هشدار فرونشست: نگاهی جذاب به قدیمی‌ترین سند جغرافیای تاریخی ایران
به گزارش تجارت‌نیوز، تهدید فرونشست در محدوده‌های شهری و آثار تاریخی به اندازه‌ای جدی و مهم است، که هر چه زمان می‌گذرد ابعاد گسترده‌تری پیدا می‌کند و این درحالی است که وقوع هر فرونشست و تخریب در این محدوده، ویرانگر بخش بزرگی از تاریخ خواهد بود.
تنها در محدوده نقش رستم ۳۰۲ متر فروچاله و فروشست اتفاق افتاده است؛ این فروشست‌ها در بارندگی‌های اخیر آب گرفته است و خطر جدی برای گردشگران محسوب می‌شود.
در بارش‌های اخیر نیز ۹ فروچاله و فروشست جدید در نقش رستم ایجاد شده است. اهمیت تاریخی نقش رستم موضوعی است که می‌تواند نشان دهد وقوع فرونشست در این محدوده اتفاقی قابل چشم پوشی نیست.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در گفتگویی با اشاره به اهمیت تاریخی این محوطه می‌گوید: نقش رستم بخشی از تخت جمشید است که در این مکان آیین‌های مذهبی و دینی مردم برگزار می‌شود و به نوعی ایدئولوژی دوران هخامنشی به شمار می‌رود.
علیرضا عسگری چاوردی ادامه می‌دهد: اینکه داریوش به اندازه یک کتاب تاریخ ایران را روایت می‌کند و دو سند تاریخی نوشتاری ایران در محدوده نقش رستم وجود دارد، گواه جایگاه تاریخی این منطقه است.
تهدید سند مالکیت جغرافیای تاریخی ایران در نقش رستم با فرونشست
عسگری با اشاره به وجود سند جغرافیای- تاریخی ایران در دوران هخامنشی می‌گوید: در واقع در این سند محدوده حاکمیت قلمرو زمینی ایران ذکر شده و سند دیگر در نقش رستم ۵۰۰ سال بعد از هخامنشیان نقل شده است.
وی تاکید می‌کند: این سند مرز ایران از فرات تا رود سیحون را نشان می‌دهد که در دوره ساسانی به خط یونانی نوشته اند. این دو سند که یکی به زبان پارسی هخامنشی و بابلی و دیگری به زبان پهلوی ساسانی و یونانی است، حد و مرز ایران واقعی و سند مالکیت ایران را نشان می‌دهد و از این دیدگاه، نقش رستم اهمیت بسیاری دارد.
در محدوده تخت جمشید کاربری را از کشاورزی به گردشگری تبدیل کنیم
اما آسیب فرونشست به بناهای تاریخی، موضوعی است که مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در این باره می‌گوید: موضوع فرونشست مربوط به زمان اخیر نیست و باید از قبل مورد توجه قرار می‌گرفت.
به گفته عسگری، مسئله مهم این است که در موضوع تحقیقاتی- پژوهشی، تغییرات آب و هوایی و زیست محیطی این موضوع پیش‌بینی نشده است و در ادامه به خاطر کمبود آب حفرچاه‌ها و خشکسالی، به وجود آمده است.
ده‌ها چشمه فصلی در محدوده تخت جمشید از بین رفته
وی ادامه می‌دهد: ده‌ها چشمه فصلی در محدوده تخت جمشید وجود داشته که دیگر از هیچکدام اثری به جا نمانده و این موضوع جدی در شهرهای تاریخی است.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به اینکه اساسا هدف ما از پارسه این است که زیرساخت‌های تاریخی فرهنگی برای چشم‌انداز ۱۰ساله آینده ایجاد و کاربری را از کشاورزی به گردشگری تبدیل کنیم، تصریح می‌کند: در این راستا دفاتر پژوهشی و سایت موزه ایجاد شده است و هدف واقعی‌تر این است که شهرها و روستاهای تاریخی را به روستاهای گردشگری تبدیل کنیم.
وی می‌افزاید: تحقق اهداف جامعه محلی در توسعه پایدار میراث فرهنگی نیز اهمیت دارد تا تغییراتی به وجود آید و هم‌افزایی سایت موزه و روستاها به پایداری گردشگری در منطقه کمک کند.
عسگری می‌گوید: توسعه گردشگری منطقه مرودشت، سرنوشت‌ساز است و در این راستا پروژه‌هایی تعریف شده است که با مطالعه و پژوهش پیش خواهد رفت.
نقش رستم ۵۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اضافه می‌کند: در نقش رستم به صورت خاص پیش می‌رویم چراکه با اتفاق فرونشست در این محدوده، باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود؛ ۲۳ اثر در منطقه نقش رستم وجود دارد که همگی دارای اهمیت هستند.
وی با اشاره به اینکه در نقش رستم نیاز به مرمت است، یادآور شد: در دوران هخامنشیان از ملات قیر مذاب استفاده شده و تمامی گسل‌ها و حفره‌ها را پوشانده‌اند که آب در آن‌ها نفوذ نکند، اما به مرور زمان این ملات از بین رفته است و آب وارد آرامگاه می‌شود.
