راه حلی برای کاهش خطر ابتلا به اختلالات کلیه در ایرانیان | راهکارهای پیشگیری از بیماری های کلیه در جامعه ایرانی | چگونه می توانیم از بروز بیماری های کلیه جلوگیری کنیم؟

بیماری‌های مرتبط با دستگاه ادراری و کلیه از مهمترین مسائل اورولوژی است که در کشورها به شدت شیوع دارند. سنگ کلیه و سرطان پروستات به عنوان مهمترین بیماری‌های اورولوژی از نظر ضریب شیوع و تاثیر بر جامعه، بر جای خود در این رشته ایستاده‌اند.

برگزاری کنگره‌ها و همایش‌ها همچون کنگره اورولوژی به عنوان فرصتی توانمندسازانه برای تبادل تجربیات و آشنایی با پیشرفت‌های علمی موجود در این زمینه مطرح شده است. این برگزاری زمینه را برای بهبود ارتقاء علمی و تکنولوژیکی در اورولوژی فراهم می‌کند.

توسعه روش‌های کمتر تهاجمی و روزآمد در جراحی اورولوژی، انجام عمل‌های پیشرفته بر روی دستگاه‌های مختلف ادراری، بهتر شدن شیوه‌های درمانی برای سنگ کلیه و سرطان پروستات، آموزش با کیفیت برای دستیاران و تامین وسایل و تجهیزات مناسب برای مراکز درمانی از جمله اقدامات مهم در راستای بهبود ارایه خدمات در این حوزه است. افزایش آگاهی مردم از بیماری‌های ادراری و تسلط بر روش‌های پیشگیری و درمانی نیز می‌تواند نقش مهم و تاثیرگذاری در کاهش شیوع این بیماری‌ها داشته باشد.

همشهری آنلاین نوشت: سنگ‌ها بیشترین بار بیماری مرتبط با دستگاه ادراری را دارند و سنگ کلیه همراه با سرطان پروستات شایع‌ترین بیماری‌های اورولوژی در کشور هستند.

امیر محسن ضیایی، رئیس جامعه اورولوژی ایران در نشست خبری بیست و هفتمین کنگره اورولوژی ایران گفت: این همایش هر سال در همین بازه زمانی برگزار می‌شود و فرصت مناسبی است که همه رشته‌های مرتبط با ارولوژی دور هم جمع شوند و در طی این همایش پیشرفت علمی این تازه‌های این رشته آشنا شوند. نکته مهم‌تر این که تجربیات خودشان را هم به اشتراک می‌گذارند و فرصت مناسبی است که با آخرین فناوری‌ها، تجهیزات و امکانات این رشته آشنا شوند.

ضیایی با بیان این که برای مراقبت از کلیه و دستگاه ادراری دو رشته مهم وجود دارد، ادامه داد: نفرولوژی مربوط به بخش داخلی کلیه و اورولوژی هم برای بیماری‌های مرتبط با دستگاه‌ ادراری در بخش سلامت، پیشگیری، پیش‌بینی، کاهش خطرپذیری، همچنین درمان دخالت دارد. در این حوزه بیماری‌های مختلفی وجود دارد که بسیار مهم هستند، از جمله کاهش فعالیت کلیه و نارسایی این عضو، بیماری‌های مادرزای، عفونت‌ها و سرطان‌های دستگاه ادراری مثل مثانه، پروستات و…

به گفته این مسئول نکته مهم اینجاست که جراحی کلیه همه طیف‌های جامعه را دربرمی‌گیرد از کودکان تا سالمندی و بیماران و از همه گروه‌های سنی به متخصصان مراجعه می‌کنند.

