تأثیر جدایی بر وضعیت مالی افراد • مجله زندگی با تصاویر
طلاق به معنای پایان دادن به رابطه زناشویی به صورت قانونی است. در قوانین کشورهای مختلف، شرایط و روند‌های مختلفی برای طلاق در نظر گرفته شده است. به طور کلی، طلاق به دو صورت رسمی (با مراجعه به مراجع قضایی) و خلع (به درخواست زن و با شرایط خاص) انجام میشود. قوانین طلاق در کشورها بر اساس مذهب و سنت‌های حاکم بر آن جامعه تعیین میشود.
در قانون مدنی ایران، طلاق تعریف شده است به “انحلال عقد زواج به اراده و اختیار زوج به صیغه معین”. تشریفات و شرایط طلاق در قوانین ایران به تفصیل ذکر شده است.
طلاق
معنی لغوی طلاق به شرح زیر است:
طلاق در لغت به معنای رها کردن، جدا کردن و گشودن است.
از نظر ریشه‌شناسی، طلاق از ریشه “طلق” به معنای گشودن و رها کردن آمده است.
در اصطلاح فقهی و حقوقی، طلاق به معنای پایان دادن به رابطه زناشویی است. یعنی مرد با گفتن صیغه مخصوص، همسر خود را از عقد و پیوند زناشویی رها می‌کند و از او جدا میشود.
بنابراین معنی لغوی طلاق، گشودن و رها کردن رابطه است که در اصطلاح فقهی و حقوقی به معنای پایان دادن به ازدواج و جدایی زوجین است.
تعریف قانونی طلاق
تعریف قانونی طلاق در قانون مدنی ایران به شرح زیر است:
ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی ایران تعریف طلاق را چنین بیان می‌کند:
“طلاق عبارت است از انحلال عقد زواج به اراده و اختیار زوج به صیغه معینه.”
بنابراین، تعریف قانونی طلاق در ایران عبارت است از:
انحلال (پایان دادن و باطل کردن) عقد زواج (قرارداد ازدواج)
به اراده و اختیار زوج (مرد)
با استفاده از صیغه (عبارت) معینه (خاص)
این تعریف قانونی بیانگر این است که در ایران، طلاق تنها به دست مرد است و با گفتن صیغه خاصی صورت می‌گیرد. البته قوانین اخیر تا حدودی به زنان نیز امکان درخواست طلاق داده است.
ماهیت طلاق
طلاق در قانون مدنی ایران ماهیتی چند جانبه دارد:
۱. حقوقی:
طلاق یک قرارداد حقوقی است که موجب پایان رابطه زناشویی میشود.
قوانین و مقررات خاصی برای طلاق در قانون مدنی ایران وجود دارد.
-آثار مالی طلاق مشمول مواردی مانند جدا کردن یارانه افراد متاهل از سرپرست خانوار نیز میشود.
۲. شرعی:
طلاق یک امر مشروع در دین اسلام است و دارای احکام و شرایط خاصی می‌باشد.
شرایط و ارکان طلاق از منظر شرع اسلام تعریف شده‌اند.
۳. اجتماعی:
طلاق دارای تبعات و پیامدهای اجتماعی است که بر روابط خانوادگی و اجتماعی افراد تأثیر می‌گذارد.
طلاق ممکن است موجب پیامدهای روانی، اقتصادی و اجتماعی برای زوجین و خانواده‌ها شود.
۴. روانی:
طلاق یک تجربه عاطفی و روانی پیچیده برای زوجین است که می‌تواند موجب آسیب‌های روانی گردد.
پردازش و مدیریت این تجربه روانی برای زوجین می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
در مجموع، طلاق ماهیتی چندبُعدی دارد که ابعاد حقوقی، شرعی، اجتماعی و روانی آن باید در نظر گرفته شود. قوانین و مقررات طلاق در ایران نیز متأثر از این ابعاد گوناگون می‌باشد.
انواع طلاق
طلاق بائن در قانون مدنی ایران به معنای طلاقی است که پس از آن زوجین نمی‌توانند به هم برگردند و رابطه زناشویی آنها به طور کامل پایان می‌یابد.
ویژگی‌های طلاق بائن به شرح زیر است:
۱. انواع طلاق بائن:
طلاق بائن صغرٰی: طلاقی که در آن مرد نمی‌تواند همان زن را با همان عقد قبلی مجددا ازدواج کند، مگر با واسطه ازدواج موقت با شخص دیگر.
طلاق بائن کبرٰی: طلاقی که پس از آن زن و شوهر نمی‌توانند به هیچ وجه به یکدیگر برگردند مگر با عقد جدید.
