کجا باید بگردیم؟ پناهگاه مملو از قبرهای شاهان ایرانی

پادشاهان ایران از دوران صفوی تا قاجاریه در نقاط مختلفی از کشور دفن شده اند. به عنوان مثال، شاه‌های صفوی، از اسماعیل اول تا شاه عباس دوم، در اردبیل، قزوین، قم، اصفهان و کاشان دفن شده اند. هر یک از این پادشاهان مدت سلطنت و وقت دقیق فوت آن‌ها نیز ذکر شده است. در مقابل، پادشاهان افشاریه مانند نادر شاه، شاهرخ میرزا و نادرمیرزا در مشهد و شوش دفن شده اند. هر کدام از این پادشاهان داستانی از سرنوشت تلخ خود دارند که در دفن آن‌ها نیز برزگری دارد. درباره پادشاهان زندیه و قاجار نیز تفاوت قابل توجهی در مکان دفن آن‌ها واضح است. مثلاً پادشاهان زندیه از کریم‌خان تا لطفعلی خان در محله‌های مختلف مشهد و تهران نهایی شدند، در حالی که پادشاهان قاجار همچون آقا‌محمدخان و فتحعلی شاه در قلعه شوش و تجریش مدفون شده اند. این نشان از تنوع و تاریخچه پرپیچ‌و-تاب سلسله‌های پادشاهی ایران است.

نمناک نوشت: در این مطلب قصد داریم به قبر پادشاهان ایران زمین از صفویه تا قاجاریه بپردازیم و محل دفن آن هارا بیان و معرفی کنیم. 

تا به حال به این فکر کرده اید که پادشاهان ایرانی که هر یک در زمان خود نامدارانی بودند و کارهای بزرگی انجام داده اند، در کدام نقطه از کشورمان ایران دفن شده اند؟ یا اینکه درباره زمان تولد و فوت هرکدام از این پادشاهان چیزی میدانید؟ از آنجایی که دانستن تاریخ هر کشور، برای ملت آن امری مهم و واجب تلقی می شود، این بخش را به موضوع مدفن پادشاهان ایرانی که جزئی مهم از تاریخ ایران هستند اختصاص داده ایم.

بیوگرافی و قبر پادشاهان صفوی

مختصری از زندگینامه و محل دقیق دفن پادشاهان صفوی به شرح زیر می باشد:

شاه اسماعیل اول

او موسس سلسله صفویه بود و در روز سه‌شنبه 25 رجب سال 892 میلادی به دنیا آمد. ادعای پادشاهی را در ماه محرم سال 905 میلادی کرد و در سال 906 میلادی به تخت پادشاهی نشست. در یک سفر به منطقه «شکی» بیمار شد و در روز دوشنبه 19 رجب سال 930 میلادی در آنجا فوت کرد. جسد او به اردبیل آورده شد و در کنار جدش، شیخ صفی الدین، به خاک سپرده شد. مدت عمر او 38 سال و 6 روز و مدت پادشاهی اش 24 سال بود.

شاه طهماسب اول صفوی

او پسر بزرگ‌تر شاه اسماعیل اول بود. در صبح چهارشنبه 24 رجب سال 919 میلادی به دنیا آمد و در صبح روز دوشنبه 19 رجب سال 930 میلادی به تخت پادشاهی نشست. پس از 53 سال و 6 ماه و 26 روز سلطنت، در روز دوشنبه 15 صفر سال 984 میلادی در قزوین به عنوان سلطان محمود افغان قتل شد. سن او در زمان فوت 64 سال و 1 ماه و 25 روز بود. جسد او در قزوین به خاک سپرده شد و پس از مدتی به قم منتقل شد.

شاه اسماعیل دوم

او برادر شاه طهماسب اول بود و حکومتش 43 سال طول نکشید. در شب یک‌شنبه 13 رمضان سال 985 میلادی درگذشت و جسد او به محله‌ای نامعلوم دفن شد.

سلطان محمد خدابنده

او پسر شاه طهماسب اول بود و در 29 جمادی الأول سال 938 میلادی به دنیا آمد. در 15 رمضان سال 985 میلادی به سلطنت رسید و در دوم شوال سال 996 میلادی، پسرش عباس میرزا (شاه عباس اول) او را از سلطنت کنار گذاشت. در 12 صفر سال 1004 میلادی به علت اسهال در قزوین فوت کرد و جسد او در امامزاده شاهزاده حسین قزوینی به خاک سپرده شد.

شاه عباس اول

او پسر سلطان محمد خدابنده بود و در شب شنبه اول رمضان سال 978 میلادی در هرات متولد شد. پس از 59 سال و 8 ماه و 22 روز حکومت، در 24 ربیع‌الأول سال 1038 میلادی در اشرف مازندران (بهشهر امروزی) درگذشت. جسد او در اشرف به خاک سپرده شد.

