کشف حیرت‌انگیز: پروتز عتیقه‌ی 300000 ساله برای شفای شکاف کام
راهنمایان باستان‌شناس اهل لهستان که در کلیسای فرانسیس آسیسی مقدس در ورشو مشغول کاوش بودند، کشف جالبی انجام دادند که تا به حال در این کشور اتفاق نیافته بود. آن‌ها بر روی جسدی که در این کلیسا پیدا شده بود واقعیت پروتز پزشکی در قسمت دهان آن شخص را کشف کردند. این پروتز به دلیل وجود شکاف کام، برای بهبود زندگی او که مشکل دهانی داشت، کمک کننده بوده است.
بر اساس گفته‌های آنا اسپینک، این کشف می‌تواند نخستین نمونه در اروپا باشد و مسدودکننده کام نامیده می‌شود که طراحی شده بود تا به زندگی این فرد کمک کند. پروتز داخل دهانی بود که با شکاف کام او هماهنگی داشته و از وارد شدن مواد خارجی و عفونت جلوگیری می‌کرد.
این پروتز یک بعد مقعر داشته و از طلای کشیده شده بر روی مس ساخته شده که خاصیت ضد میکروبی داشته است. تحلیل‌های انجام شده نشان داد که این پروتز تا حد زیادی از مس ساخته شده است و از طلا و نقره نیز استفاده شده است.
احتمالاً این پروتز برای دوره خودش موثر بوده و بهبود زندگی این فرد را فراهم کرده است. اما هنوز به اندازه کافی مشخص نیست که چقدر موفقیت‌آمیز بوده است. نویسندگان بیان کرده‌اند که بررسی دقیق‌تر نیاز است تا مشخص شود که این مسدودکننده کام چقدر قوی بوده است و آیا واقعاً مشکلات استفاده کننده را حل کرده است یا خیر.
تک فان-باستان‌شناسان لهستانی که مشغول کاوش در کلیسای فرانسیس آسیسی مقدس در ورشو بودند، چیزی تازه یافتند که تا قبل از آن در این کشور پیدا نشده بود.به گزارش تک فان، جسد مردی که در این کلیسا پیدا شده است بنا بر گزارش‌ها حاوی یک پروتز پزشکی در قسمت دهان است ـ شیئی که در داخل دهان کار گذاشته شده بود تا به بهبود زندگی او که دچار شکاف کام بود، کمک کند.آنا اسپینک، مردم‌شناس در موسسه درمان‌های تجربی و ایمنی‌شناسی در موسسه هرتزفلد در لهستان، درباره این کشف توضیح می‌دهد: «این احتمالا نخستین کشف از نوع خود، نه تنها در لهستان، بلکه در سراسر اروپاست. شیء مشابه آن، چه در لهستان و چه در خارج از آن، نه در مجموعه‌های خصوصی و نه عمومی، مشاهده نشده است.»این شیء که با عنوان مسدودکننده کام توصیف شده است، طوری طراحی شده که برای سقف دهان این مرد اندازه باشد. این پروتز در حفره بینی مرد قرار می‌گرفته تا جای کام سخت او را بگیرد.پروتزی که در نهایت مهارت طراحی شده بودشکاف کام در دوران بارداری زمانی رخ می‌دهد که سقف دهان، به خصوص بخش سخت کام، به طور کامل بسته نمی‌شود. درنتیجه حفره بینی مستقیم به دهان وصل می‌شود و مواد خارجی می‌توانند وارد این حفره شوند. شکاف کام می‌تواند در تنفس، صحبت کردن و خوردن مشکل ایجاد کند.نویسندگان تأکید می‌کنند که نخستین تلاش‌ها برای پر کردن این بخش به عهد باستان باز می‌گردد. سخنران یونانی، دموستن (384-322 ق.م) از شکاف کام مادرزای رنج می‌برد و از یک دانه شن برای در داخل شکاف باز داخل دهانش استفاده می‌کرد. شکاف کام امروزه به کمک جراحی نسبتا آسان حل می‌شود اما جراحی کام 300هزار سال قبل برای این مرد وجود نداشت. پس او یک راه حل دیگر پیدا کرده بود: این ابزار که به شکل پروتز داخل دهانش جای می‌گرفت.باستان‌شناسان این ابزار را که از 2بخش تشکیل شده است، «استثنائی» توصیف کرده‌اند. یک بشقاب فلزی که شبیه به کام سخت است به یک پد از جنس پشم وصل و طوری طراحی شده که ابزار در دهان احساس راحتی ایجاد کند و اندازه دهان باشد.در هنگام جدا کردن پد پشمی ذرات کوچک فلزی به رنگ زرد و سبز مشاهده شدند که محققان باور دارند ذرات طلا و مس است. به نظر می‌رسد که بشاب در یک لایه نازک از مس پوشده شده و سپس روی آن طلا کشیده شده است تا مانعی ایجاد شود و از طریق پیشگیری از جذب ترشحات بینی از عفونت پیشگیری شود. به نظر می‌رسد که پد لایه‌ای طلا و مس نیز داشته تا از عفونت پیشگیری شود. پروتز شکلی مقعر دارد و به شکل کمان طراحی شده تا در حفره بینی قرار بگیرد و یک فضای خالی در دهان ایجاد کند؛ درست همان کاری که کام سخت طبیعی انجام می‌داد.کلیسای فرانسیس آسیسی مقدسمحققان برای آن که ترکیب پروتز را بیش‌تر کاوش کنند، آن را زیر میکروسکوپ الکترونی و از طریق طیف‌سنجی اشعه ایکس آنالیز کردند. آن‌ها دریافتند که قطعات فلزی درحقیقت تا حد زیادی از مس و مقادیر قابل توجهی از طلا و نقره ساخته شده بوده است.پشم نیز آنالیز و مشخص شد که رد یدید نقره دارد. احتمالا این ماده به دلیل خاصیت ضدمیکروبی به پد افزوده شده بود. مسدودکننده کام در زمان کاوش بقایای این مرد در بین سال‌های 2017 و 2018 در بین فک او پیدا شد. با اینکه آنالیزهای دقیق انجام گرفته اما هنوز نمی‌توان گفت که این پروتز چقدر موفق بوده است.نویسندگان می‌گویند: «امروز ارزیابی میزان مناسب بودن این مسدودکننده کام و اینکه چقدر محکم می‌توانسته شکاف کام را مسدود کند سخت است. با این حال، بیماران مدرنی که با مشکل مشابه درگیر هستند، می‌گویند که پروتزی که با هدف بهبود تکلم به آن‌ها داده می‌شود بسیار مؤثر است و راحتی در خوردن را برایشان فراهم می‌کند.» عاطفه رضوان نیا