۲. آثار طلاق بائن:
پایان کامل رابطه زناشویی و زوجیت
عدم امکان بازگشت زن و شوهر به هم (مگر در طلاق بائن صغرٰی با ازدواج موقت)
اتمام تکالیف زوجیت مانند نفقه، سکنی و …
شروع دوره عده برای زن
۳. موارد وقوع طلاق بائن:
طلاق قبل از بنای زوجیت (قبل از نزدیکی)
طلاق ثلاث (سه طلاق در طول زندگی مشترک)
طلاق خلع و مبارات
در مجموع، طلاق بائن به آن دسته از طلاق‌هایی اطلاق میشود که پس از آن امکان بازگشت زوجین به هم وجود ندارد و رابطه زناشویی آنها به طور کامل پایان می‌یابد.
طلاق رجعی در قانون مدنی ایران به نوعی طلاق گفته میشود که پس از آن، زن و شوهر میتوانند به رابطه زناشویی خود بازگردند بدون نیاز به عقد جدید.
ویژگی‌های طلاق رجعی:
۱. انواع طلاق رجعی:
طلاق رجعی به معنای دقیق کلمه: طلاقی که در طی دوره عده قرار دارد و مرد می‌تواند با بیان رجعت، زن را بدون عقد جدید برگرداند.
طلاق خلع و مبارات: نوعی طلاق رجعی است که زن برای جدایی به مرد مالی می‌پردازد.
۲. آثار طلاق رجعی:
زوجین همچنان در عصمت زوجیت هستند، یعنی ازدواج آنها ملغی نشده و تنها رابطه موقتا قطع شده است.
مرد می‌تواند با اظهار رضایت و بیان رجعت، زن را بدون عقد جدید به خود بازگرداند (در طول عده).
مهریه و نفقه همچنان بر عهده مرد است.
زن در طول عده باید در خانه مرد ساکن باشد.
۳. موارد وقوع طلاق رجعی:
طلاق واقع در طول دوره عده
طلاق خلع یا مبارات
بنابراین، طلاق رجعی نوعی طلاق است که مرد می‌تواند در خلال آن، زن را بدون نیاز به عقد جدید به همسری خود بازگرداند.
طلاق توافقی یکی از انواع طلاق در حقوق خانواده است که با توافق و رضایت متقابل زوجین انجام میشود. ویژگی‌های طلاق توافقی عبارتند از:
۱. داوطلبانه بودن: در طلاق توافقی، هر دو طرف (زن و شوهر) به طور داوطلبانه و با رضایت خود، تصمیم به جدایی می‌گیرند.
۲. عدم نیاز به دلیل: برخلاف طلاق عادی که نیاز به ارائه دلایل و اثبات آنها در لایحه دارد، در طلاق توافقی نیازی به ارائه دلیل وجود ندارد.
۳. صدور حکم از سوی دادگاه: با توافق زوجین، پرونده به دادگاه ارجاع میشود و دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند.
۴. تقسیم اموال و مهریه: زوجین در طلاق توافقی میتوانند درباره تقسیم اموال و پرداخت مهریه به توافق برسند.
۵. حق رجوع: در طلاق توافقی، امکان رجوع و بازگشت به زندگی مشترک وجود ندارد.
طلاق توافقی به دلیل ماهیت حل و فصل دوستانه اختلافات زوجین، به عنوان یک روش مطلوب و مناسب برای پایان دادن به زندگی مشترک شناخته میشود. این روش از تشدید اختلافات و آسیب‌های روانی ناشی از طلاق عادی جلوگیری می‌کند.
تفاوت بین طلاق و فسخ نکاح
تفاوت اصلی بین طلاق و فسخ نکاح به شرح زیر است:
۱. علل طرح دعوا:
طلاق: به صورت عمدی و با اراده مرد صورت می‌گیرد.
فسخ نکاح: به دلیل وجود عیب یا شرطی که در عقد نکاح منظور شده و به نحوی از انحاء محقق شده است.
۲. مراجع رسیدگی:
طلاق: توسط مرد اعلام میشود.
فسخ نکاح: در دادگاه و با حکم قاضی صورت می‌گیرد.
۳. وضعیت مالی:
طلاق: مهریه و نفقه بر عهده مرد می‌ماند.
فسخ نکاح: مهریه و نفقه به پایان می‌رسد.
۴. امکان بازگشت:
طلاق: امکان رجوع و بازگشت به زندگی مشترک وجود دارد.
فسخ نکاح: امکان بازگشت به زندگی مشترک وجود ندارد.
۵. مدت عده:
طلاق: زن باید در دوره عده (حداکثر سه ماه) به سر ببرد.
فسخ نکاح: دوره عده بر زن واجب نیست.
در مجموع، طلاق با اراده و اختیار مرد و فسخ با حکم دادگاه و وجود عیب یا شرط خاص انجام می‌گیرد و نتایج مالی و حقوقی متفاوتی به همراه دارند.
