راز و رمز جرایم خونریزی در فضا: چگونه می‌توانیم آن‌ها را شناسایی کنیم؟
ارتقای فناوری‌های فضایی در حال ایجاد فرصت‌های جدید و هیجان‌انگیز برای انسان‌ها می‌باشد. اما با ورود به فضا، مواجهه با چالش‌های جدید نیز حتمی است. زاخاری کوالسکه، محقق دانشگاه یونایتد کینگ‌دام، به صورت دقیق به بررسی الگوی پاشش خون در فضا و تأثیر شرایط جاذبه صفر بر آن پرداخته است. آزمایش‌هایی که او با همکاری جراحان و محققان دیگر در فضا انجام داده است، نتایج جالبی را نشان داده است. بررسی الگوی پاشش خون در شرایط فضایی، می‌تواند به جلوگیری از تصادفات و وقایع ناگوار در ایستگاه‌های فضایی کمک کرده و از جرم‌شناسان فضایی جهت تحلیل‌های دقیق‌تر استفاده شود. علاوه بر این، این مطالعات می‌تواند به بهبود شرایط سلامت و ایمنی فضانوردان در آینده کمک کند. این نوع تحقیقات نشان می‌دهد که علم و فناوری می‌تواند در حل مسائل انسانی نهایتاً مؤثر باشد، حتی در شرایطی که به نظر مشکل و پیچیده باشند.
تک فان-انسان‌ها هر روز بیش‌تر دارند وارد فضا می‌شوند: برنامه آرتمیس ناسا قصد دارد که فضانوردان را به ماه بازگرداند و یک آزمایشگاه گردان دائمی در طی چند سال آینده بسازد و شرکت‌های خصوصی مثل بلو اوریجین و اسپیس ایکس هم می‌خواهند گردشگران را به فراتر از زمین ببرند.به گزارش تک فان، اما هر جا که انسان برود، مشکلات انسانی هم می‌روند. زاخاری کوالسکه، محقق استفوردشایر در دانشگاه یونایتد کینگ‌دام، می‌گوید: «ما متأسفانه به واسطه ماهیت‌مان گونه‌های خشنی هستیم.»او می‌گوید: «وقتی تبدیل به گونه‌هایی شویم که بیش از قبل فضاگردی می‌کنند، پس نیاز به کاراگاهان فضایی که صحنه‌های جرم را در فضا بررسی کنند، نیز داریم.»این محقق در حال تکمیل تحقیقات دکترای خود با موضوع اثر محیط روی الگو‌های خون است و همزمان به عنوان محقق صحنه جرم تمام‌وقت در ایالت جورجیا کار می‌کند.مطالعات این محقق درباره الگوی پاشش خون روی سطوح مختلف از سیمان، برف و شن است. اما همزمان به دلیل علاقه شدیدی که به فضا دارد در این زمینه نیز مطالعات خودخوان داشته است.بنابراین پرسشی که ذهن او را درگیر کرده این است که جاذبه ـ یا فقدان آن ـ چه تأثیری بر شتک خون می‌گذارد.او می‌گوید: «جاذبه همیشه ما را پایین نگه می‌دارد. بنابراین به ذهنم رسید در جایی که جاذبه نیست شکل پاشش خون چه تغییری می‌کند.»او ادبیات مرتبط با موضوع خود و هر کتابی درباه آثار مربوط به خون در فضا را مطالعه کرد و درنهایت با جورج پانتالوس، متخصص قلب و عروق در دانشگاه لویی‌ویل در کنتاکی که درباره جراحی در فضا، از جمله خون در فضا، مطالعه می‌کند، تماس گرفت.پانتالوس می‌گوید: «زاخاری پیشنهاد جنون‌آمیزی داد. اما مثل همه آزمایش‌های جنون‌آمیز این هم بانمک بود. دیوانه‌ترین آزمایش‌ها، آن‌هایی هستند که حقیقتا از طریق آن‌ها بیش‌ترین چیزها را یاد می‌گیرید و یاد می‌گیرید که به شکلی متفاوت فکر کنید. بنابراین من جذب شدم.»