کشف جذاب یک شخصیت مرموز و ناشناخته
در سال 2010، ژنوم دنیسووان‌ها که گونه‌ای از انسان باستانی بود، برای اولین بار شناخته شد. آن‌ها از دختری که در غار دنیسوا در سیبری دفن شده بود به دست آمد. مطالعات جدید اطلاعات قویتری از زندگی این انسان‌های باستانی کمتر شناخته شده را ارائه داده است.
از گنجینه‌های غار دنیسوا علاوه بر فسیل‌های دنیسووان و نئاندرتال، همچنین آثار باستانی ساخته شده از مواد گوناگون مانند سنگ مرمر و استخوان نیز به دست آمد. زیورآلات و اشیاء دیگری که در آنجا کشف شد، شرایط محیطی گذشته را نیز نشان می‌دهند.
در مورد DNA دنیسووان‌ها، اطلاعات بیشتری نسبت به فیزیک آن‌ها وجود دارد تا ظاهر آن‌ها. تقریباً یک قرن پیش، دو گروه دنیسووان و نئاندرتال با یکدیگر برخورد داشتند. امروزه، بومیان استرالیا و گینه نو تنها مردمی هستند که قطعات از DNA دنیسووان را در ژنوم خود دارند.
با انتشار مقالات جدید، بخش‌هایی از رمز دنیسووان به تدریج برملا شده است، اما هنوز اطلاعات بسیاری از تاریخچه این انسان‌های باستانی باقی‌مانده است. تاکنون هزاران شیء از جنس سنگ از غار دنیسوا کشف شده و این منطقه یک معمای بسیار جذاب برای محققان تکامل انسان می‌ماند.
عصرایران نوشت: دنیسووان‌ها تا سال ۲۰۱۰ ناشناخته بودند. سال ۲۰۱۰ بود که ژنوم آن‌ها برای اولین‌بار اعلام شد…
خیلی از ما که به مطالعه درباره گونه‌های انسانی علاقه داریم، می‌دانیم که برخی از ژنوم‌های انسان امروزی حاوی قطعاتی از DNA جمعیت باستانی انسان به نام دنیسووان است که بقایای آن تنها در یک مکان یافت شده است؛ غاری در سیبری کنونی.
دو مقاله منتشرشده در مجله علمی نیچر، درک قویتری از زمان زندگی این انسان‌های باستانی کمتر شناخته‌شده می‌دهد. دنیسووان‌ها تا سال ۲۰۱۰ ناشناخته بودند. سال ۲۰۱۰ بود که ژنوم آن‌ها برای اولین‌بار اعلام شد. DNA این انسان‌تبار، از استخوان انگشت دختری که در غار دنیسوا در کوه‌های آلتای در جنوب سیبری دفن شده بود به دست آمد.
مطالعات جدید اولین جدول زمانی قوی را برای فسیل‌های دنیسووان و DNA بازیابی شده از رسوبات غار و همچنین محیط‌هایی که دنیسووان‌ها تجربه کرده‌اند، ارائه می‌کند.
از این مکان چند فسیل نئاندرتال نیز به همراه آثار ژنتیکی‌شان به دست آمد.
نقشه موقعیت غار دنیسوا و عکس ورودی غار/ موسسه باستان شناسی و قوم نگاری شعبه سیبری آکادمی علوم روسیه
انسان‌های مدرن (هومو ساپینس) نیز کمی دیرتر وارد این غار شدند و این منطقه را به یک منطقه منحصربه‌فرد در جهان تبدیل کردند که در زمان‌های مختلف خانه سه گروه از انسان‌ها بود.
تمام فسیل‌های دنیسووا‌ها و نئاندرتال‌ها و استخوان‌های هومینین که به هیچ‌یک از گروه‌ها اختصاص داده نشده‌اند
دنیسووان‌ها چه کسانی بودند؟
ما در حال حاضر در مورد DNA دنیسووان‌ها خیلی بیشتر از ظاهر فیزیکی آن‌ها می‌دانیم، زیرا فسیل‌های‌شان در این مکان بسیار نادر هستند.علاوه بر استخوان انگشت، در مجموع سه دندان از نظر ژنتیکی منتسب به دنیسووان شناسایی شده است.
