چرا دختران امروزی هر چقدر هم زودرس توی بلوغ می‌شوند؟
در دهه‌های اخیر، رصد شده است که تحولات بیولوژیکی مانند آغاز بلوغ در سنین پایین‌تر اتفاق می‌افتد، به‌طوری‌که دختران از سنین ۶ و ۷ سالگی به رشد سینه‌ها و تجربه اولین قاعدگی می‌پردازند. این تغییرات بر رضایت و سلامت جسمی و روحی زنان تأثیرگذار است. اخیراً، مطالعات نشان داده است که اولین قاعدگی در دختران در سنین پایین‌تر رخ می‌دهد. این مسئله می‌تواند به مشکلاتی همچون افسردگی، استرس، و اضطراب، همراه با مشکلات تصویر بدنی و مواجهه زودرس با مسائل جنسی منجر شود.
عواملی چون چاقی در دوران کودکی، هورمون‌ها، کیفیت رژیم غذایی، استرس اجتماعی و اقتصادی و اختلالات غدد درون‌ریز می‌توانند در این تحولات نقش داشته باشند. برای مدیریت این تغییرات، لازم است دخترانی که با بلوغ زودرس مواجه هستند تحت مراقبت پزشکی قرار گیرند. همچنین، صحبت کردن با کودکان و به‌اشتراک‌گذاری تجربیات می‌تواند به آنها کمک کند تا این تغییرات را با بهتر مدیریت کنند و با کاهش مشکلات جنسی و روانی مرتبط با آن مواجهه کنند.
یورونیوز نوشت: از سال ۱۹۵۰، تعداد دخترانی که اولین قاعدگی خود را زودتر از موعد (قبل از سن یازده سالگی) تجربه می‌کنند، تقریبا دو برابر شده است. این پدیده که کاملا مستند و در سطح جهانی در حال رخ دادن است، می‌تواند عواقب جدی بر سلامت جسمی و روانی زنان داشته باشد.
متوسط سن شروع بلوغ در قرن گذشته کاهش یافته است، به طوری که برخی از دختران از سنین شش یا هفت سالگی شاهد رشد سینه‌های خود هستند. به گفته کارشناسان، این تغییرات در جدول زمانی رشد باروری می‌تواند پیامدهای جدی بر سلامت جسمی و روانی جمعیت زنان داشته باشد.
در یک فراتحلیل (متا آنالیز) انجام شده با جمع‌آوری داده‌های ۳۰ مطالعه، محققان دریافتند که میانگین سن شروع بلوغ در بین دختران در سراسر جهان بین سال‌های ۱۹۷۷ و ۲۰۱۳ به میزان سه ماه در هر دهه کاهش یافته است که پیشرفتی بیش از یک سال را نشان می‌دهد.
اولین علامت بلوغ در دختران رشد بافت پستان‌ها است و پس از آن شروع اولین قاعدگی که دیرتر اتفاق می‌افتد.
مطالعه جدید منتشر شده در ماه مه سال ۲۰۲۴ در «جاما اوپن» نشان می‌دهد که اخیرا رشد این دو نشانگر فیزیولوژیکی در سنین پایین‌تر اتفاق می‌افتد. این مطالعه نشان داد که در بین ۷۱۳۴۱ زن متولد شده در ایالات متحده در بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۵، دختران اولین قاعدگی‌های خود را در سنین پایین‌تر تجربه کردند، امری که منظم شدن قاعدگی آنها را نیز با مشکل روبرو می‌کند. در طول دوره پنجاه و پنج ساله تحت پوشش این مطالعه، تعداد دخترانی که اولین قاعدگی خود را قبل از سن یازده سالگی تجربه کردند با رقمی ۱۶درصدی به دو برابر رسیده است.
لیزا سوارتز توپور، دانشیار پزشکی اطفال در دانشکده پزشکی وارن آلپرت این پدیده را کاملا مستند و در سطح جهانی دانسته و در مورد دلایل این پدیده، در این مرحله می‌گوید: «سوالات بیشتر از پاسخ‌ها وجود دارد. این [پدیده] تلاقی بسیاری از چیزهای مختلف است و تغییرات جهان ما در دو قرن اخیر در راس آن قرار دارد.»