شاه صفی

او پسر شاه صفی میرزا و نوه شاه عباس اول بود. در شب دهم محرم سال 1021 میلادی در نزدیکی نور مازندران متولد شد و در شب دوشنبه 29 جمادی الثانی سال 1038 میلادی به جای پدرش در اصفهان به تخت نشست. پس از 31 سال و 1 ماه و 2 روز حکومت، در 12 صفر سال 1052 میلادی در کاشان درگذشت و جسد او در مقبره امامزاده شاهزاده حسین قزوینی به خاک سپرده شد.

شاه عباس دوم

او پسر شاه صفی بود و در 9 سالگی، در 12 صفر سال 1052 میلادی، به جای پدرش نشست. پس از 34 سال و 9 ماه و 15 روز حکومت، در شب 23 ربیع‌الأول سال 1077 میلادی درگذشت و جسد او به قم منتقل شد و در کنار قبر پدر و جدش به خاک سپرده شد.

شاه سلیمان

او پسر شاه عباس دوم بود و در 20 سالگی، در ششم شعبان سال 1077 میلادی، به تخت نشست. پس از 28 سال و کسری حکومت، در سال 1106 میلادی درگذشت و جسد او نیز به قم منتقل شد و در آنجا به خاک سپرده شد.

شاه سلطان حسین

او پسر شاه سلیمان بود و در سن 29 سالگی، در 12 محرم سال 1135 میلادی، به جای پدرش نشست و پس از 29 سال حکومت، در سال 1139 میلادی به دست اشرف افغان کشته شد. جسد او نیز به قم منتقل شد و در کنار پدرش، شاه سلیمان، به خاک سپرده شد.

شاه طهماسب دوم

او پسر بزرگ شاه سلطان حسین بود و به سلطنت درآمد، اما به دست اشرف افغان معزول شد و پسرش عباس میرزا را به نام شاه عباس سوم پادشاه کرد. پس از مدتی، به خاطر خبر کشته شدن اشرف افغان، رضا قلی میرزا او را به قتل رساند. در اوایل سال 1152 میلادی در مشهد فوت کرد و جسد او نیز به قم منتقل شد و در کنار قبر پدر و جدش، به خاک سپرده شد.

بیوگرافی و قبر پادشاهان افشاریه

مختصری از زندگینامه و محل دقیق دفن پادشاهان افشاریه به شرح زیر می باشد:

نادرشاه افشار

نادرشاه افشار که در 24 شوال 1148 میلادی در دشت مغان آذربایجان تاجگذاری کرد و با عزل شاه عباس سوم، خاندان صفوی را منقرض کرد، 11 سال و 7 ماه و 17 روز سلطنت کرد و در شب یکشنبه 11 جمادی‌الثانیه سال 1160 میلادی در فتح‌آباد قوچان به دست امرای خود به قتل رسید و در مقبره‌ای که خود او قبلاً برای خود در مشهد ساخته بود، دفن شد. عادل‌شاه برادرزاده نادر و برادرش ابراهیم‌شاه هر دو در مشهد مدفون هستند.

شاهرخ میرزا

شاهرخ میرزا در سال 1161 میلادی در مشهد به جای جد خود نادر، سلطنت خود را آغاز کرد. او همه‌ی جواهرات نادری را تحویل آقا‌محمد‌خان نداد؛ به همین خاطر خان‌قاجار دستور داد سر او را خمیر گرفته و سپس روی سرش سرب مذاب ریختند. او در حالی که 63 سال عمر بیشتر نداشت، به مازندران فرستاده شد و در راه جان داد و محل قبر او معلوم نیست.

نادرمیرزا پسر شاهرخ

آخرین پادشاه سلسله افشاریه نادرمیرزا پسر شاهرخ است که در مشهد مدتی سلطنت کرد، ولی فتحعلی‌شاه قاجار در 1218 بر او دست یافت و او را دستگیر و به تهران فرستاد و در تهران به قتل رساند و از محل قبر او اطلاعی در دست نیست.

بیوگرافی و قبر پادشاهان زندیه

بخشهای مهم زندگینامه و محل دقیق دفن پادشاهان زندیه به شرح زیر می باشد:

کریم‌خان زند موسس سلسله‌ی زندیه

کریم‌خان زند که موسس سلسله‌ی زندیه بود، 30 سال و 8 ماه و 12 روز سلطنت کرد و در سیزدهم ماه صفر سال 1193 میلادی در شیراز فوت کرد و به واسطه‌ی نزاع زندیه بر سر جانشینی او سه روز، جسد او بر زمین ماند تا آنکه زکی‌خان برادر مادری او پس از قتل امرای زندیه جسد او را در شیراز به خاک سپرد.

