بحران آبی در سیستان و بلوچستان: آیا طرح‌های آبرسانی وعده‌ای برای رای‌آوری انتخاباتی است؟
به گزارش تجارت‌نیوز، سفر استانی اعضای کابینه سیزدهم به سیستان و بلوچستان هفته گذشته مورد توجه رسانه‌های نزدیک به دولت قرار گرفت. طبق اعلام دولتمردان در این پروژه طرح‌های متعدد آبرسانی افتتاح شد تا بحران کمبود آب در این استان حل شود. با این حال طبق گزارش‌های مردمی همچنان سیستان و بلوچستانی‌ها با مشکلات متعددی در زمینه تأمین آب مواجه هستند.
از سوی دیگر، حضور پنج نماینده از دولت برای کاندیداتوری ریاست جمهوری، شائبه سوءاستفاده از امکانات و سفرهای دولتی را برای جذب آرای مردمی که با بحران‌های متعدد مواجه‌اند، بالا برده است.
با این حال طبق اعلام روابط‌‌عمومی استانداری سیستان و بلوچستان، چهار پروژه طرح تأمین آب زاهدان و سیستان از سه راهی دشتک به‌منظور رفع مشکل تأمین آب آشامیدنی این مناطق، آبرسانی و رفع تنش آبی از ۷۵ روستا در قالب جهاد آبرسانی و توسعه شبکه فاضلاب به بهره‌برداری می‌رسد.
از دیگر پروژه‌های صنعت آب و برق سیستان و بلوچستان آب‌گیری سد مخزنی «شهری کور» جهت مصارف کشاورزی و افتتاح طرح آبرسانی اضطراری از سد کهیر به ۴۰ روستای پایین‌دست و طرح آبرسانی به شهر هیدوچ از سد ماشکید علیا و ایستگاه پمپاژ ۱۱۰۰ لیتر بر ثانیه‌ای به همراه اجرای حدود ۲۰ کیلومتر خط لوله جهت آبرسانی از آب‌شیرین‌کن هامون هیرمند به منطقه سیستان است.
علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو دولت سیزدهم، روز پنجشنبه ۱۷ خرداد در افتتاح طرح جامع آبرسانی به زاهدان و سیستان بیان کرد که وضع مردم سیستان و بلوچستان در تامین آب برای امرار معاش، آشامیدن، معیشت، کشاورزی و محیط زیست با مشکلات فراوانی روبه‌رو بوده است.
وی اظهار کرد که ساخت سدها، طرح‌های انتقال آب، طرح‌های آبرسانی روستایی، تصفیه خانه و انواع طرح‌های مختلف برای حل این مشکل در دستورکار قرار گرفته است به گونه‌ای که در کمتر از یک سال شاهد بهره‌برداری از سد عظیم کهیر در منطقه جنوب سیستان و بلوچستان بودیم.
محرابیان با بیان اینکه حاصل اجرای سد کهیر مهار شدن سیلاب عظیم در این منطقه بود، ادامه داد که سیل بی‌سابقه اخیر در سیستان و بلوچستان باعث شد تا با وجود سد کهیر از یک فاجعه انسانی جلوگیری شود، همچنین در بخش‌های دیگر تکمیل سد ماشکید سفلی و شهری کور در برنامه تکمیل قرار گرفت. اخیرا نیز عنوان شد که سد خیرآباد در استان سیستان و بلوچستان پر است.
این اظهارات در حالی است که گزارش‌های آب‌گرفتگی معابر و خیابان‌ها از شهرهای مختلف سیستان و بلوچستان ازجمله سراوان مشاهده شد که رفت و آمد شهری، تنها پس از دقایقی بارندگی، مختل شده است.
سیل همیشه در سیستان و بلوچستان مشکلات زیادی پدید آورده است و مردم منطقه مدیریت بحران را خودشان انجام داده‌اند. آن‌ها با صرف ساعت‌ها تلاش از طریق هوتگ‌ها (گودال) آب آشامیدنی موردنیاز خود را تهیه می‌کنند و تا کنون توجه چندانی از سوی مسئولان ندیده‌اند.
اکنون در حالی پس از هفته‌ها از سیل ویرانگر سیستان و بلوچستان، مسئولان دولت در این استان حضور پیدا کرده‌اند که از مدت‌ها پیش آن‌ها حق‌آبه ایران در هیرمند را مقابل طالبان نادیده گرفته‌اند. منبعی که استفاده از آن، حق بسیاری از شهروندان است و برخی اوقات صرفا نامی از آن در صحبت‌های مسئولان آورده می‌شود.
اما آسیب‌های سیل تنها به زیست و حیات شهروندان نیست؛ سیل هرساله کشاورزی مردم استان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و فکری به حال توسعه این منطقه نمی‌شود.
