چنگیزخان و دسته‌ای از مردان با بیشترین نوادگان در شرق آسیا
این متن درباره یافته‌های یک مطالعه ژنتیکی در سال ۲۰۱۵ است که نشان می‌دهد غیر از چنگیز خان، ده شخصیت تاریخی دیگر نیز نسل‌های زیادی دارند. این مطالعه یکی از چندین تحقیق ژنتیکی است که هویت و تبار انسان‌های امروزی را مورد بررسی قرار می‌دهد. از این تحقیقات نتایج جالبی بدست آمده است، از جمله اینکه چنگیز خان توانایی ژنتیکی فراوانی داشته و آثار زیادی روی جامعه امروزی گذاشته است.
با تحلیل توالی‌های کروموزوم Y بیش از ۵۰۰۰ مرد در ۱۲۷ جمعیت در شرق آسیا، دانشمندان توالی‌های مشترک در تبارهای ژنتیکی را شناسایی کرده‌اند. این تحقیقات نشان می‌دهند که ده شخصیت تاریخی دیگر نیز نوادگان فراوانی داشته‌اند.
فرهنگ و سلسله مراتبی مردم آسیایی و اهمیت تاریخ ژنتیکی آن‌ها نیز در این مطالعه بیان شده است. هر ژنتیکه رقم قابل‌توجهی از تاریخ و جدول نسلی افراد جامعه‌های گذشته را برمی‌شمارد. این تحقیقات نشان می‌دهد که میراث ژنتیکی بر زمینه گسترده‌تری از جمعیت‌ها اثر گذاشته است.
فرادید نوشت: یک مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۵ نشان داد غیر از چنگیز خان، ده مرد دیگر مانند او نوادگان زیادی دارند. این مقاله تنها یکی از چندین مطالعه ژنتیکی است که اسرار تبار را آشکار می‌کند.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ نشان داد ده شخصیت تاریخی دیگر مانند چنگیزخان نوادگان زیادی دارند. این مقاله تنها یکی از چندین مطالعه ژنتیکی است که اسرار تبار انسان‌های امروزی را آشکار می‌کند.
از زمانی که یک مطالعه در سال ۲۰۰۳ شواهدی نشان داد مبنی بر اینکه DNA چنگیز خان در حدود ۱۶ میلیون مرد زنده آن زمان وجود دارد، توانایی ژنتیکی این حاکم مغولستان یک دستاورد بی‌نظیر انگاشته میشود، اما او تنها مردی نیست که فعالیت‌های تولیدمثلی‌اش، قرن‌ها بعد هنوز اثر ژنتیکی قابل‌توجهی دارند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ که در مجله اروپایی «ژنتیک انسانی» منتشر شد نشان داد تعداد انگشت‌شماری از مردان دیگر هم چنین دودمان پرباری داشته‌اند.
ایوِن کالاوِی از نیچر نیوز سال ۲۰۱۵ نوشت، برای شناسایی این دودمان، نسل‌شناسان کروموزوم Y بیش از ۵۰۰۰ مرد از ۱۲۷ جمعیت در شرق آسیا را تجزیه و تحلیل کردند. کروموزوم Y بخشی از ژنوم انسان است که فقط از پدر به پسر منتقل میشود. آن‌ها ۱۱ توالی کروموزوم Y را یافتند که هر یک در بیش از ۲۰ نفر از افراد آزمایش‌شده مشترک بود. اگر یکی از آن‌ها را نوادگان چنگیز خان در نظر بگیریم، ده مرد دیگر باقی می‌ماند که آغازگر درختان خانوادگی با عمر طولانی و گسترده بوده‌اند.
چنگیزخان در قرن سیزدهم بر سرزمینی حکومت می‌کرد که از سواحل اقیانوسی چین تا دریای خزر را در بر می‌گرفت. مورخان دقیقاً نمی‌دانند چنگیز خان چند فرزند از خود بجای گذاشت، اما بسیاری بر این باورند که خاندان او بسیار گسترده است. سال ۱۲۶۰، عطاملک جوینی، مورخ ایرانی نوشت: «از تبار و نسب چنگیز خان، اکنون بیش از ۲۰ هزار نفر هستند که در آسایش و ثروت و فراوانی زندگی می‌کنند.»
