راز موفقیت در دمنوش یا جوشانده کردن چیست؟
دمنوش و جوشانده دو روش متفاوت برای تهیه عصاره گیاهان دارویی هستند. در دمنوش، گیاه خشک یا تازه را به آب جوش اضافه کرده و بعد از مدتی در آب نگه داشته و سپس میشود. اما در جوشانده، گیاه را به آب جوش اضافه کرده و بلافاصله آن را جوش می‌دهیم. جوشانده دارای خواص و عطر بوی بیشتری نسبت به دمنوش است.
منبع اصلی خواص و اثرات گیاهان دارویی بر اساس نوع و مقدار مواد موثره آنهاست، بنابراین برای بهره‌بردن از خواص مختلف یک گیاه، ممکن است نیاز به استفاده از دمنوش یا جوشانده باشد.
استفاده از جوشانده‌ها نیز ممکن است به دلیل تاثیر قوی و فوری آنها بر بدن، موجب عوارض ناخوشایندی شود، بنابراین توصیه میشود در مصرف روزانه از دمنوش به میزان متعادل استفاده شود و از مصرف جوشانده بدون نظر و تجویز متخصصان پزشکی اجتناب شود.
در نهایت، تهیه دمنوش ساده‌تر از تهیه جوشانده است و نکته مهم برای هر دو روش این است که مقدار گیاه مورد استفاده و مدت زمان آن را رعایت کنیم تا از خواص و اثرات موثره گیاه بهترین نتیجه را بگیریم.
دلگرم نوشت: دمنوش با افزودن مقداری از گیاه مورد نظر به آب جوش تهیه میشود. اما این در حالی است که در روش جوشانده لازم است گیاه مقداری در آب بماند و بر روی حرارت مستقیم قرار گیرید تا بجوشد.
جوشانده گیاهان خواص و عطر بوی بیشتری نسبت به انواع دمنوش و عرقیات دارد. گیاهان دارویی را می توان بنا به نوع گیاه، نوع ماده موثره، مقاومت مواد در برابر حرارت و … به اشکال گوناگون مصرف نمود. برای مثال جهت بهره مندی از تاثیر مطلوب از یک گیاه، باید از دم کرده آن استفاده کرد، در حالی که برای اثری متفاوت از همان گیاه، ممکن است جوشانده آن گیاه مورد نیاز باشد. بر خلاف باورعامه، دمنوش با جوشانده متفاوت می باشد.
به عبارتی، دم کردن و جوشاندن گیاهان، دو روش مختلف است که هر روش تاثیر جداگانه ای بر بدن می‌گذارد. برای تهیه دمنوش، ادویه، میوه، برگ، ساقه یا ریشه گیاهان را میتوان خشک و پودر، در نهایت دم کرد.
در این روش، گیاه را در آب جوشیده برای 15 تا 20 دقیقه در ظرف در بسته روی بخار ملایم قرار می‌دهند و سپس صاف می نمایند. نوشیدنی حاصل از برگ چای، گل گاوزبان، گل ختمی، به لیمو، سنبل الطیب یا چای میوه ای، نوعی دمنوش است.
از جمله تفاوت دمنوش و جوشانده به نحوه تهیه آنها می توان اشاره کرد. اگر گیاه را مستقیم با آب سرد یا گرم بجوشانند، جوشانده‌ای به دست می‌آید که خاصیت و اثر آن قوی‌تر از دمنوش است و در مقایسه با عرقیات گیاهی، خواص تقویتی و همچنین عطر خارج شده از گیاه بیشتر است.
البته تحقیقات نشان داده است جوشانده برخی گیاهان به دلیل تاثیر قوی و فوری بر برخی ارگان‌های مختلف بدن، ممکن است عوارض ناگواری به دنبال داشته باشد، در نتیجه توصیه میشود، برای مصارف روزانه به میزان متعادل از دمنوش استفاده و مصرف جوشانده به خصوص جوشانده گیاهان ناشناخته بدون نظر و تجویز متخصصان این حرفه اجتناب شود.
طرز تهیه دم کرده گیاهی یا دمنوش
ساده ترین فراورده گیاهی، دم کرده می باشد. قسمت مورد استفاده برای دم کرده اصولاً گلبرگ و برگ های گیاه است زیرا نازک و ظریف هستند. در صورتی که بخواهیم از قسمت های دیگر مانند ساقه، ریشه و یا دانه ها دم کرده تهیه کنیم باید حتماً آنها را له یا پودر یا خرد نماییم. برای تهیه دم کرده باید آب در حال جوش را بر روی گیاه ریخته و درب ظرف را برای حدود 15-20 دقیقه، بسته به نوع گیاه مورد استفاده، ببندیم تا محلول زود سرد نشود.
در این مدت مقداری از مواد موثر گیاه در آب جوش حل می شود و پس از این مدت آن را با توری فلزی یا با پارچه متقال صاف می کنیم و سپس تفاله را دور ریخته و محلول باقیمانده را مصرف می نماییم.
میزان گیاه مورد مصرف معمولاً به ازای ۳۰ گرم گیاه خشک یا ۷۵ گرم گیاه تازه ۵۰۰ میلی لیتر آب جوش می باشد. این میزان معادل تقریباً ۳ تا ۴ لیوان دم کرده است. برای دستیابی به مقادیر کمتر به همین نسبت باید گیاه و آب را کاهش داد.
اگرچه می توان دم کرده را برای مدت کوتاهی در یخچال نگهداری کرد ولی به علت رسوب احتمالی مواد موثر بهتر است دمکرده همیشه تازه مصرف شود این نیز از انواع تفاوت دمنوش و جوشانده ها می باشد. همچنین اگر دم کرده دارای مزه مطلوبی نبود می توان آن را با نبات یا عسل شیرین نمود و سپس مصرف کرد.
طرز تهیه جوشانده گیاهی
در این روش آب سرد را روی گیاه ریخته و به جوش می‌آوریم. سپس آن را تا حدود ۱ ساعت به صورت آهسته می‌جوشانیم. در جوشانده حجم محلول به علت بخار شدن کم می شود و به حدود دو سوم می رسد. جوشانده برای قطعات سخت گیاه، موادی که در اثر حرارت خراب نمی شوند و یا موادی که به سادگی در آب حل نمی گردند استفاده می شود.
میزان مورد نیاز گیاه برای تهیه جوشانده ۳۰ گرم گیاه خشک یا ۷۵ گرم گیاه تازه به همراه ۷۵۰ میلی لیتر آب است که پس از جوشیدن به حدود ۵۰۰ میلی لیتر کاهش می یابد.
فواید، مضرات و طرز تهیه جوشانده خاکشیر
جوشانده خاکشیر چیست و چگونه مصرف میشود ؟ برای مصرف جوشانده و یا جوشیده خاکشیر از فواید و عوارض آن اطلاعی دارید ؟ تا انتها با ما باشید تا با فواید و…
جوشانده را باید به صورت تازه مصرف کرد. البته می توان مصرف یک روز را تهیه کرده و استفاده نمود، اما نگهداری آن بیش از یک روز توصیه نمی شود. همانند دم کرده می توان برای شیرین کردن جوشانده نیز از عسل یا نبات استفاده نمود. در مصرف گیاهان دارویی طریقه مصرف و حد مجاز مصرف روزانه مهم می باشد و توصیه می گردد.
راضیه میرزاحیدری