در سال 1206 آقا‌محمد‌خان، چون نسبت به کریم‌خان کینه داشت، امر داد که استخوان‌های او را از شیراز به تهران آوردند و در حالی دفن کردند که آقا‌محمد‌خان هر روز از روی آن می‌گذشت و زمین را لگدکوب می‌کرد. بعدها که فتحعلی‌شاه به سلطنت رسید، استخوان‌های کریم‌خان را از آنجا خارج کرد و به نجف فرستاد.

لطفعلی خان زند

آخرین پادشاه زندیه لطفعلی خان است که آقا‌محمد‌خان او را با شکنجه کشت و جسدش در امامزاده زید تهران در مرکز بازار تهران در جنب مدرسه حافظ مدفون است.

بیوگرافی و قبر پادشاهان قاجار

بخشهای مهم زندگینامه و محل دقیق دفن پادشاهان قاجار به شرح زیر می باشد:

آقامحمدخان

او در روز یکشنبه 27 محرم سال 1155 هجری شمسی (معادل 13 اوت 1742 میلادی) در استرآباد، متولد شد. پس از رسیدن به سلطنت، در ماه رمضان سال 1210 هجری شمسی (معادل 13 اوت 1795 میلادی) در تهران تاجگذاری کرد. اما متأسفانه در شب شنبه 21 ذی‌حجه سال 1211 هجری شمسی (معادل 29 سپتامبر 1797 میلادی) در قلعه شوش به دست فرماندهان خود به قتل رسید.

جسد آقامحمدخان ابتدا در قلعه شوش به خاک سپرده شد، اما پس از آنکه فتحعلی شاه برادرزاده او به سلطنت رسید، نعش او را از شوش به تهران منتقل کردند و در 26 جمادی‌الاول سال 1212 هجری شمسی (معادل 1 ژوئیه 1797 میلادی) در نجف اشرف، در فاصله هفت ذرع از مرقد امام علی (علیه‌السلام)، به خاک سپردند.

فتحعلی شاه قاجار (باباخان)

او در سال 1185 هجری شمسی (معادل 1771 میلادی) به دنیا آمد و به باباخان معروف بود. در روز عید رمضان سال 1212 هجری شمسی (معادل 1800 میلادی) به سلطنت رسید و در عصر پنجشنبه 19 جمادی‌الثانی سال 1250 هجری شمسی (معادل 1825 میلادی) در اصفهان فوت کرد. جسد او را در قم در بقعه‌ای که خود او ساخته بود، دفن کردند.

محمدشاه قاجار

او فرزند عباس میرزا و نوه فتحعلی شاه بود. در شب یکشنبه هفتم رجب سال 1250 هجری شمسی (معادل 4 اوت 1834 میلادی) در تبریز جلوس کرد و پس از 14 سال و سه ماه سلطنت در شب سه شنبه ششم شوال سال 1264 هجری شمسی (معادل 17 ژوئن 1848 میلادی) در قصر محمدیه (مغرب تجریش) فوت کرد. نعش او را ابتدا از تجریش به باغ لاله‌زار آوردند و به امانت گذاشتند. پس از آنکه ناصرالدین شاه به تهران آمد، جنازه او را در شب عید غدیر سال 1264 هجری شمسی (معادل 2 نوامبر 1848 میلادی) در آنجا به خاک سپردند.

ناصرالدین شاه قاجار

او در شب ششم صفر سال 1247 هجری شمسی (معادل 17 ژوئیه 1831 میلادی) متولد شد و در 14 شوال سال 1264 هجری شمسی (معادل 20 سپتامبر 1848 میلادی) در تبریز به جای پدرش جلوس کرد.

پس از 49 سال و یک ماه و سه روز سلطنت، در 66 سال و نه ماه عمر، در روز جمعه 17 ذی‌القعده سال 1313 هجری شمسی (معادل 1 سپتامبر 1896 میلادی)، در حرم حضرت عبدالعظیم (علیه‌السلام) به دست میرزا رضا کرمانی به ضرب گلوله ترور شد. جنازه‌اش پس از انجام غسل در قصر گلستان به حرم حضرت عبدالعظیم (علیه‌السلام) برده شد و در آنجا نزدیک یکی از زوجات محبوبه اش به خاک سپرده شد.

مظفرالدین شاه قاجار

او پس از 10 سال سلطنت در تهران وفات یافت (19 ذی‌القعده سال 1324 هجری شمسی، معادل 4 ژوئیه 1907 میلادی) و جنازه‌اش که مدت‌ها در تکیه دولت تهران به امانت گذاشته بودند، به عتبات برده شد. فرزند او، محمدعلی شاه نیز در عتبات دفن شد. آخرین پادشاه قاجار، احمدشاه بود که در 26 رمضان سال 1348 هجری شمسی (معادل 31 ژوئیه 1930 میلادی) وفات کرد و جسدش در عتبات مدفون شد.