کریس تایلِر اِسمیت، نسل‌شناس دانشگاه آکسفورد، سال ۲۰۰۳ به نیویورک تایمز گفته که فرمانروایان مغول مانند چنگیز خان به دلیل دسترسی گسترده به زنان بسیار در مناطق تحت فرمانروایی‌شان، می‌توانستند ژن‌هایشان را گسترش دهند.
شاید پسران چنگیز خان نیز مانند پدرشان حرمسراهای بزرگی داشتند. به نوشته نیویورک تایمز، توشی، بزرگترین پسر امپراتور، خودش ۴۰ پسر داشت.
اما سایر پدران فوق بارور چه کسانی بودند؟ یکی از توالی‌های ژنتیکی به «جیوکانگا»، پدربزرگ بنیانگذار سلسله چینگ نسبت داده میشود. کروموزوم Y او در یک مطالعه در سال ۲۰۰۵ با ۱.۵ میلیون مرد در شمال چین مدرن پیوند داشت. این تعداد زیاد احتمالاً ناشی از اینست که فرزندان او نیز همسران و صیغه‌های زیادی داشتند.
هنوز روشن نیست که نه مرد دیگر چه کسانی بودند؛ با این حال، دانشمندان با فرض اینکه آن‌ها در منطقه‌ای می‌زیستند که ژنوم آن‌ها بیشتر یافت شده و با مطالعه جهش‌ها در توالی‌های ژنتیکی، می‌گویند آن‌ها در سراسر آسیا بین سال‌های ۲۱۰۰ قبل از میلاد و ۷۰۰ پس از میلاد سرچشمه گرفته‌اند.
به گزارش نیچر نیوز، بنیان‌گذارانی که در انتهای این حدود زندگی می‌کردند، بین سال‌های ۲۱۰۰ تا ۳۰۰ قبل از میلاد، بخشی از فرهنگ کشاورزی و عشایری بودند. آن‌ها زمان ظهور جوامع سلسله مراتبی در آسیا زندگی می‌کردند. سه دودمان مرتبط با زمانهای اخیر، از جمله آن‌هایی که به چنگیز خان و جیوکانگا مرتبط بودند، با مردم کوچ‌نشین مغولستان و شمال شرقی چین مرتبط بودند.
اما میراث ژنتیکی بزرگ فقط به آن قسمت از کره زمین محدود نمی‌شود. طبق مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۶ در مجله آمریکایی ژنتیک انسانی، از هر ۱۲ ایرلندی، ۱ نفر در سراسر جهان می‌تواند میراث خود را در یک فرد پیدا کند. شاید آن یک مرد یک جنگ‌سالار ایرلندی قرن پنجمی به نام «نی‌آل» باشد که در دوران مدرن می‌تواند تا سه میلیون نوادۀ مستقیم مذکر داشته باشد.
مطالعات ژنتیکی منتشر شده در چند سال اخیر اطلاعات بیشتری در مورد دودمان مردم سراسر جهان نشان داده است. از کشف تاریخ ژنتیکی عصر وایکینگ‌ها گرفته تا تایید منشأ مردم سواحیلی و مشخص کردن ژن‌های نئاندرتال در جمعیت‌های مدرن، تکنیک‌های تجزیه و تحلیل DNA باستانی، پنجره دیگری را به روی درک چگونگی جریان ژن‌ها در گذشته باز کرده‌اند.
برای تشخیص هویت آن نه بنیانگذار ناشناخته با دودمان ژنتیکی گسترده، تحقیقات بیشتری باید انجام شود، اما یک چیز مسلم است: چنگیز خان هیچوقت تنها فردی نبوده که یک دودمان بسیار گسترده از خود به جا گذاشته است.
راضیه میرزاحیدری
