زمان‌هایی که ماه در آسمان روز پدیدار است!
ماه یکی از جرم‌های آسمانی است که هزاران سال است که برای انسان‌ها مورد توجه و تعجب قرار گرفته است. این جرم آسمانی به دلیل انعکاس نور خورشید، در آسمان شب بسیار درخشان می‌باشد. اما ماه گاهی‌اوقات هم در طول روز قابل رویت است، به این دلیل که نزدیکی آن به زمین، باعث افزایش درخشندگی و روشنایی آن در آسمان طول روز می‌شود.
در واقع، ماه در زمانی که بین خورشید و زمین حرکت می‌کند، نور خورشید را به زمین انعکاس می‌دهد و این باعث می‌شود که ماه در آسمان درخشان‌تر به نظر بیاید. اما نبودن ماه در طول روز به دلیل عواملی مانند میزان صافی آسمان، میزان نور پراکنده‌شده خورشید و مرحله ماه بستگی دارد.
همچنین، به دلیل وجود مراحل ماه مانند ماه نو و ماه کامل، ماه در برخی اوقات قابل رویت در طول روز نیست. این مراحل باعث می‌شوند که هنگامی که ماه کامل است، فقط در زمان شب مشاهده شود و همزمان با غروب خورشید طلوع کند. به عبارت دیگر، مشاهده ماه در طول روز بستگی به موقعیت زمین و جرم‌های آسمانی دیگر دارد.
به طور کلی، ماه به مدت 25 روز در طی ماه در آسمان روز قابل مشاهده است و توضیحاتی داده شده است که در چه زمانی و با چه شرایطی ماه در حالت روز قابل رویت می‌باشد.
تک فان-حضور ماه در آسمان شب هزاران سال انسان‌ها را میخکوب کرده است. اما چرا ماه گاهی‌اوقات در روز هم دیده می‌شود؟
به گزارش تک فان، گاهی‌اوقات به همان دلیلی که ماه را در آسمان شب می‌بینیم، در آسمان روز هم می‌بینیم. ماه در حال انعکاس‌دادن نور خورشید است و نزدیکی آن به زمین باعث می‌شود، آن را درخشان‌تر از آسمان طول روز یا شب می‌کند. ماه، بعد از خورشید، با اختلاف زیاد، درخشان‌ترین جرم آسمانی است که می‌توانیم ببینیم.
اما ماه طول روز همیشه مرئی نیست. دیدن ماه در طی روز در آسمان به جو زمین و چرخش مداری ماهواره طبیعی ما بستگی دارد. اگر سیاره ما فاقد جو بود، ماه همیشه از زمین قابل مشاهده بود. در ضمن، وجود مراحل ماه به این معنی است که، وقتی ماه بین زمین و خورشید حرکت می‌کند – مثل زمانی که ماه نو شروع می‌شود – آن وجه نورانی از ما رو برمی‌گرداند و وجه تیره به زمین رو می‌کند که باعث می‌شود ماه در آن زمان از روی زمین قابل دیدن نباشد.
ماه در آسمان روز
ذرات گاز در جو ما ـ به طور عمده نیتروژن و اکسیژن ـ نورهایی با موج کوتاه، مثل آبی و بنفش روشن را، می‌پراکنند. این پراکنش، که شامل جذب و بازانتشار نور در جهات مختلف است، باعث می‌شود که آسمان زمین آبی‌رنگ شود.
ادوارد گوینان، استاد نجوم و اخترفیزیک در دانشگاه ویلانوا در پنسیوانیا، می‌گوید، برای آنکه ماه بتواند در طی روز قابل دیدن شود، باید بر نورهای پراکنده‌شده از خورشید، غلبه کند.
ماه نو در روزهای اول تا سوم برای مشاهده‌کنندگان روی زمین نامرئی است؛ زیرا موقعیت آن در آسمان به این معنی است که نور پراکنده‌شده خورشید، از ماه درخشان‌تر است و جلوی درخشش ماه را می‌گیرد. اما نزدیکی نسبی ماه به زمین (فاصله 384499کیلومتری) یعنی نوری که ماه بازتاب می‌دهد، در نظر ما درخشان‌تر از اشیائ دورتری مثل ستارگان و سایر سیارات است که نور را انتشار یا انعکاس می‌دهند.
