های بزرگ را به ذرات نانو تجزیه می‌کنند یا یک ترکیب آب-دوست را در لایه‌ای از چربی یا روغن حبس می‌کنند. یا می‌توان از سوزن‌های میکرونیدلینگ برای ایجاد سوراخ‌هایی در سطح پوست استفاده کرد تا مواد شیمیایی، مانند گلیکولیک اسید، راحت‌تر نفوذ کنند. لازم به یادآوری مجدد است که بسیاری از مطالعات دانشگاهی که بروی فواید مواد اولیه خاص انجام شده است، محققانی را شامل می‌شود که توسط شرکت‌های زیبایی استخدام شده‌اند تا یک نوع محصول خاص را به فروش برسانند.درالوس می‌گوید:«اگر می‌خواهید که اندکی به عمیق پوست نفوذ کنید، می‌توانید فرمول محصول‌تان را بپیچانید. اما این کار می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد. وقتی چیزی به لایه درم می‌رسد، می‌تواند به گردش خون نیز وارد شود. محصولات آرایشی نباید وارد گردش خون شوند.»اما بعضی محصولات وارد گردش خون می‌شوند. مثلا مشخص شده که رتینول از ملانوسیت‌ها، تحتانی‌ترین سلول‌هایی که روی اپیدرم قرا دارند و مسئول محفاظت از پوست در مقابل اشعه مضر فرابنفش هستند، عبور می‌کنند و رشد آن‌ها را متوقف می‌کنند و باعث می‌شود که پوست در مقابل آفتاب آسیب‌پذیر شود.مثال دیگر پارابن‌ها هستند که به عنوان نگهدارنده استفاده می‌شوند تا از آلودگی پیشگیری کنند. برخی مطالعان نشان می‌دهند که آن‌ها می‌توانند روی تولید هورمون اثر بگذارند. اما سامرلد می‌گوید «هنوز متخصصان پوست این محصولات را ایمن می‌دانند، هرچند زنان باردار بهتر است آن‌ها را برای احتیاط مصرف نکنند. »سامرلد می‌گوید: طراحی محصولاتی که بتوانند به لایه درم و فراتر از آن نفوذ کند، بسیار دشوار است. بیش‌تر محصولات به صورت سطحی روی درم باقی می‌مانند. داروهای زیادی نیستند که بتوانند از مسیر اپیدرم عبور کنند زیرا شیمی پشت این قضیه بسیار دشوار است.»یکی از دلایلی که برچسب‌های پوستی ویتامین‌ها نتوانستند به موفقیت برسد همین است. برچسب‌های پوستی دهه‌هاست برای انتقال نیکوتین، مسکن فنتالین و هورمون‌های پیشگیری از بارداری استفاده می‌شوند و روشی راحت برای دریافت دارو در دوزهای ثابت هستند. ارتش آمریکا تصور می‌کرد که می‌تواند برای دریافت ویتامین و ریزمغذی‌ها توسط سربازان آمریکایی که در نبردها فعالیت دارند از این برچسب‌ها استفاده کند، برای همین در سال 2023 تحقیقی در این زمینه آغاز شد.دو دهه گذشته است اما شواهد علمی نتوانسته از کاربرد این برچسب‌ها برای انتقال مواد مغذی و ویتامین‌ها حمایت کند. در مطالعه کوچکی که در سال 2019 انجام شد، مشخص شد بیمارانی که عمل بای‌پس معده انجام داده بودند و از طریق برچسب‌ها مولتی‌ویتامین دریافت می‌کردند، در مقایسه با سایرین دو برابر بیش‌تر دچار کمبود ویتامین   D  بودند و غلظت سرم B2، B12 فولات و فریتین در مقایسه با کسانی که این مولتی‌ویتامین‌ها را خوراکی دریافت کرده بودند، پایین‌تر بود.توصیه‌های پایانیدرالوس می‌گوید:«توصیه دیگرم به بیمارانم آن است که با پوست‌شان به مثابه یک قطعه پارچه ابریشمی رفتار کنند. پارچه ابریشمی را نباید کشید، ناخن کشید، پاره کرد. با پوست هم باید به همین طریق رفتار کرد.»سامرلد توصیه می‌کند کسانی که نگران پیری پوست هستند یک رتینویید (از مشتقات ویتامین A)  به روتین‌شان اضافه کنند که  به تقویت سطح کلاژن و الاستین کمک می‌کند.«بهرحال باید با یک متخصص پوست مشورت کنید. مراقبت از پوست مانند یک زمین مین است و شما نمی‌خواهید پول زیادی بابت چیزهایی بدهید که یا تأثیری ندارند یا ممکن است به سد دفاعی بدن شما آسیب وارد کنند یا کاری کنند که شما نمی‌خواهید.»درنهایت کارشناسان می‌گویند پوست سالم بیش‌تر از آنچه فکر می‌کنید می‌تواند از خودش مراقبت کند.درالوس می‌گوید:«بسیاری از مردم فکر می‌کنند حتما باید چیزی به پوست‌تان بمالید تا سالم شود یا خوب به نظر برسد. اما حقیقتا پوست تا زمانی که سالم باشد می‌تواند از خودش مراقبت کند. بعضی مواقع هر چه کمتر با پوست ور بروید، برایش بهتر است.»فهرست محصولاتی که از لایه درم رد نمی‌شوند:آیا ویتامین C  از طریق پوست جذب می‌شود؟ویتامین C  خالص نمی‌تواند از خارجی‌ترین لایه به درون پوست نفوذ کند. این ویتامین همچنین بسیار بی‌ثبات است و وقتی به کرم یا سرمی افزوده می‌شود خیلی سریع تجزیه می‌شود. با این حال، ویتامین C انواع مختلفی از جمله «مشتقات» دارد و برخی از این مشتقات می‌توانند به اعماق پوست نفوذ کنند و در مدت طولانی‌تری باقی بمانند.آیا پپتیدها از پوست عبور می‌کنند؟برخی پپتیدها می‌توانند از پوست عبور کنند اما این ویژگی بسیار متنوع است. می‌توان نفوذ آن‌ها را با پیچاندن ساختار مولکولی‌شان یا از طریق تلفیق آن‌ها با پپتیدهای دیگر، افزایش داد.آیا رتینول از پوست جذب می‌شود؟رتینول در جذب از طریق پوست ضعیف است. اما اینکه تا چه عمقی در پوست نفوذ کند بستگی به این دارد که با چه چیزی ترکیب شده باشد. یک آزمایش نشان داد که تلفیق آن با اسید اولئیک ـ چربی موجود در روغن زیتون و محصولات دیگر ـ می‌تواند توان نفوذ آن به پوست را افزایش دهد.آیا ویتامین E  از پوست جذب می‌شود؟هیچ مدرکی نیست که نشان دهد ویتامین E از طریق پوست جذب می‌شود و به لایه‌های عمقی‌تر می‌رسد. با این حال، مثل ویتامین C در معرض هوا و نور تجزیه می‌شود، بنابراین برای آنکه موثر باشد، باید به ماده‌ای باثبات‌تر و مقاوم به اکسیداسیون تبدیل شود.