عسگری خاطرنشان می‌کند: وقوع این مسائل در نقش رستم اتفاق ناراحت کننده‌ای است؛ زیرا نقش رستم برای مردم و آیین‌های مذهبی ایران و ایدئولوژی هخامنشی و داریوش به اندازه یک کتاب است.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به اینکه در این مرحله برای رفع مشکلات فرونشست در نقش رستم حداقل به ۵۰میلیارد تومان اعتبار نیاز است، ادامه می‌دهد: در این منطقه به کاوش‌های باستان‌شناسی نیاز است و حدود ۸ متر آواره سازه‌های دوره‌های مختلف را داریم که نیاز به کاوش دارد.
عسگری می‌افزاید: نقش رستم در دوران هخامنشی دارای آبراهه‌هایی بوده است که آب را از کوهستان به بیرون از محوطه منتقل می‌کرده که در دوران ساسانی این آبراهه‌ها فروپاشید و باید دوباره احیا شود.
بیش از ۳۰۰ فروچاله و فرونشست در محدوده نقش رستم
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به اینکه در محدوده نقش رستم ۳۰۲متر فروچاله و فروشست اتفاق افتاده که در بارندگی‌های اخیر آب گرفته است، تصریح می‌کند: این خطر جدی برای گردشگران است که به صورت موقت هرساله پر شده است.
به گفته وی؛ در سطح نقش رستم اقداماتی انجام شده، اما بنیادی و زیربنایی نبود؛ در بارندگی‌های اخیر نیز ۹ فروچاله در محدوده نقش رستم ایجاد شده که نگران کننده است. از نظر فرونشست، فروشست، از کار افتادن سیستم‌های آبیاری نقش رستم، از کار افتادن حوضچه‌های آرامش و گسل‌هایی که وجود دارد مجموع مطالعات میان رشته‌ای گسترده‌ای نیاز است که باید انجام شود.
عسگری با اشاره به اینکه برای هر نوع مطالعه درخواست مجوز دادیم و باید از پژوهشگاه میراث فرهنگی این مجوزها اخذ شود، عنوان می‌کند: امید است به زودی مجوز مطالعات نقش رستم صادر شود؛ در این خصوص پروژه ما بلند مدت و حداقل ۵ساله است که با هدف انتقال امکانات و تجهیز و توسعه مطالعات حفاظتی نقش رستم انجام می‌شود.
وی ادامه داد: تلاش ما حفظ نقش رستم است و اگر این کار صورت نگیرد، در بارندگی‌های بعدی امکان اینکه اطلاعات تاریخی و نوشته‌های آثاری که در زیر است از بین برود، وجود دارد.
مجوز مطالعات نقش رستم صادر می‌شود
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید می‌گوید: باید مجوز مطالعات در نقش رستم به زودی صادر و از خرداد ماه این مطالعات شروع شود، چراکه اگر استحکام‌بندی انجام نگیرد، سند جغرافیای تاریخی ایران که روی بدنه کعبه زرتشت است، آسیب می‌بیند و سند تاریخی ایران فرو خواهد ریخت.
عسگری خاطرنشان می‌کند: از ظرفیت‌های بین المللی و دانشگاه‌های ایران برای کاوش نقش رستم باید استفاده شود و ضروری است که میزان بودجه، زمان و دانش را کنار هم بگذاریم تا به نتیجه برسیم.
وی با اشاره به اینکه سند حقوقی برای حریم یک تخت جمشید صادر شده است، می‌افزاید: این سند طی این‌چند سال با همکاری ثبت اسناد و املاک استان فارس و میراث فرهنگی برای اولین بار در ۱۴۶ هکتار برای تخت جمشید صادر شده است.
عسگری اضافه می‌کند: سند نقش رستم و نقش رجب هم در حال تکمیل است که با ابعاد خودش صادر و دورنمایی خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه بعد از ۱۵ سال مطالعات شهر پارسه به این‌نتیجه رسیدیم که حریم یک تخت جمشید در حقیقت عرصه شهر پارسه است و باید عرصه تخت جمشید مورد بازنگری قرار گیرد، تصریح می‌کند: شهر پارسه عرصه تخت جمشید است و باید حریم دو تبدیل به حریم یک شود؛ در آن دوره یک واحد شهری پردیس وجود داشته که تشکیلات آن سیستم‌های آبیاری، باغ‌ها و پردیس‌ها بوده است.
به گفته عسگری، بخشی از شهر پارسه تختگاه تخت جمشید و آرامگاه داشته است و بخشی از آن، دروازه شهر پارسه بوده؛ در بخش دیگری از آن نیز کارگاه‌های تزیینات کاخ‌ها در پیرامون آن قرار گرفته بوده است که ۱۲ هکتار محدوده پارسه به محدوده ۷ هزار هکتار تخت جمشید به عنوان حریم یک تخت جمشید باید اضافه شود.
منبع :
ایلنا