بلوغ چگونه اتفاق می افتد؟
شروع بلوغ در هر سنی توسط هیپوتالاموس در مغز و با ترشح هورمون «آزاد کننده گنادوتروپین» (GnRH) آغاز می‌شود. گنادوتروپین که به عنوان «تنظیم کننده کلیدی تولید مثل» توصیف می‌شود، غده هیپوفیز را برای ترشح دو هورمون «لوتئینی» (LH) و دیگری «هورمون محرکه فولیکولی» (FSH) تحریک می‌کند. ترشح این دو هورمون عامل رشد و بلوغ جنسی می‌شود. در دختران، این دو هورمون به تخمدان‌ها سیگنال می‌دهند تا با ترشح استروژن و پروژسترون منجر به رشد سینه‌ها و موهای ناحیه تناسلی، شروع قاعدگی و تغییر در شکل بدن شوند.
ناتاشا چاکو، روانشناس و استادیار دپارتمان علوم روانشناسی و مغز در دانشگاه بلومینگتون ایندیانا معتقد است که علاوه بر اثرات درازمدت بلوغ زودرس بر سلامت «فرزند شما ممکن است قبل از اینکه انتظار داشته باشید مانند یک نوجوان به نظر برسد یا رفتار کند.»
در نتیجه «والدین باید در مورد چگونگی تغییر بدن فرزندشان زودتر از آنچه پیش‌بینی می‌کردند، با آنها صحبت کنند.»
علت بلوغ زودرس را در کجا باید جستجو کرد؟
کارشناسان این مشکل را به چند عامل مرتبط می‌دانند:
چاقی در دوران کودکی: از دهه ۱۹۷۰، افزایش نرخ چاقی در دوران کودکی با بلوغ زودرس در دختران مرتبط بوده است. چربی بدن همچون اندام غدد درون ریز عمل می‌کند و با ترشح هورمون‌های «انسولین» و «لپتین» بر بلوغ تأثیر می‌گذارد.عوامل هورمونی: دختران چاق همچنین غلظت‌های بالاتری از «استرادیول» (نوعی استروژن) دارند که موجب رشد زودرس سینه‌ها و بلوغ زودرس آنها می‌شود.کیفیت رژیم غذایی: پروفسور فرانک بیرو، متخصص اطفال خاطرنشان می‌کند که کیفیت رژیم غذایی کم میوه و سبزی به همراه پروتئین‌های حیوانی و غذاهای بسیار فرآوری شده نیز در بلوغ زودرس نقش مهمی ایفا می‌کنند. در مطالعه‌ای محققان چینی دریافتند که خوردن تنقلات، دسرها، غذاهای سرخ شده و نوشابه های گازدار در مقایسه با رژیم غذایی سنتی با بلوغ زودرس در دختران مرتبط است.استرس اجتماعی-اقتصادی و بدرفتاری: استرس مربوط به مشکلات اجتماعی-اقتصادی و اشکال بدرفتاری نیز می‌تواند به بلوغ زودرس کمک کند. در مطالعه‌ای استرس زیاد در دوران کودکی با افزایش خطر بلوغ زودرس در دختران مرتبط دانسته شد. استرس که توسط محور «هیپوتالاموس-هیپوفیز-فوق‌کلیه» کنترل می‌شود، بر شروع بلوغ نیز تأثیرگزار است.همچنین افزایش زمان تماشای نمایشگرها، انزوای اجتماعی، عدم فعالیت بدنی و کاهش دسترسی به غذای سالم از دیگر عواملی است که منجر به تولید بیش از حد هورمون‌های جنسی مانند استروژن و تستوسترون می‌شوند که بر رشد اولیه تأثیر می‌گذارند.
اختلالات غدد درون ریز
علاوه بر عوامل ذکر شده تحقیقات زیادی نشان می‌دهد که اختلالات غدد درون ریز با مصرف مواد شیمیایی مضر مانند فتالات‌ها و بیسفنول‌ها موجود در محصولات مصرفی رایج نیز می‌تواند در این تغییرات نقش داشته باشند.
دکتر آویوا سوفر، متخصص اطفال در دانشگاه کلمبیا می‌گوید: «بسیاری از مواد شیمیایی مختل کننده غدد درون ریز که در محیط اطراف ما وجود دارند، اثراتی شبیه به هورمون جنسی استروژن دارند.»
