شگفتی های شب های ماه رمضان | مراسم شناخته شده حنابندان در شب بیست و هفتم
ماه مهمانی خدا که از نیمه‌ی رمضان گذشته است و به زودی باید از این ماه بزرگ و پربرکت خداحافظی کنیم. علاوه بر آیین‌های عبادی مرتبط با این ماه مبارک، در مراقبت و گرامی داشتن این ماه مسلمانان در سراسر جهان سعی دارند براساس رسم و فرهنگ خود از این ماه مهم گذر کنند. از جمله آیین‌های خاصی که در شب‌های قدر برگزار می‌شود، «علم شمشیری» در قشم، «روضه قنبر» در یزد، تعزیه‌خوانی در میناب، حنابندی‌ها و کله‌پاچه‌خوران در شب‌های بیست و هفتم رمضان است.
آیین «علم شمشیری» که برای بیش از ۹۰۰ سال در قشم برگزار می‌شود، نشان از وفاداری و اعتقاد مردم به اهمیت این آیین دارد که نمادی از آزادی، فداکاری، صبر و استقامت امامان شیعه است. برخی از دیگر آیین‌های خاصی که در این ماه در استان یزد برگزار می‌شود شامل روضه قنبر، تعزیه‌خوانی و خوردن کله‌پاچه است که نشان از سنت‌ها و باورهای ویژه مردم این مناطق در این ماه مهم دارد.
به طورکلی، مردم شهرهای مختلف در این ماه پربرکت و مهمانی خدا با برگزاری آیین‌ها و مراسم خاص، اعتقادات و باورهای خود را به نمایش می‌گذارند و این امر به نشانه وفاداری و اعتقاد عمیق آنها به این ماه مهم و پربرکت است.
همشهری آنلاین نوشت: ماه مهمانی خدا از نیمه گذشته است و کم‌کم باید برای وداع با این ماه آماده شویم. علاوه بر آیین‌های عبادی که خاص ماه مبارک رمضان است، مردم هر شهر و دیار سعی دارند بنا بر رسم و فرهنگ کهن دیار خود آن را گرامی دارند. رنگ و بوی رسوم و فرهنگ اما در شب‌های قدر هم احساس می‌شود به‌طوری که علاوه بر برگزاری مراسم‌هایی چون جزءخوانی قرآن، عزاداری شب قدر و نمازهای مستحب در برخی مناطق رسوم خاصی برگزار می‌شود که در ادامه به آنها نگاهی داشته‌ایم.آیین ۹۰۰ساله «علم شمشیری»«علم شمشیری» هم نام علم است و هم نام آیینی که اهالی قشم آن را علاوه بر هشتم ماه محرم در شب نوزدهم ماه رمضان نیز برگزار می‌کنند؛ آیینی که یادگار ساکنان قدیمی این جزیره مشهور به حیدرآبادی‌هاست. حالا با گذشت بیش از ۹۰۰سال از برگزاری این آیین، گفته می‌شود در طول قرون گذشته هیچ تغییری در شکل، رنگ و اندازه علم که بر سر تیغ آن عدد۱۱۰ که با حساب حروف ابجد نام امیرالمومنین(ع) نقش بسته، ایجاد نشده است. در این آیین دسته‌ها و هیأت‌های مذهبی با پای پیاده «علم شمشیری» را از مسجد علی‌بن ابیطالب(ع) شهر قشم به روستای حمیری که در فاصله ۱۱کیلومتری جزیره قرار دارد، می‌برند و پس از عزاداری و سینه‌زنی و پخش نذورات، قبل از غروب آفتاب آن را به محل اصلی برمی‌گردانند. آنان اعتقاد دارند این علم سمبل آزادمردی امام علی(ع) و علم دیگری که بر بالای آن شکلی از دست قرار دارد، نماد فداکاری و شهادت‌طلبی امام حسین(ع) و علم سوم نماد صبر و استقامت امام حسن(ع) است و چهارمین علم که نیزه‌ای نوک پیکانی دارد به نام حضرت ابوالفضل(ع)، قهرمان لب‌تشنه فرات است.روضه قنبر یزدی‌هایزدی‌ها روضه قنبر را از شب نوزدهم ماه مبارک رمضان شروع می‌کنند و تا شب بیست‌وهفتم ادامه می‌دهند؛ آیینی که نماد ضربت خوردن مولای متقیان است و بیشتر به بانوان اختصاص دارد که با نذری‌دادن و طلب حاجت در این چند روز در خانه‌ها برگزار می‌شود. قنبر از غلامان حضرت علی(ع) بود و فردی در این مراسم با حالاتی شبیه درویشان با لباس سفیدی بر تن و با کلاه سفید کشکولی بر سر که نماد دوستی حضرت علی(ع) است، مراسم روضه را اجرا می‌کند. در مراسم روضه قنبر، ۲شخصیت دیگر نیز حضور دارند که یکی نقش حضرت زینب(س) را با لباس بلند و مشکی و شخصیت دیگر نقش ام‌کلثوم(س) را بازی می‌کند و بین حاضران در گروه، صحبت‌هایی در قالب شعر رد و بدل و اشعار حزن‌آلود نیز خوانده می‌شود. مراسم روضه قنبر سنتی استان یزد در شهرستان بافق به شماره۱۳۹۱ در فهرست آثار ملی میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسیده است.