تفال به حافظ: غم تو دارم یا غمت سر آید؟
واژه‌ها و عبارات استفاده شده در این غزل حاوی پیام‌های عمیقی هستند که می‌توان آن‌ها را به مفاهیم عرفانی و روان‌شناختی نیز مرتبط کرد. غم و اندوه معشوق، موضوعی است که در ادبیات عرفانی به عنوان نشانه‌ای از عشق و وابستگی به حقیقت و اصالت استفاده می‌شود. در این حالت، خواست خلودی و جویایی بیان می‌شود که به سوی جاودانگی و پایداری عشق معنوی می‌رود.
همچنین، در این غزل به نکاتی همچون توجه به وقت مناسب برای انجام امور، ارزش تلاش و کوشش در راه عشق، و الفاظ و صفاتی که برای تعبیر عشق به کار می‌روند، اشاره شده است. عشق به مفهوم گسترده‌ای در این غزل بیان شده است که می‌تواند به عشق به معشوق، به زندگی و به حقیقت بیندازد.
از این رو، می‌توان گفت که غزل حافظ نه تنها به عنوان یک قطعه ادبی، بلکه به عنوان یک صورت ارتباط بین انسان و عشق بی‌پایان، مطالعه و تصویرگری آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
فرارو- فال گرفتن از آثار ادبی، از باور‌های کهن این مرز و بوم است. در گذر زمان ساکنان این خاک به ادیبانی که گمان می‌بردند بهره‌ای از کلام حق دارند رجوع می‌شد. با این حال، اما در گذر زمان تنها تفال به حافظ در فرهنگ عامیانه ما باقی مانده است.
گفتم غم تو دارم گفتا غمت سر آید
گفتم که ماه من شو گفتا اگر برآید
گفتم ز مهرورزان رسم وفا بیاموز
گفتا ز خوبرویان این کار کمتر آید
گفتم که بر خیالت راه نظر ببندم
گفتا که شب رو است او از راه دیگر آید
گفتم که بوی زلفت گمراه عالمم کرد
گفتا اگر بدانی هم اوت رهبر آید
گفتم خوشا هوایی کز باد صبح خیزد
گفتا خنک نسیمی کز کوی دلبر آید
گفتم که نوش لعلت ما را به آرزو کشت
گفتا تو بندگی کن کو بنده پرور آید
گفتم دل رحیمت کی عزم صلح دارد
گفتا مگوی با کس تا وقت آن درآید
گفتم زمان عشرت دیدی که، چون سر آمد
گفتا خموش حافظ کاین غصه هم سر آید
شرح لغت: غم تو دارم: به اندوه جدایی تو گرفتارم/ مهرورزان: عاشقان.
تفسیر عرفانی:
۱- مشکل شما به زودی حل می‌شود؛ بنابراین به یکی از مشاهد متبرکه بروید و نذر خود را ادا کنید. با شخصی که شما را پند می‌دهد. مهربان باشید و جانب همسر خود را رها نکنید، زیرا دل افسرده خواهد شد. از پیله کردن شما دلخور است، ولی ابراز نمی‌کند، اما صبر و حوصله او نیز اندازه‌ای دارد. چون شما را دوست دارد، ولی ظاهر نمی‌سازد و شما فکر می‌کنید که توجه ندارد در حالی که چنین نیست. غم خوردن اندازه‌ای دارد. واقعاً نباید غم فردا را خورد در حالیکه باید امروز را غنیمت بدانید فردا که از این جهان درگذشتید، باید با هفت هزار ساله‌ها زندگی کنید.
۲- او خیلی زیرک و ناقلاست. مواظب باشید این نیت عملی است، اما مقدماتش که فعالیت علاقه و اراده می‌باشد. فراهم نیست.
تعبیر غزل:
گفتگو‌های بی حاصل را هرگز پایانی نیست و ثمره‌ای جز اتلاف وقت ندارد. به جای صحبت، عمل واجب است، اما هر عملی در وقت و زمان مناسب خود. پس غصه بیهوده مخور و به جای آن در همه امور عاقلانه فکر کن و عجولانه تصمیم مگیر، چرا که کامیابی با توست.