او درباره جایگاه این رشته هم بیان کرد: این رشته پیش‌رو است و بسیاری از فعالیت‌های جدید جراحی در مجاری ادرار شروع شده و بسیار وابسته به دستگاه‌های پیشرفته است. در حال حاضر هم بسیاری از اقدامات به صورت کارهای غیر تهاجمی انجام می‌شود. در سطح منطقه هم ایران جزو بهترین ارائه کننده خدمات درمانی دراین رشته هستند. بسیاری از افراد، از کشورهای دیگر به همکاران ما مراجعه و درمان‌های مناسب دریافت می‌کنند. در سطح بین المللی هم با وجود مشکلات در تامین تجهیزات به دلیل منابع و تحریم‌ها، در طراز جهانی قرار داریم. البته باید تلاش زیادی کنیم که خودمان را در این سطح نگه داریم اما نیاز است که منابع کافی داشته باشیم و آموزش‌های لازم هم ارائه شود.

به گفته ضیایی در حال حاضر به طور کلی یک سوم جراحی‌ها برای سنگ است، یک سوم مرتبط با سرطان و یک سوم هم سایر اعمال جراحی که بخشی از آنها به صورت کمتر تهاجمی انجام می‌شود.

این پزشک در پاسخ به سؤال همشهری آنلاین درباره میزان شیوع سنگ کلیه در ایران هم بیان کرد: این بیماری در ایران شایع است که یکی از دلایل آن بر اساس شرایط جغرافیایی و درجه حرارت است، ایران در منطقه نیمه خشک قرار دارد و بروز بیماری هم در مناطقی که گرمتر هستند، شیوع بیشتری دارند.

او درباره شیوع پروستات هم عنوان کرد: در کشورهای شرق و جنوب غرب آسیا شیوع این بیماری کم است اما ایران وضعیتی شبیه کشورهای غربی دارد و شیوع بیشتر است. البته در شیوع بیماری تفاوت چندانی با جهان نداریم اما در کشورهایی که وضعیت بهداشتی قوی‌تری دارند، این بیماری‌ها کمتر است.

ربات جراح نداریم، اما درمان نوین انجام می‌دهیم

دکتر محمدعلی زرگر، عضو هیئت علمی جامعه اورولوژی ایران هم این نهاد را یکی از قدیمی‌ترین انجمن‌های تاسیس شده در کشور عنوان کرد و گفت: انجمن ارولوژی ایران قبل از انقلاب و در سال ۳۸ تاسیس شده و قدیمی‌ترین انجمن است. در سال ۷۳ در وزارت بهداشت ثبت شد و مجددا فعالیت آن شروع شد. در حال حاضر حدود ۱۴۰۰ متخصص و ۲۰۰ دستیار اورولوژی در کشور داریم.

وی افزود: از نیمه دوم سال قبل به دلیل وسعت کارها و جمعیت تحت پوشش نام انجمن به جامعه تبدیل شد. جامعه اورولوژی ایران هر سال در اردیبهشت ماه کنگره ۴ روزه برگزار می‌کند و هدف از برگزاری آن به روز رساندن علم اورولوژیست‌های کشور است.

زرگر با بیان این که اکنون پای ربات‌های جراحی به این حوزه باز شده، بیان کرد: یکی از رشته‌هایی که این ربات‌ها شروع به جراحی کردند اورولوژی بود. در حال حاضر کشورهای منطقه از این تجهیزات بهره‌مند هستند و امیدواریم که ما هم این ربات‌ها را در کشور خود داشته باشیم. در حال حاضر ما هیچ ربات جراحی وارداتی نداریم اما نکته مهم این است که ما از نظر علم سرآمد منطقه هستیم.

او تاکید کرد: البته تمام جراحی‌هایی که در کشورهای دیگر به صورت رباتیک صورت می‌گیرد، در ایران به شیوه لاپاراسکوپی انجام می‌شود که البته برای جراح سخت‌تر است، چون درباره ربات‌ها، جراح دخالت مستقیم در عمل ندارد.