جالب این‌جاست که یک قطعه کوچک استخوان بلند از دختر پدر و مادر دنیسووان و نئاندرتال شواهد مستقیمی را ارائه می‌دهد که نشان‌دهنده این است که این دو گروه انسان حداقل یک بار با هم ملاقات کرده‌اند.
ما در مورد پراکندگی جغرافیایی و جمعیت شناسی دنیسووا‌ها به طرز ناامیدکننده‌ای اطلاعات کمی داریم، به جز یافته‌های غم انگیزی که بومیان استرالیا و گینه نو تنها مردم زنده امروزی هستند که مقادیر قابل توجهی از DNA دنیسووان را در ژنوم خود دارند.
اما در حالی‌که فسیل‌های آن‌ها در غار دنیسووا بسیار اندک است، این ذخایر حاوی هزاران شیء ساخته شده از سنگ است. لایه‌های بالایی نیز حاوی آثار باستانی ساخته شده از مواد دیگر، از جمله زیور آلات ساخته شده از سنگ مرمر، استخوان، دندان حیوانات، عاج ماموت و پوسته تخم شترمرغ است. بقایای جانوری و گیاهی نیز وجود دارد که گواه شرایط محیطی گذشته است.
گزیده‌ای از آثار باستانیِ غار دنیسوا. A، پارینه سنگی فوقانی، B، اولیه پارینه سنگی فوقانی. C، پارینه سنگی میانی و D، اوایل پارینه سنگی میانه. موسسه باستان شناسی و قوم نگاری شعبه سیبری آکادمی علوم روسیه
آشنایی با دنیسووان‌ها
علی‌رغم اهمیت غار دنیسوا برای مطالعات تکامل انسان، تاریخچه این غار و ساکنان آن به دلیل عدم وجود یک جدول زمانی قابل اعتماد برای رسوبات غار و محتوای آن‌ها به عنوان یک معما باقی مانده است.
با انتشار دو مقاله جدید، برخی از قطعات مهم این پازل اکنون در جای خود قرار می‌گیرند.
مطالعات جدید بر اساس کار دقیقی است که توسط محققان روسی طی چندین دهه در هر سه اتاق غار دنیسوا انجام شده است. آن‌ها به دقت لایه بندی پیچیده نهشته‌ها را همراه با بقایای فرهنگی، حیوانی و گیاهی حفاری شده ثبت کرده‌اند.
مطالعات جدید نشان می‌دهد که انسان‌ها در طول ۳۰۰۰۰۰ سال گذشته تقریباً به طور مداوم در طول دوره‌های نسبتاً گرم و سرد این مکان را اشغال کرده‌اند و ابزار سنگی و سایر آثار باستانی را در نهشته‌های غار به جای گذاشته‌اند.
فسیل‌ها و ردپای DNA از دنیسووان‌ها از حداقل ۲۰۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ سال پیش و فسیل‌های نئاندرتال بین ۲۰۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ سال پیش یافت شده است. دختری با اجداد مختلط نشان می‌دهد که این دو گروه از انسان‌ها در حدود ۱۰۰۰۰۰ سال پیش با هم آشنا شده‌اند.
اگرچه حضور دنیسووا‌ها تا ۵۰۰۰۰ سال پیش در این مکان ادامه داشت، اما این مانع بقای بعدی آن‌ها در جای دیگر نیست. آن‌ها ظاهراً دسته‌ای سرسخت بودند و پیش از انقراض در چندین قسمت از آب و هوای سرد سیبری زندگی می‌کردند.
یک تاریخ ناقص
ما در حال حاضر اطلاعات بیشتری در مورد زندگی و زمان دنیسووان‌ها داریم، اما هنوز سوالات بی پاسخ زیادی وجود دارد.
به عنوان مثال، ما از ماهیت هیچ‌گونه برخوردی بین آن‌ها و انسان‌های امروزی که تا ۵۰۰۰۰ سال پیش در سایر نقاط آسیا و استرالیا حضور داشتند، اطلاعی نداریم؛ بنابراین در حالی که درک ما از تاریخ دنیسووان‌ها از سال ۲۰۱۰ به بعد راهی طولانی را طی کرده است، هنوز قطعات گمشده زیادی از این پازل جذاب وجود دارد.
راضیه میرزاحیدری
