ماجرای پرچم‌های نصب شده بر سطح ماه: رازهای پنهان زمین و آسمان
تک فان- 55 سال پیش در چنین روزی، به اهتزاز در آوردن پرچم توسط مأموریت آپولو 11 بر فراز سطح باستانی ماه، فقط 10 دقیقه از دو ساعت و نیم پیاده‌روی ماجراجویانه نیل آرم‌استرانگ و باز آلدرین در جولای سال 1969 را به خودش اختصاص داد.
به گزارش تک فان، اما این رویداد اساسی در تاریخچه پرچم‌شناسی عاری از بحث و جدل و نگرانی‌های اولیه درباره سیاست پرچم‌گذاری و مالکیت ماه نبود. (پرچم‌شناسی درباره تاریخ، نمادگرایی و استفاده از پرچم‌ها مطالعه می‌کند.)
متیو وارد، استاد ارشد تاریخ در دانشگاه داندی در اسکاتلند، می‌گوید که پرچم آمریکا به طور خاص قدرتمند است و تقریبا در تصاویر همه رویداد‌های کلیدی در تاریخ آمریکا، از فرودهای آپولو روی ماه تا آتش‌نشانانی که پرچم را در 11سپتامبر سال 2001 بر فراز ویرانه‌های مرکز تجارت جهانی به اهتزاز درآوردند، حضور دارد. «هیچ پرچم دیگری به این اندازه معنادار نبوده است. ستاره‌ها و راه‌راه‌ها بیان‌کننده روحیه، تاریخ و هویت کل یک ملت است.»
فعالیت نمادین
در اوایل دهه ۱۹۹۰، آن پلاتوف، که در آن زمان با شرکت مهندسی هرناندز در هوستون، تگزاس کار می‌کرد، گزارشی از پیمانکار ناسا با این عنوان تهیه کرد: «جایی که هیچ پرچمی پیش از این نرفته است: جنبه‌های سیاسی و فنی نصب پرچم روی ماه».
پلاتوف توضیح می‌دهد که نصب پرچم آپولو ۱۱ روی ماه به طور کامل یک فعالیت نمادین بود. ایالات متحده امضاکننده پیمان فضایی سازمان ملل بود، و امضای آن پیمان هرگونه ادعای سرزمینی بر ماه را رد می‌کرد.
پلاتوف توضیح می‌دهد:
« با این حال، بحث‌های داخلی و بین‌المللی درباره مناسب بودن این رویداد وجود داشت. کنگره بودجه ناسا را تغییر داد تا این آژانس فضایی پرچم سایر ملل یا پرچم‌هایی متعلق به انجمن‌های بین‌المللی را در طی مأموریتی که پول آن انحصارا توسط آمریکا تأمین شده بود، روی ماه نصب نکند.»
پلاتوف در گزارش خود اشاره می‌کند که وضعیت ماه تحت تأثیر حضور پرچم ایالات متحده روی سطح ماه قرار نمی‌گیرد، «اما ناسا از جنجال بین‌المللی که ممکن بود نصب پرچم آمریکا روی ماه ایجاد کند، خبر داشت.»
طراحی میله پرچم
در گزارش پلاتوف آمده که مهندسان ناسا برای نصب پرچم مشکلات فنی نیز داشتند.
او توضیح می‌دهد:
«میله پرچم باید طوری طراحی می‌شد که برای به اهتزاز درآمدن آن نیازی به باد که در جو ماه خبری از آن نبود، نباشد. این میله باید بر فقدان جو غلبه می‌کرد. سایر عواملی که در طراحی مورد توجه قرار گرفتند، وزن، مقاومت گرمایی و سهولت در سرهم‌بندی پرچم توسط فضانوردانی بود که لباس‌های فضایی‌شان دامنه حرکتی و توانایی به دست گرفتن اشیاء را محدود می‌کرد.»
باز آلدرین، یکی از فضانوردان آپولو ۱۱، بعدها در مقاله‌ای که برای مجله لایف نوشت، گفت به یاد می‌آورد که «وقتی به پرچم نگاه کردم، احساس کردم که تقریبا وحدتی معنوی همه مردم جهان را در آن لحظه به هم پیوند داده است.»
آلدرین همچنین احساس خودش و آرم‌استرانگ را در لحظه نصب پرچمی که در یک بازار محلی در هوستون به بهای 5.50دلار خریداری شده بود، بازگو کرد.
«زیر ظاهر خاک پودری، زمین سفت بود. ما فقط توانستیم چند سانتی‌متر پرچم را در خاک فرو کنیم. پرچم بسیار متزلزل بود.»
فرسایش خورشیدی
پلاتوف متوجه در حین تحقیقات متوجه شد که شش پرچمی که فضانوردان آپولو روی ماه قرار داده بودند، همه هم‌اندازه نبودند.
علاوه برآن، پرچم مأموریت آپولو 17، که در دسامبر سال 1972، در آخرین مأموریت ماه نصب شد، خیلی متفاوت بود. این پرچم در اتاق عملیات کنترل مأموریت نصب بود ولی در آخرین پیاده‌روی بر سطح ماه توسط خدمه، یوجین کرنان و جک اشمیت، روی سطح ماه قرار گرفت.
حالا نمی‌دانیم سرنوشت این پرچم‌ها چه شده است. حتی اگر پرچم‌ها در وضعیت ایستاده باقی مانده بودند، زمانی که خدمه از ماه برخاستند، تقریبا می‌توان با اطمینان گفت که دیگر سر جایشان نیستند.
پلاتوف می‌گوید:
«احتمالاً نایلون پرچم به دلیل تماس طولانی با نور خورشید تجزیه شده است که به آن فرسایش خورشیدی گفته می‌شود، از بین رفته است.»
پرچم‌های ماه احتمالاً شکننده شده و ممکن است در طول زمان تجزیه شده باشند. تهدید دیگری که به پرچم‌های ماه آسیب می‌زند، بمباران با ضربات شهاب‌سنگ‌های ماه است.
«یک نکته دیگر که در بعضی مقالات می‌بینم این است که این پرچم‌ها احتمالا به دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید سفید شده‌اند. این اتفاقی است که برای بقیه پرچم‌ها روی زمین رخ می‌دهد اما مطمئن نیستم که فرایند شیمیایی دخیل روی ماه و محیط آن نیز به طور مشابه رخ دهد.»
همان‌طور که پلاتوف در مقاله تحقیقاتی خود در سال ۲۰۱۱ با عنوان «شش پرچم بر فراز ماه: نقش پرچم‌ها در نظریه‌های توطئه فرود بر ماه» می‌نویسد، چه پرچم‌ها ایستاده باقی مانده باشند یا در معرض محیط از بین رفته باشند، «میراث آن‌ها به عنوان نمادی از اکتشاف انسانی در فضا دست نخورده باقی مانده است.»
پلاتوف می‌گوید که اهمیت این تصاویر «مدت‌ها پس از مرگ کسانی که در این اقدام تاریخی شرکت کردند، پایدار خواهد بود.»
عاطفه رضوان نیا