علاوه بر این، نگاه تبعیض‌آمیز در این استان باعث شده که مسئولان، پروژه‌هایی ناکارا را در دستور کار قرار بدهند. پروژه‌هایی که احتمالاً صرفا جهت ثبت در کارنامه دولت و حالا تبلیغات انتخاباتی است و هیچ نتیجه‌ای نداشته است. چطور ممکن است که ادعای پرشدن سدها را در سیستان و بلوچستان داشته باشند و علی‌رغم بارندگی‌های فراوان، همچنان مشکل تامین آب در این استان از مهم‌ترین مشکلات باشد؟
همچنین باید این پرسش را مطرح کرد که با توجه به طرح‌های آبرسانی و به اصطلاح زیرساختی عنوان‌شده، همچنان در هفته گذشته گزارش نبود آب در اسلام آباد خاش و روستای آسپیچ در سراوان منتشر شود؟
اگر ساخت سدها، طرح‌های انتقال آب، طرح‌های آبرسانی روستایی، تصفیه‌خانه و انواع طرح‌های مختلف برای حل مشکل آب در دستورکار قرار گرفته است و این طرح‌ها صوری نیست، پس دلیل قطعی آب و تلاش‌های فراوان مردم منطقه برای تهیه آب آشامیدنی از طریق هوتگ‌ها، به چه علت است؟
همچنین باید توجه داشت که سال‌هاست که مردم این منطقه با چنین مشکلاتی مواجه هستند، چطور دولت سیزدهم پس از حدود سه سال از فعالیت یاد این منطقه افتاده است؟
کارشناسان محیط‌زیست می‌گویند که در استان سیستان و بلوچستان، در بخش‌های زیادی از جنوب استان کرمان و برخی از مناطق استان‌های زاگرس حتی در فاصله کوتاهی از سدهای اصلی ایران، زنان و کودکان باید ساعت‌های طولانی به دنبال آب باشند.
در بسیاری از مناطق سیستان و بلوچستان به دلیل فقدان شبکه آبرسانی و لوله‌کشی مردم از طریق هوتگ‌ها، آب آشامیدنی موردنیاز خود را تهیه می‌کنند و از طرف دیگر کیفیت آب آشامیدنی پس از سیل بسیار کاهش یافته است و این مشکلات را تشدید کرده است. ترکیب فقر، تبعیض و تغییرات اقلیمی امکان زیست در این استان را به شدت سخت کرده است.
حق‌آبه هیرمند
وزیر نیرو در مورد حق‌آبه هیرمند عنوان کرد که خشکسالی‌های متعدد در استان سیستان و بلوچستان از یک سو و عدم وفاداری کشور همسایه به اجرای معاهده بین‌المللی مبنی بر رهاسازی آب از هیرمند که حدود سه سال انجام نشد، مزید بر علت شد تا بر اساس طرح‌های مهندسی و بدون اتکا به کشو‌رهای دیگر اقداماتی انجام و اجرایی شود.
بنا بر گفته محرابیان، تامین آب هیرمند از کشور همسایه حق مسلم ملت ایران بوده و در ماه‌های اخیر بخشی از این سهم را حکومت طالبان رهاسازی کرده است.
اختلاف سیاسی با طالبان بر سر حق‌آبه هیرمند، داستانی دنباله‌دار بوده است. حق‌آبه ایران از هیرمند، به دادخواست حقوقی ایران از آب رود هیرمند در منطقه سیستان اشاره دارد. این رود در گذشته در هر دو کشور افغانستان و ایران جاری بوده است.
ادعای کم‌آبی و خشکسالی توسط طالبان، بسیاری از اوقات باعث شده که طالبان حق‌آبه را قطع کند. طالبان بارها با پیمان‌شکنی‌های پی در پی، موجب تنش بر سر این دو کشور شده است. به نظر می‌رسد مسئولان هر دو کشور اهمیت چندانی برای این موضوع قائل نیستند؛ چراکه خشک شدن تالاب هامون و بهره‌برداری ناکارای آن و تنش‌های پی در پی بر سر حق‌آبه هیرمند، ممکن است مشکلاتی مانند خالی از سکنه شدن و کوچ مردم به دیگر مناطق و از سوی دیگر فرسایش بادی و ناامنی را در در منطقه افزایش دهد.
به نظر می‌رسد مسئولان با در نظر نگرفتن موضوع مهمی مانند حق‌آبه هیرمند و پی گرفتن طرح‌های ناکارا، متوجه بحران آب در آن منطقه نبوده و در روزهای پایانی دولت سیزدهم سعی بر سفید نشان دادن کارنامه خود دارند.
برای مطالعه بیشتر صفحه سوخت و انرژی را دنبال کنید.