پانتالوس 62 پرواز جاذبه-صفر داشت. کوالسکه از او خواسته بود تا در یکی از این پروازها یک آزمایش انجام دهد: ثبت پاشش خون از یک سرنگ به روی یک کاغذ به عنوان هدف که بتوان آن را با پاشش خون به کاغذ در آزمایشگاه زمینی نیز مقایسه کرد.او از یک سرنگ حاوی خون مصنوعی که از 40درصد گلیسیرین و 60درصد رنگ خوراکی قرمز درست شده بود، استفاده کرد. تصمیم برای استفاده از خون مصنوعی به دلیل پیشگیری از آلوده شدن هواپیما تا سر حد ممکن بود.درحالیکه دوربین‌ها مشغول به ضبط بودند، او خون مصنوعی را با سرنگ و از فاصله 20سانتی‌متری به اهداف کاغذی پاشید. نتیجه این آزمایش در نشریه Forensic Science International: Reports ثبت شد.در این مقاله کوآلسکه و پانتالوس به همراه تعدادی دیگر از همکارانشان در دانشگاه استفوردشایر و هال می‌نویسند که مایعی با چسبندگی خون در شرایط فضایی کاملا متفاوت عمل می‌کند.مانند سایر جایگزین‌های خون، خون نیز در مقایسه با زمین با احتمال بیش‌تری به سطوح می‌چسبد و به جای شکل سهمی باید در خط راست مسیر را طی کند.آن‌ها همچنین دریافتند که نیروی کشش سطح مایعاتی مانند خون در جاذبه صفر بسیار بزرگ‌تر است که کولاسکه را متعجب کرد. کشش سطح انسجام مولکول‌ها در سطح یک مایع است که به آن اجازه می‌دهد در برابر نیروی خارجی مقاومت کند. مثلا به همین دلیل است که یک گیره کاغذ از جنس استیل روی سطح یک لیوان آب می‌ماند. محققان دریافتند که کشش سطح عامل پیشرانی در تعیین الگوی پاشش مایعات روی سطوح در فضا است و هم روی اندازه این الگو و هم شکل آن اثر می‌گذارد.پانتالوس می‌گوید: «صرف انجام این آزمایش در فضا تجربه منحصربه‌فردی بود. تماشای الگوی پاشش خون بسیار جذاب بود زیرا با رفتار خون در زمانی که جاذبه حاضر است متفاوت است.»مطالعه پاشش خون با هدف جرم‌شناسی یک علم پیچیده است و به سرراستی آنچه در تلویزیون نمایش می‌دهند، نیست. این علم تا حد زیادی به تفسیرهای شخصی تحلیلگر جرم‌شناس مرتبط است.تاکنون بسیاری از سطوح زمینی که کارشناسان پاشش خون را روی آن بررسی کرده‌اند از مواد به شدت مهندسی‌شده مثل صفحه نمایش تلفن‌های هوشمند مقاوم به خراش، شیشه‌های ضد نور و سطوح آبگریز بوده‌اند. جدیدترین علم پاشش خون تلاش می‌کند مشخص کند که این مواد چگونه روی الگوی پاشش خون اثر می‌گذارند.کولاسکه می‌گوید بررسی پاشش خون در فضا می‌تواند برای تحلیل‌های آینده از تصادفات و وقایع فاجعه‌آمیزی که در ایستگاه‌های فضایی بین‌المللی رخ می‌دهند، مورد استفاده قرار گیرد.برای جامعه پزشکی فضایی که پانتالوس نیز عضو آن است، هدف اصلی سالم نگه داشتن افراد در فضاست. اما در کنفرانس‌ها و گزارش‌ها، جامعه پزشکی فضایی درباره چگونگی برخورد با مرگ‌های احتمالی در فضا نیز صحبت می‌کند. مرزهای خونین تازه‌ای برای جرم‌شناسی فضایی گشوده شده است.عاطفه رضوان نیا
