به تماشای اولین «انیمیشن» تاریخ که ایرانی‌ها 5 هزار سال پیش ساخته‌اند خوش آمدید
این نوشته درباره‌ی کشف گلدان باستانی ایرانی در منطقه “شهر سوخته” و تبدیل آن به نخستین انیمیشن شناخته‌شده در جهان بود. این گلدان حاوی تصویر یک بز است که در حال غذا خوردن از یک گیاه بلند است. انیمیشن‌های اولیه اغلب بر روی جام‌ها یا کتاب‌ها کشیده می‌شدند و با چرخش تصاویر به نظر می‌رسید که حرکت دارند. اغلب قدیمی‌ترین نمونه این انیمیشن‌ها بر روی یک جام 5000 ساله ایرانی کشف شده است. این کشف نشان می‌دهد که انیمیشن به تاریخ خود هنر ایرانیان باستان باز می‌گردد و این نمونه هنری توانایی جذب تخیل مخاطبان را داراست. این جام اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود و منطقه شهر سوخته به عنوان میراث جهانی یونسکو شناخته شده است به دلیل بقایای شهری باستانی و کشف‌های باارزش فرهنگی و تاریخی.
فرادید نوشت: این گلدان باستانی ایرانی که در «شهر سوخته» کشف شده، نخستین انیمیشن شناخته شده دنیا است. این انیمیشن صحنۀ غذا خوردن یک بز را به تصویر کشیده است.
شاید خود شما هم در کودکی این نوع انیمیشن را ساخته باشید: شکل‌های پشت‌سرهمی که روی لبه‌های یک دفترچه یا کتاب کشیده می‌شدند و بعد از ورق زدن سریع به نظر می‌رسید که تصویر در حال حرکت است. قدیمی‌ترین نمونه از این انیمیشن‌های ساده بر روی یک جام 5 هزارساله کشف شده است.
اگرچه انیمیشن به عنوان یک شاخۀ شناخته‌شدۀ هنری در قرن بیستم ظهور کرد، اما باستان‌شناسان نخستین نمونه انیمیشن را روی یک جام ۵۰۰۰ ساله ایرانی که با تصویر یک بز و یک گیاه بلند نقاشی شده است، کشف کردند. این جام که در «شهر سوخته» کشف شده، تخیل بسیاری را به خود جلب کرده است.
صحنه‌های نقاشی شده روی این جام، یک بز وحشی را نشان می‌دهد که احتمالاً یک بز کوهی ایرانی است. این بز به سمت یک گیاه بلند حرکت می‌کند و در حالی که روی چهار پا ایستاده، به سمت بالاترین قسمت گیاه می‌جهد تا برگ‌های آن را بخورد. این الگو در صورتی که جام به طور مکرر چرخانده شود، به صورت تکراری دیده می‌شود و بیننده را سرگرم می‌کند. اگرچه این جام در دهه ۱۹۷۰ طی کاوش‌های عمده شهر سوخته کشف شد، اما این نکته که یک «تصویر متحرک» را می‌توان در آن دید، برای مدتی طولانی ناشناخته مانده بود.
منطقه‌ای که این جام در آن کشف شده، یکی از مکان‌های کلیدی تمدن پیچیده اولیه در ایران بوده است. این منطقه اکنون به دلیل بقایای شگفت‌انگیز یک شهر خشتی که در تقاطع مسیرهای تجاری مهم پدید آمده است، به عنوان میراث جهانی یونسکو شناخته شده است. این شهر به عنوان یک «نمونه برجسته از برنامه‌ریزی شهری اولیه» توصیف شده است. دیگر ظروف عصر برنز با نقاشی‌های هندسی نیز در این سایت پیدا شده‌اند. کاوش‌ها همچنان ادامه دارد و همچنین مقبره‌هایی نیز در آنجا کشف شده‌اند. این جام اکنون در مجموعه موزه ملی ایران قرار دارد.
راضیه میرزاحیدری
