سفر به گذشته: انسانی 150 هزار ساله که در غاری به دام افتاده بود
فرادید نوشت: این یکی از نادرترین فسیل‌های دنیا است که می‌تواند به روشن شدن برخی از اسرار پدید آمدن انسان کمک کند؛ اما باستان‌شناسان فقط توانسته‌اند چند تکه از استخوان شانه او را بازیابی کنند.
در اعماق غاری در جنوب ایتالیا، یک مرد نئاندرتال عجیب و غریب ۱۵۰۰۰۰ سال به حالت وارونه گیر کرده است. این اسکلت فوق‌العاده که Altamura Man یا «مرد آلتامورا» نام دارد، یکی از دیدنی‌ترین فسیل‌های انسان‌سانان است که می‌تواند به روشن شدن برخی از اسرار پیرامون تکامل ما به عنوان یک گونه کمک کند؛البته به شرطی که بتوانیم این فسیل قدیمی را به طور کامل حفاری کنیم.
جمجمه‌ی معکوس این نمونه‌ی عجیب نخستین بار سال ۱۹۹۳ در حالی که از دیواری در سیستم غار لامالونگا، نزدیک آلتامورا بیرون زده بود، شناسایی شد. محققان فوراً تحت تأثیر جهت‌گیری و ظاهر غیرمعمول اسکلت قرار گرفتند که ناشی از تجمع حباب‌های کلسیت بود.
متأسفانه، استخوان‌ها کاملاً با سنگ اطراف ترکیب شده‌اند و مرد آلتامورا را در آرامگاه طبیعی خود مهر و موم کرده‌اند. نویسندگان یک مقاله جدید، با خلاصه کردن وضعیت نامساعد این انسان باستانی، توضیح دادند که این اسکلت «هنوز در اعماق یک غار تماشایی قرار دارد، تا حدی درون غارها جاسازی شده و به‌طور گسترده با بتن‌های شبه‌مرجانی پوشانده شده است».
این موقعیت و شرایط عجیب، کار حفاری و حفظ این اسکلت را دشوار کرده است. محققان که قادر به بیرون آوردن کامل این اسکلت از زندان غار و آوردن آن به آزمایشگاه نبودند، چندین دهه نتوانستند این اسکلت جذاب را مطالعه کنند، اگرچه سنجش اورانیوم-توریم نشان داد قدمت این اسکلت بین ۱۳۰۰۰۰ تا ۱۷۲۰۰۰ سال است.
سال ۲۰۱۵، دانشمندان سرانجام موفق شدند چند تکه از استخوان شانه اسکلت را برای تجزیه و تحلیل DNA بازیابی کنند و تأیید کنند که انسان آلتامورا واقعاً یک نئاندرتال است. نویسندگان مطالعه جدید برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر، چهار سال بعد را صرف تحقیق در داخل غار کردند و از ماشین‌های پرتابل اشعه ایکس، دوربین‌های آندوسکوپی با وضوح بالا و اسکنرهای لیزری مینیاتوری استفاده کردند که می‌توانستند درون سوراخ‌های کوچک دیواره سنگی جا بگیرند.
نتایج ترکیبی این مطالعات نشان داد مرد آلتامورا یک نئاندرتال کاملا بالغ بوده که از برخی آسیب‌شناسی‌های دندانی نسبتاً رایج رنج می‌برده و چندین دندان را از دست داده است. اما مهمتر از آن، بازسازی دیجیتالی جمجمه نشان داد اسکلت او دارای ویژگی‌های مورفولوژیکی است که قبلاً در «نئاندرتال‌های کلاسیک» دیده نشده است.
بازسازی چهره مرد آلتامورا
برای نمونه، جمجمه شباهت‌هایی با جمجمه یک انسان‌نمای مسن‌تر داشت که حدود ۴۳۰۰۰۰ سال پیش در غار اسپانیایی می‌زیست و به عنوان یک نوع اولیه نئاندرتال طبقه‌بندی شد. با این حال، از جهات دیگر، مرد آلتامورا بیشتر شبیه سایر اعضای گونه خود است.
بر اساس این ترکیب ناهمگون از خصوصیات، محققان بر این باورند که انسان آلتامورا احتمالاً متعلق به یک جمعیت منزوی از نئاندرتال‌های ایتالیایی بوده که جدا از نئاندرتال‌های سایر نقاط اوراسیا تکامل یافتند و برخی از ویژگی‌های باستانی‌تر خود را برای مدت زمانی استثنایی حفظ کردند.
در مورد این مدت زمان طولانی، تصور می‌شود این فرد خاص احتمالاً پس از افتادن در یک فروچاله و گیر کردن در یک شکاف مرده است، جایی که تاکنون در آن باقی مانده و احتمالاً تا ابد در آن خواهد ماند.
طناز السادات حسینی فر