این پزشک درباره بیماری‌های این حوزه هم عنوان کرد: شیوع بیماری‌ها بسته به نوع بیماری است و در حال حاضر دو نوع بیماری در همه دنیا شایع‌تر است؛ پروستات و سنگ. پروستات چه در نوع خوش‌خیم و بدخیم اگر به موقع مراجعه باشد و تشخیص درست صورت بگیرد، قطعا عمر طبیعی برای بیمار وجود خواهد داشت و مرگ ناشی از این مساله وجود ندارد. در گذشته بیشترین جراحی‌های ما هم در حوزه سنگ‌ها بود و در حال حاضر تقریبا تمام این جراحی‌ها با روش‌های درمانی جدید و به صورت بسته یا کمتر تهاجمی انجام می‌شود.

سنگ کلیه بیماری خانوادگی است

زرگر تاکید کرد: بیماری‌ها یا خانوادگی هستند یا ژنتیکی، سنگ‌های کلیه خانوادگی هستند اما پروستات به ژن مرتبط است. اگر کسی در اعضای درجه یک خانواده خود فرد مبتلا به پروستات را داشته باشد، احتمال ابتلا در او 4 برابر است اما اگر این عدد به 2 برسد، شانس بیماری 9 برابر می‌شود. افراد معمولی بعد از 50 سالگی باید اقدام به بررسی این بیماری کنند اما در افرادی که بیماری در خانواده خود دارند، این عدد برای 40 سال به بالا پیشنهاد می‌شود. تشخیص هم از طریق پی‌اس‌آ و معاینه صورت می‌گیرد.

این متخصص اورولوژی در پاسخ به سوالی درباره افزایش ابتلا به پروستات بیان می‌کند: ما افزایش ابتلا نداریم بلکه آگاهی مردم بیشتر شده است و اطلاعات بیشتری به آنها داده می‌شود. از جمله این که آنها بدانند، یک فرد معمولی برای رفتن به سرویس بهداشتی یکبار در شب بیدار می‌شود و اگر این دفعات بیدار شدن افزایش پیدا کند و تداوم داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند. هوشیار شدن مردم باعث می‌شود بیماری زودتر تشخیص داده شود.

ضیایی، رئیس جامعه اورولوژی ایران هم در توضیح این نکته افزود: سطح سواد سلامت مردم افزایش پیدا کرده است. نکته دوم هم دسترسی به خدمات درمانی است که فرد شانس بیشتری برای درمان پیدا کرده. امکانات برای تشخیص هم بیشتر شده. در گذشته افراد با پیشرفت بیماری به ما مراجعه می‌کردند اما اکنون تشخیص زودهنگام داریم و به وسیله تستی به نام پی‌اس‌ای بیماری در مراحل اولیه قابل شناسایی است و نوعی غربالگری به شمار می‌رود. قیمت آن هم گران نیست.

او بر افزایش سطح سواد سلامت جامعه هم تاکید کرد و گفت: بسیاری از بیماری‌ها با غربالگری قابل پیشگیری و حتی درمان در همان مراحل اولیه هستند. این مساله درباره کنترل بیماری‌های مرتبط با دستگاه ادراری هم اهمیت دارد چون 2 بیماری‌ مهم وجود دارد که می‌تواند باعث نارسایی کلیه شود؛ دیابت و فشار خون. اگر غربالگری به موقع درباره آنها انجام شود بار مهمی از بیماری‌ها کاهش پیدا می‌کند. حتی در صورت ابتلا هم اگر شرایط بیماران کنترل شود، منجر به نارسایی کلیه نخواهد بود. بیماری‌های کلیوی بار عظیمی برای دولت و نظام سلامت دارند، به ویژه در بحث دیالیز یا احتمال پیوند. سرمایه‌گذاری یک دلار در بخش پیشگیری، معادل 5 دلار در بخش درمان و 15 دلار در زمان توانبخشی است.

