تعمیر دندان‌های درخشان: چالش‌های بهداشت دندانی در ایران

دندانپزشکی یک کار تیمی است که نه تنها توسط دندانپزشکان، بلکه توسط افراد حرفه‌های وابسته، مانند بهداشت‌کاران نیز انجام می‌شود. این خدمات از اهمیت بسزایی برای سلامت دهان جوامع برخوردارند. بهداشت‌کاران نقش اساسی در ارتقای سلامت دهان دارند و ایجاد فرصت‌های انجام مراقبت‌های پیشگیرانه از بروز مشکلات دندانی را فراهم می‌کنند.

اطلاعات و شاخص‌های ملی سلامت دهان نشان می‌دهند که وضعیت پوسیدگی دندان در کودکان و نوجوانان به طور نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است. با این حال، استفاده از روش‌های پیشگیرانه برای مراقبت از دندان‌های سالم می‌تواند از وقوع این مشکلات جلوگیری کند و هزینه‌های بالای درمان‌های دندانپزشکی را کاهش دهد.

با توجه به اهمیت این موضوع، روز دندانپزشکی در ایران در تاریخ ۲۳ فروردین برگزار می‌شود. این روز به مناسبت تصویب قانون بهداشتکاران در مجلس شورای اسلامی انتخاب شده است. از طرفی، با افزایش توجه به مراقبت‌های پیشگیرانه و ارتقای سلامت دهان، امید است که در آینده ایران بتواند بدون پوسیدگی دندان، سلامت دهانی برتر و مردمی با دندان‌های سالم داشته باشد.

محمدحسین خوشنویسان، با اشاره به اینکه ارائه خدمات دندانپزشکی یک کار تیمی است که دندانپزشک بخش درمانی آن را انجام می‌دهد، افزود: نقش حرفه‌های وابسته دندانپزشکی در تأمین سلامت دهان آحاد مردم از اهمیت خاصی برخوردار است.
به گزارش مهر، وی با بیان اینکه خدمات دندانپزشکی پیشگیری که توسط بهداشت‌کاران به بیماران و افراد سالم داده می‌شود از اثر بخشی بیشتری در ارتقای سلامت دهان جامعه برخوردار است، گفت: در بسیاری از کشور‌های موفق در زمینه ارتقای سلامت دهان، تعداد بهداشت‌کاران بیش از ۲ برابر تعداد دندانپزشکان است.
این متخصص بهداشت عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ادامه داد: به دلیل وجود این خلاء فرصت طلایی مداخلات پیشگیرانه قبل از بروز پوسیدگی دندان توسط بهداشتکاران را از دست داده و با گذشت زمان مشکلات دندان‌های مردم به طور مستمر و همه ساله رو به افزایش است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اضافه کرد: شاخص‌های ملی سلامت دهان نشان می‌دهند که کودکان ۵ تا ۶ سال، قبل از ورود به دبستان به‌طور متوسط دارای پنج دندان شیری پوسیده هستند و فقط ۱۲ درصد این گروه سنی فاقد پوسیدگی دندانی هستند، ولی در سن ۱۲ سالگی که دندان‌های شیری با دندان‌های دائمی جایگزین شده‌اند، هر کودک به طور متوسط دارای دو دندان پوسیده است.
وی ادامه داد: لازم به ذکر است که درصد کودکان فاقد پوسیدگی دندان در سن ۱۲ سالگی ۲۷.۴ درصد است که تنها پس از سه سال یعنی در سن ۱۵ سالگی ۲۷ درصد از این دندان‌های سالم دچار پوسیدگی شده و نسبت کودکان فاقد پوسیدگی به چهار دهم درصد کاهش می‌یابد، که علت آن صرفاً عدم توجه کافی به انجام مراقبت‌های فردی روزانه در این گروه سنی است.
خوشنویسان با بیان اینکه با توجه به وجود روش‌های پیشگیرانه مبتنی بر شواهد علمی نباید شاهد چنین اتفاقات ناگواری باشیم، ادامه داد: بدیهی است که استفاده از نیرو‌های حد واسط و استفاده از روش‌های دندانپزشکی پیشگیرانه بسیار ارزان‌تر از هزینه انجام درمان‌های دندانپزشکی است. زیرا اینگونه درمان‌ها نیازمند وجود تجهیزات، مواد، و استفاده از دندانپزشک است که همگی با هزینه بسیار زیادی تأمین می‌شوند.
وی تاکید کرد: صرف هزینه‌های گزاف برای درمان‌های دندانپزشکی هیچ‌گونه ارتقایی در شاخص سلامت دهان ایجاد نخواهد شد، چرا که این شاخص (DMFT) مجموع تعداد دندان‌های پوسیده (D)، دندان‌های کشیده شده (M) و دندان‌های پُرشده (F) است و زمانی‌که دندان پوسیده ترمیم می‌شود در حقیقت جای D با F عوض شده که در مجموع تغییری در شاخص اتفاق نخواهد افتاد.
این متخصص بهداشت عمومی دندانپزشکی، با اشاره به اینکه بهترین و در عین حال ارزان‌ترین روش ارتقای سلامت دهان مراقبت کامل از دندان‌های سالم قبل از بروز پوسیدگی است، تاکید کرد: بخش عمده ارتقای سلامت دهان جامعه از طریق درمان‌های دندانپزشکی انجام نخواهد شد و باید با استفاده از روش‌های پیشگیرانه نسبت به تحقق هدف شعار ملی “ایران بدون پوسیدگی دندان” اقدام کرد. بدیهی است در غیر این صورت تعداد بیشتری از مردم دندان‌های خود را از دست داده و آمار بی دندانی کامل کشور ما در سنین سالمندی از ۵۲ درصد فعلی هم تجاوز خواهد کرد. با توجه به اهمیت بهداشتکاران و نقش بسیار مهم آنان در ارتقا ملی سلامت دهان، روز دندانپزشکی در ایران (۲۳ فروردین) روز تصویب قانون بهداشتکاران در مجلس شورای اسلامی انتخاب شد.