آیا تا فاصله‌ای در آسمان دسترسی داریم؟
آسمان شب به انسان‌ها یک چشم‌انداز خیره‌کننده ارائه می‌دهد، اما این فقط آغازی از زیبایی‌های جهان است. حتی با کلیت این زیبایی‌ها، تنها یک بخش کوچک از آن‌ها را می‌توانیم با چشم‌های خود ببینیم. آلفا قنطورس نزدیک‌ترین منظومه ستاره‌ای به زمین است، اما ستاره‌های کم‌نور مانند پروکسیما قنطورس بدون تلسکوپ قابل رویت نیستند.
V۷۶۲ Cas دورترین ستاره‌ای است که می‌توانیم با چشم غیرمسلح ببینیم، اما تعداد بیشماری از ستاره‌ها در فضا وجود دارند که بدون تلسکوپ قابل رویت نیستند. تلسکوپ‌ها به ما این امکان را می‌دهند که عمق بیشتری از کیهان را ببینیم، اما هنوز هم تنها یک بخش بسیار کوچک از آن را شناخته‌ایم.
هر چند عمق شگفتی‌های کیهان به سرعت برای ما روشن می‌شود، اما هنوز بسیاری از اسرار و زیبایی‌های فضا برای ما پنهان مانده‌اند. انسان‌ها همواره در تلاش برای کشف و درک عمق بی‌انتهای کیهان بوده‌اند، اما همیشه تازه‌ای برای کشف واقعیت‌های جدید و سرنوشتی جذاب در انتظار ماست.
فرارو نوشت؛ برای چشم غیرمسلح انسان، آسمان شب با بیش از ۹ هزار نقطه نوری مجزا پرشکوه و خیره‌کننده است، اما این چشم‌انداز فقط بخش کوچکی از جهان را در برمی‌گیرد.نزدیک‌ترین منظومه ستاره‌ای مشاهده‌پذیر برای ما آلفا قنطورس است که حدود ۴٫۲۵ سال نوری از زمین فاصله دارد. نزدیک‌ترین ستاره در این منظومه‌ی سه ستاره‌ای پروکسیما قنطورس است، اما به دلیل اینکه از نوع کوتوله سرخ محسوب می‌شود، آن‌قدر کم‌نور است که بدون تلسکوپ به چشم نمی‌آید.به‌نقل از اسپیس‌دات‌کام، دورترین ستاره‌ای که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است، V۷۶۲ Cas، یک ستاره متغیر است هکه در فاصله ۱۶ هزار سال نوری ما قرار دارد. اگرچه این ستاره احتمالا ۱۰۰ هزار برابر درخشنده‌تر از خورشید است، این فاصله عظیم به این معنا است که در شرایط ایده‌آل در لبه‌ی دید در شب یک انسان معمولی قرار دارد.همه‌ی ستاره‌هایی که بدون تلسکوپ می‌توانیم ببینیم، بسیار بزرگ‌تر از خورشید هستند. ستاره‌هایی مانند خورشید و ستاره‌های کوچک‌تر به قدری کم‌نور هستند که نمی‌توانند بر فاصله بین خود تا زمین غلبه کنند و به این دلیل برای ما قابل مشاهده نیستند. بدین‌ترتیب، حدود ۹ هزار ستاره‌ی قابل مشاهده و بیش از یک میلیون ستاره غیرقابل مشاهده در فاصله ما تا V۷۶۲ Cas وجود دارد.درحالی‌که V۷۶۲ Cas دورترین ستاره‌ای است که می‌توانیم با چشم غیرمسلح ببینیم، دورترین جرمی نیست که بدون تلسکوپ می‌توانیم ببینیم. این افتخار نصیب کهکشان آندرومِدا می‌شود.نزدیک‌ترین منظومه ستاره‌ای قابل مشاهده برای ما آلفا قنطورس استوقتی به کهکشان آندرومدا نگاه می‌کنیم که دارای بیش از یک تریلیون ستاره است، به چشم ما به شکل تکه مبهمی با اندازه‌ای در حدود مُشت باز دیده می‌شود. وقتی به آندرومدا نگاه می‌کنید، نوری را دریافت می‌کنید که سفر خود را بیش از ۲٫۵ میلیون سال پیش آغاز کرده است.برخی از درخشش‌ها و انفجار‌ها تا سطوح بالایی از روشنایی می‌رسند و به‌طور موقت حتی از فواصل بسیار دور دیده می‌شوند. به‌عنوان مثال، در سال ۲۰۰۸ انفجار پرتو گاما GRB ۰۸۰۳۱۹B به مدت حدود ۳۰ ثانیه با چشم غیرمسلح قابل مشاهده بود، گرچه در فاصله بیش از ۷٫۵ میلیارد سال نوری از ما قرار داشت. این بدان معنا است که وقتی نور این انفجار پرتو گاما سفر خود را برای اولین بار آغاز کرد، منظومه شمسی هنوز شکل نگرفته بود.هنگامی که گالیله تلسکوپ نجومی را در اوایل دهه ۱۶۰۰ کامل کرد، دنیایی تازه رو به چشم‌های ما گشوده شد. تلسکوپ‌ها به ما این امکان را می‌دهند که اجرام کم‌نورتر را ببینیم، زیرا می‌توانند نور بیشتری را جمع کنند و تصاویر را بزرگنمایی می‌کنند.بااین‌حال حتی با پیشرفته‌ترین تلسکوپ‌های زمینی و فضایی و جامع‌ترین بررسی‌ها، موفق شده‌ایم کمتر از ۳ درصد از کل ستاره‌های درون کهکشان راه شیری و کمتر از یک درصد از کهکشان‌ها در جهان قابل مشاهده را نقشه‌برداری کنیم. دورترین کهکشان‌ها هنوز در دسترس ما نیستند؛ آن‌ها به قدری کم‌نور و کوچک هستند که نمی‌توانیم آن‌ها را تشخیص دهیم.طبیعت ترفند کوچکی در اختیار ما قرار داده است که گاهی می‌توانیم از آن استفاده کنیم تا عمق بیشتری از کیهان را ببینیم. وقتی نور ستاره یا کهکشانی دور از خوشه عظیمی عبور می‌کند، گرانش خوشه می‌تواند تصویر را بزرگ‌تر (در مواردی ۱۰ هزار برابر یا حتی بیشتر) کند.عاطفه رضوان نیا