یک پیشرفت خوب درباره بیماری شایع زنانه

دکتر رباب مقصودی، عضو هیات مدیریت جامعه اورولوژی ایران هم با اشاره به پیشرفت درمان‌های مرتبط با اورولوژی بیان کرد: عمل‌های جراحی کمتر تهاجمی، در ایران از اورولوژیست‌ها آغاز شده و به نوعی پایه‌گذار آن بوده‌اند و اکنون به انواع پیشرفته عمل‌های جراحی رسیده است. در حال حاضر اکثر عمل‌های جراحی که پیشتر به صورت باز انجام می‌شد به صورت کمتر تهاجمی در حال ارائه هستند. حتی درباره سنگ‌ها هم پیش از این که دستگاه سنگ‌شکن نداشتیم و با ابزارهای اولیه سنگ را جراحی می کردیم، بیمار مجبور بود به دلیل جراحی دو تا سه هفته بستری شود اما باتوجه به پیشرفت جراحی‌های کمتر تهاجمی این زمان به شدت کاهش پیدا کرده و بیماران به سرعت به روند عادی زندگی برمی‌گردند.

مقصودی افزود: ایران از نظر عملی در سطح منطقه چیزی از تکنیک‌های به روز دنیا کم ندارد و تمام جراحی‌هایی که در دنیا با تکنولوژی‌های پشیرفته انجام می‌شود را ارائه می‌دهیم. این خدمات حتی در مراکز شهرستان‌ها هم انجام می‌شود. البته درباره ربات‌ها به دلیل تحریم یا نبود منابع اقصادی دسترسی وجود ندارد، اما این فقدان خللی در کارهای کمترتهاجمی نداشته است و این مهارتی که در دوران آموزش، متخصصان کسب می‌کنند ، می‌تواند جایگزین ربات‌ها باشد.

این پزشک به پیشرفت درمان‌ها درباره زنان هم اشاره کرد و گفت: بی‌اختیاری ادرار در زنان یکی از معضلاتی است که درصد زیادی از زنان به آن مبتلا هستند و در بسیاری از موارد سرگردان مطب‌های مختلف می‌شوند. در حال حاضر با وجود انجمن اورولوژی زنان این مشکلات زنان رفع شده و درمان‌های به روز ارائه می‌شود.

او درباره آمار جراحی کمتر تهاجمی هم بیان کرد: بخش زیادی از سنگ‌ها و سرطان‌های سیستم ادراری با این روش درمان می‌شوند، چیزی حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد.

باور اشتباه بیماران

دکتر هادی رادفر، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و دبیر جامعه اورولوژی ایران هم با بیان این که فعالیت درمانی در تمام نقاط کشور در حال انجام است ، عنوان کرد: در حال حاضر پیشرفته‌ترین جراحی‌ها حتی در شهرهای محروم هم ارائه می‌شود و بالاترین سطح خدمات پزشکی را داریم.

به گفته او سنگ‌ها بیشترین بار بیماری در بخش اورولوژی کشور و شیوع حدود ۵ درصدی در زنان و مردان دارد که شبیه سایر کشورهاست. سرطان‌های پروستات، مثانه، کلیه و بیضه هم شایع‌ترین سرطان‌های اورولوژی هستند.

رادفر به یک باور اشتباه در بیماران هم اشاره کرد و گفت: علاوه بر جراحی‌های سنگ، در بحث سرطان‌ها هم اکثر جراحی‌ها بسته و کمترتهاجمی انجام می‌شود. البته گاهی بیماران فکر می کنند که اگر جراحی بسته انجام شود، جراحی کامل نیست اما این تصور درستی نیست و اگر پزشک تشخیص به درمان بسته داشته باشد، درمان کامل است.

ضرورت تامین وسایل برای آموزش‌های با کیفیت

دکتر عرفان امینی، عضو عیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران هم با بیان این رشته‌ها به شدت به وسیله وابسته هستند، بیان کرد: اگر این موارد تامین نشود، می‌تواند آموزش دستیاران را تحت تاثیر قرار دهد. تکنولوژی‌ها به سرعت در حال به ‌روزرسانی هستند و بهتر است که در اختیار کلیه مراکز درمانی قرار بگیرد. در شرایط آموزشی احتمال آسیب به دستگاه‌ها وجود دارد و گاهی شاهد هستیم که آنها برای یک بازه زمانی در دسترس نیستند و فرصت ایده‌آل برای دستیاران برای آموزش از دست می‌رود.

راضیه میرزاحیدری