گیاهان دارویی: راه حل طبیعی برای مقابله با گرمازدگی
گرمازدگی یکی از مشکلات شایع در فصل تابستان است که به علائمی مانند تب‌های ناشناخته، حالت تهوع، تعریق، اسهال و سرگیجه منجر می‌شود. این مشکلات بیشتر در کودکان و افراد مسن دیده می‌شوند. برای کنترل گرمازدگی می‌توان از درمان‌های سنتی و گیاهی استفاده کرد. هندوانه، ماش، مایعات حاوی الکترولیت، و روغن‌های گیاهی به عنوان راهکارهای سنتی برای مقابله با گرمازدگی معرفی شده‌اند.
در طب سنتی چینی، تغییرات آب و هوا در فصل تابستان به عنوان علت اصلی علایم گرمازدگی در نظر گرفته می‌شوند و از طریق تعادل اجناس غذایی، استراحت کافی، و پیشگیری از افزایش حرارت بدن، سعی در کنترل گرمازدگی دارند. استفاده از شربت‌های گیاهی مانند تخم‌شربتی، خاکشیر، و هندوانه، نیز از جمله روش‌های گیاهی درمان گرمازدگی است. به طور کلی، از اقدامات ساده و تنظیم‌های ارتباطی با محیط برای پیشگیری از گرمازدگی می‌توان استفاده کرد.
در حالی که بسیاری از افراد مشتاق فرارسیدن فصل گرم تابستان هستند، اما گرمای بیش از حد در تابستان چیزی است که خوشایند همگان نیست. در حقیقت وقتی گرما و رطوبت بالا می‌رود علائم گرمازدگی در افراد افزایش می‌یابد. در این شرایط افراد در معرض علائمی مانند تب‌های مرموز، حالت تهوع، اسهال، تعریق، سرگیجه و سنگینی سر قرار می‌گیرند.
به گزارش ایسنا، در برخی افراد نیز علائمی مشابه سرماخوردگی یا آنفولانزا در مجاری تنفسی بروز می‌کند. علائم گرمازدگی اگرچه در همه افراد ممکن است بروز کند، اما بیشتر در کودکان و افراد مسن مشاهده می‌شود. در مواردی که فرد دچار گرمازدگی شدید شده باشد علائمی مانند ادرار تیره، افزایش سرعت ضربان قلب، گیجی، سردرد شدید، سرخی و خشکی پوست و غش ممکن است مشاهده شوند که در این حالت بهتر است سریع‌تر به بیمارستان مراجعه شود. اما در موارد خفیف‌تر گرمازدگی می‌توان از درمان‌های سنتی یا گیاهان دارویی برای کنترل آن استفاده کرد.
درمان گرمازدگی در طب سنتی
در طب سنتی چینی تابستان با عنصر آتش شناخته می‌شود یا به عبارتی در تابستان عنصر آتش حاکم است که در طبیعت و در بدن انسان نمود پیدا می‌کند. علائم عنصر آتش در تابستان در بدن شامل گرمای بیش از حد، تعرق زیاد، خشک شدن دهان و گلو، یبوست و تپش قلب است. در حالی که در طب سنتی چینی علت علائم ذکر شده در تابستان، گرمازدگی یا همان گرمای تابستان درنظر گرفته می‌شود که یک عامل خارجی است، این علائم در پزشکی مدرن ممکن است به یک عامل داخلی ویروسی یا باکتری نسبت داده شود.
در صورت مشاهده علائم خفیف گرمازدگی می‌توان از برخی راهکار یا درمان‌های سنتی زیر استفاده کرد:
هندوانه: مصرف هندوانه می‌تواند به تامین آب از دست رفته کمک کند، در عین حال ادرار آور نیز می‌باشد خصوصا بخش‌های سفیدتر نزدیک به پوست هندوانه که با افزایش ادرار به دفع مواد زائد و حرارت از بدن کمک می‌کند.
مصرف ماش: به عنوان یک ادرار آور خفیف در طب سنتی شناخته می‌شود. در طب سنتی برای این منظور دانه‌های خشک ماش را در آب جوش خیسانده و سپس آب آن را مصرف می‌کنند.
مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت: در تابستان همراه با گرمای هوا، تعرق بالا سبب از دست رفتن آب بدن و املاح می‌شود. علاوه بر مصرف هندوانه که در بالا اشاره شده است، نوشیدن آب زیاد یا آب میوه مانند آب نارگیل، یا آب‌های حاوی املاح (مانند نمک‌های پتاسیم، سدیم، کلر) می‌تواند به برقراری تعادل در بدن کمک کند. برای تامین الکترولیت می‌توانید مقداری کمی سرکه سیب را در آب ریخته و بنوشید.
استفاده از روغن‌های گیاهی: در صورت بروز آفتاب سوختگی می‌توانید از ترکیب روغن چای، روغن زیتون و روغن نارگیل استفاده کرد. این روغن‌ها ضمن تسکین درد، از بروز تاول جلوگیری کرده و حتی به لایه برداری پوست کمک می‌کنند.
در طب سنتی ایرانی نیز یکی از شش اصل ضروری حفظ سلامتی و تندرستی توجه به تغییر فصل آب و هوا یا همان تدابیر فصول است که برای پیشگیری از گرمازدگی بایستی تدابیر مربوط به فصول گرم سال بویژه تابستان را رعایت کرد. برخی از توصیه‌های رایج در طب سنتی ایرانی برای پیشگیری از گرمازدگی عبارتند از:
افراد با مزاج گرم و خشک بیشتر در معرض گرمازدگی هستند، بنابراین این افراد باید از تمام خوردنی‌ها و آشامیدنی‌هایی که حرارت بدن را بالا می‌برد و باعث خشکی می‌شوند پرهیز و حتی‌المقدور از غذا‌های آب‌پز شده ساده بدون ادویه استفاده کنند.
غذای تناول شده در وسط روز نباید سنگین باشد و به طور کلی وعده‌های غذایی باید سبک و زود هضم انتخاب شود و آش آلو، سوپ جو، آش غوره، آب دوغ خیار گزینه‌های مناسبی می‌باشند.
افراد مستعد گرمازدگی باید استراحت کافی و لازم داشته باشند تا مزاج‌شان خنک شود و اگر استراحت کافی نداشته باشند بدن بیشتر به سمت گرمی و خشکی می‌رود و رطوبت بدن کاهش پیدا می‌کند.
حمام کردن، شنا کردن، پوشیدن لباس‌هایی با جنس نازک و گشاد، ورزش‌های سبک، عدم قرارگیری در زیر نور مستقیم خورشید، مصرف خوردنی‌ها و آشامیدنی‌هایی با مزاج سرد و‌تر (برای افراد گرم مزاج) از دیگر عوامل پیشگیری از بروز گرمازدگی هستند.
تخم‌شربتی، خاکشیر، شربت نعناع، هندوانه، خیار یا شربت خیار با سکنجبین، شربت آبلیمو، آلبالو، گلاب، به لیمو، تخم خیارین (خیار، کدو، خربزه، هندوانه)، دم کرده عناب و زرشک به همراه شکر و دوغ ترش برای درمان گرما زدگی مناسب هستند. توصیه می‌شود افراد از مصرف بی‌رویه آجیل‌ها و مغز‌ها خوداری کنند، چون باعث افزایش حرارت بدن می‌شود. در حین سفر خوردن عصاره میوه‌جات و قاووت جو و بوییدن گل سرخ که آرام‌بخش است و از بروز تنش‌های عصبی در اثر گرما جلوگیری می‌کند مفید است.