برای مثال مطالعه‌ای توسط «بی‌ام‌سی مدسین» نشان داد که بلوغ زودهنگام در دختران تا حدی به دلیل قرار گرفتن در معرض ترکیبات فلوئوردار از جمله پاک کننده‌های لکه، رنگ‌ها، موم‌ها، پولیش‌ها، لوازم الکترونیکی، بسته‌بندی مواد غذایی و موارد دیگر است.
همچنین محققان در سال ۲۰۲۳ به این نتیجه رسیدند که دخترانی که در دوران جنینی و کودکی بیشتر در معرض آلودگی هوا قرار می‌گیرند، زودتر از دیگر دختران قاعده می‌شوند.
بیرو می‌گوید بنابراین این احتمال وجود دارد که ترکیبی از این عوامل منجر به بلوغ زودرس در برخی از دختران شود.
پیامدهای بلوغ زودرس چیست؟
این تغییرات در رشد قاعدگی می‌تواند اثرات فیزیکی و عاطفی طولانی مدتی داشته باشد. «دخترانی که بلوغ زودرس دارند قد کوتاهتری در مقایسه با زمانی که بلوغ برای آنها دیرتر اتفاق بیوفتد خواهند داشت.»
فرانک بیرو همچنین خاطرنشان می کند که بلوغ زودرس در درازمدت با خطر بالاتر ابتلا به سرطان سینه و همچنین افزایش خطر چاقی در بزرگسالی همراه است. این موضوع همچنین با افزایش خطر فشار خون بالا، دیابت نوع دو، سندرم متابولیک، کلسترول بالا و بیماری های قلبی عروقی مرتبط است.
چاکو در مورد پیامدهای روانی این موضوع می‌گوید: « بلوغ زودرس در دختران باعث می‌شود که علاوه بر احساس ناهماهنگی با همسالان خود، فرصتی نداشته باشند تا همه منابع اجتماعی و عاطفی را برای انتقال به این دوره دریافت کنند.»
تحقیقات نشان داده است که دخترانی که بلوغ زودرس را تجربه می‌کنند، سطوح بالایی از افسردگی، استرس و اضطراب، به همراه تصویر بدنی ضعیف‌تر و مشکلات بیشتری در مدیریت احساسات خود داشته باشند.
این دختران قبل از اینکه از نظر عاطفی آماده باشند بیشتر مورد آزار و اذیت قرار گرفته و توجهات جنسی را به خود جلب می کنند.
بیرو می‌گوید: «به دلیل ظاهرشان مردم آن ها را مسن‌تر می‌دانند، این در حالی است که آنها با وجود دوازده سال سن، پانزده ساله به نظر می‌رسند.» این تغییر در ظاهر باعث می‌شود بزرگسالان انتظار داشته باشند که آنها بالغانه‌تر رفتار کنند.
در صورت معاشرت با گروه‌های بزرگتر از خود نیز ممکن است به سمت رفتارهای پرخطری مانند نوشیدن الکل یا رابطه جنسی کشیده شوند.
چگونه هرچه بهتر این تغییرات را مدیریت کنیم؟
برای مدیریت این تغییرات، دختری که مشکوک به بلوغ زودرس است باید توسط پزشک معاینه شود. در بیشتر موارد با نظارت بر روند رشد آنها، در مورد تغییرات فیزیکی و عاطفی مشاوره‌هایی داده می شود. درصورت رشد بیشتر از انتظار آزمایشاتی برای رد علل پاتولوژیک مانند تومور مغزی ضروری است.
در این موارد، ممکن است از داروهایی مانند «آگونیست هورمون آزادکننده گنادوتروپین» برای کند کردن فرآیند بلوغ استفاده شود. امری که به جلوگیری از کاهش قد آنها در بزرگسالان کمک می کند. اثربخشی این درمان‌ها در افزایش قد نهایی در دختران ثابت شده است.
والدین همچنین نقش مهمی در عادی سازی تجربه بلوغ برای فرزندانشان ایفا می‌کنند. آنها باید با یادآوری سن واقعی کودکشان علی‌رغم رشد فیزیکی، عادات غذایی و رفتاری متناسب با سن آنها را اتخاذ کنند. در عین حال برای حفظ عزت نفس و رفاه کودک، باید متناسب با سن عقلی و عاطفی او رفتار کرد.
صحبت کردن والدین با کودکان درمورد بلوغ و به اشتراک گذاشتن تجربیات مشترک می‌تواند با کاهش مشکلات این دوران به دختران کمک کند تا تغییرات را بهتر مدیریت کنند.
راضیه میرزاحیدری