«قدر گیجه» ترکمن‌هاترکمن‌ها برای شب ۲۷ماه مبارک رمضان به‌گونه دیگری احترام قائل هستند. در این شب برای پذیرایی از مهمانان که به دیدار می‌آیند، سفره‌های رنگین می‌چینند و به نام «قدر گیجه» شب قدر شادی می‌کنند، زیرا معتقدند شب قدر شب نزول قرآن بر صاحب ختمی مرتبت برای هدایت بشر است. علاوه بر آن به اعتقاد ترکمن‌ها حضرت خضر(ع) بر افرادی ظاهر می‌شود که نیکوکار هستند، پس گروهی که خود را مستحق زیارت آن حضرت می‌دانند تا وقت سحری به دیدار اقوام و دوستان می‌روند تا شاید بخت بیدار دیدار آن یار آشنا را بشارت دهد. همچنین در این شب خانواده‌هایی که قصد ازدواج و وصلت دارند، هدایا و نقل و شیرینی برای خانواده عروس می‌برند و این ایام را به آنان تبریک و شادباش می‌گویند. همچنین ترکمن‌ها عقیده دارند که پرداخت فطریه قبل از شب قدر ثواب بیشتری دارد، اگرچه تا پایان ماه مهلت دارند.تعزیه‌خوانی در مینابدر شهرستان میناب به‌ویژه روستای کریان در ۱۹، ۲۰ و ۲۱رمضان مراسم تعزیه‌خوانی باشکوهی برگزار می‌شود که مربوط به چگونگی به شهادت رسیدن امام علی(ع) توسط ابن‌ملجم و گروه خوارج است. برای شروع تعزیه و تجمع افراد، نوازندگان محلی، موسیقی عزا به‌وسیله دهل‌وساز می‌نوازند.در این آیین، تابوت‌هایی از قبل آماده شده و به محل قصاص تعزیه آورده می‌شود. تابوت‌های نمادین امام‌علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام‌حسن(ع)، امام حسین(ع)، زین‌العابدین(ع)، امام محمدباقر(ع)، امام رضا(ع)، شاه عبدالکریم و میرعمر. به جز تابوت حضرت زهرا(س)، بقیه تابوت‌ها هر کدام یک علم دارند که با تجمع افراد و حضور تابوت‌ها و علم‌ها، مراسم تعزیه‌خوانی آغاز می‌شود. در پایان مراسم پارچه‌های رنگی را از علم‌ها بازکرده و پارچه سیاه به آنها می‌پوشانند. در شهرستان میناب، یک‌شب قبل از شهادت امام علی(ع)، خانواده‌هایی که نذر دارند، خمیر آماده می‌کنند و نان می‌پزند؛ افراد مریض از این نان می‌خورند و درصورت شفا، سال آینده وسایل انجام این مراسم را تدارک می‌بینند.شب بیست‌وهفتم؛ حنابندانشب بیست‌وهفتم ماه رمضان به شب قصاص ابن‌ملجم معروف است و مردم کاشمر این شب را عید می‌دانند و با حنا بستن به سر و دست خود و شیرینی توزیع کردن، از بین رفتن قاتل مولایشان را جشن می‌گیرند. ازجمله رسم‌های مردم این دیار پختنش توسط زنان و توزیع بین خویشان و اقوام و همسایه‌ها در ساعاتی قبل از افطار است. زنان سمنانی، گرمساری و دامغانی هم در همین روز برای شادی ناشی از کشته شدن ابن‌ملجم به دست و پای خود حنا می‌بندند؛ برخی زنان در این روز گوش دختران خود را سوراخ می‌کنند و برای آنها گوشواره می‌خرند.شب بیست‌وهفتم؛ کله‌پاچه‌خوراندر شب بیست‌وهفتم ماه رمضان آیین دیگری هم برگزار می‌شود؛ خوردن کله‌پاچه‌ای که همراه با سیر پخته شده برای افطار و سحری در این شب جزئی از باورهای مردم شهرهای مختلف است. مردم براین باورند خوردن سیر و پیاز و تربچه هنگام کله‌پاچه و لعن و نفرین بر آن ملعون طراوت خاص خود را دارد. در این رسم افرادی که از لحاظ مالی وضعیت بهتری داشتند یا بزرگترهای فامیل محسوب می‌شدند در آخرین روزهای ماه مبارک رمضان یا شب بیست و هفتم (شب قتل ابن‌ملجم) گوسفندی را ذبح می‌کردند و ازکله آن برای خوردن افطاری همراه با دعوت از اقوام وخویشان استفاده می‌شد و در پایان هم با دهانی که بوی سیر و پیاز و تربچه می‌داد بر آن ملعون لعن و نفرین می‌فرستادند. این مراسم تا سحر ادامه داشت و به شادی می‌گذشت؛ آیینی که در بسیاری از شهرهای ایران ازجمله تهران قدیم رواج داشت و هنوز هم در برخی مناطق ازجمله قم، گلستان و سمنان دیده می‌شود.راضیه میرزاحیدری