برطبق گیونان، ستاره‌هایی که از روی زمین در چشم ما مرئی هستند، میلیون‌ها میلیارد بار نسبت به نوری که از خورشید به ما می‌رسد، کم‌نورتر و میلیون‌ها میلیون‌بار کم‌سوتر از ماه هستند.
نور منتشر‌شده از خورشید آنقدر در آسمان ما درخشان است که در طی روز نور ستارگان را در هم می‌شکند اما در مورد ماه همیشه نمی‌تواند نور آن را تحت الشعاع قرار دهد.
ستاره‌شناس‌ها از میزان روشنایی سطح به عنوان روشی برای کمی‌سازی درخشندگی اجرام آسمانی ـ مانند کهکشان‌ها و سحابی‌ها ـ در آسمان استفاده می‌کنند و این کار را از طریق اندازه‌گیری میزان نوری که آن‌ها در آسمان شب به یک منطقه می‌تابانند و از زمین قابل مشاهده است، انجام می‌دهند.
گیونان توضیح می‌دهد: «ازآنجایی که ماه نسبت به ستاره‌ها به زمین نزدیک‌تر است، درخشندگی سطح آن بیش‌تر از درخشندگی سطح آسمان است؛ که یعنی به سادگی می‌توان درخشش آن را در طی روز مشاهده کرد.»
با این حال، درخشندگی ماه در طی روز به عوامل دیگری مثل فصل‌ها، مرحله فعلی ماه و میزان صافی آسمان نیز بستگی دارد.
ماه به طور میانگین به مدت 25روز در ماه در طی سال در آسمان روز قابل مشاهده است. 5روزی که قابل مشاهده نیست، در نزدیکی مرحله ماه نو و ماه کامل رخ می‌دهد. در نزدیکی ماه نو، ماه به قدری به خورشید نزدیک است که نمی‌توان آن را دید. در نزدیکی ماه کامل، فقط در شب قابل مشاهده است و علتش آن است که ماه با غروب خورشید طلوع و با طلوع خورشید، غروب می‌کند. گیونان می‌گوید: «تنها موقعی که برای مدتی به همراه خورشید در آسمان نیست، ماه کامل است. در آن روز خورشید غروب می‌کند و سپس ماه طلوع می‌کند و بعد عکس آن رخ می‌دهد، بنابراین تنها روزی است که خورشید و ماه همزمان در آسمان دیده نمی‌شوند.»
ماه به مدت 12ساعت در روز در بالای خط افق است اما ظاهرشدن آن ممکن است همیشه با ساعات روز همزمان نشود. در زمستان که روزها در عرض‌های میانی کوتاه‌تر هستند، وقت کم‌تری برای مشاهده ماه در طی روز وجود دارد.
گیونان می‌گوید بهترین زمان برای دیدن ماه در طی نور روز در طی یک‌ربع نخستین (یک هفته بعد از ماه نو) و ربع سوم (یک هفته بعد از ماه کامل) است. در ربع اول، در طی بعدازظهر، ماهواره طبیعی ما می‌تواند در قسمت شرقی آسمان در حال طلوع مشاهده شود. در ربع سوم، در صبح در حال غروب در بخشی غربی آسمان قابل مشاهده است.
این دو مرحله، طولانی‌ترین مراحلی هستند که ماه با خورشید در آسمان همزمان قابل مشاهده است و به‌طور میانگین بین 5 تا 6ساعت به طول می‌انجامد
«زمین‌تاپ» پدیده دیگری است که روی مشاهده ماه در طی روز اثر می‌گذارد. گیونان می‌گوید: «در مرحله هلال ماه، که زاویه ماه به خورشید نزدیک است، درواقع قسمت تاریک ماه را مشاهده می‌کنید که به دلیل نور روشن نباید ببینید. بخش تاریک ماه نوری که از زمین می‌گیرد را منعکس می‌کند. بهترین زمان برای مشاهده این پدیده در طی مرحله هلال، سه تا چهار روز بعد از ماه نو است. »
عاطفه رضوان نیا
