از موچین تا اسکراب: درون دنیای وحشی و دردناک بهداشت در روم باستان
تک فان-مجموعه‌های آرایشی باستانی متشکل از 50 موچین و اخیرا یک پاک‌کننده ناخن با قدمت 1500سال در گلاستر‌شر در انگلستان کشف شده‌اند. این مجموعه‌ها بخشی از اشیاء تاریخی‌ای است که باستان‌شناسان در نقاطی از بریتانیا کشف کرده‌اند که زمانی بخشی از امپراتوری روم بود.
به گزارش تک فان، رومی‌ها در 43میلادی به این منطقه حمله کردند و حکومت آن‌ها تا قرن پنجم ادامه داشت. در طی این مدت فرهنگ رومی و بریتانیایی با هم ادغام شدند. یکی از چشمگیرترین صادرات فرهنگی رومی‌ها ابزار حمام و عادت‌های آرایشی و پیرایشی‌شان بود که در سراسر قلمروهایی که رومی‌ها به تسخیر درآوردند، گسترش پیدا کرد.
کامرون موفت، مدیر موزه میراث انگلیسی، می‌گوید: «حمام‌های بزرگ عمومی شهری هستند که این شیوه‌ها را با خودشان در سراسر امپراتوری گسترش می‌دهند. موچین‌هایی که رومی‌ها از آن برای کندن موهای زائد استفاده می‌کردند، قبل از ورود رومی‌ها در بریتانیا وجود نداشتند.»
موچین و سایر ابزاری که رومی‌ها برای نظافت استفاده می‌کردند، دردناک بود. درحالیکه ابزاری مثل موچین حداقل برای خوانندگان مدرن آشنا هستند، سایر وسایل نظافت مانند بدن‌ساب ـ ابزاری برنزی که رومی‌ها برای اسکراب پوست‌شان استفاده می‌کردند، ممکن است قدری ویژه به نظر برسد. با تک فان همراه باشید تا برخی روش‌های دردناک رومی‌های باستان در نظافت و مرتب کردن بدن را با شما در میان بگذاریم:
1.مراقبت از ناخن
رومی‌ها یا خودشان ناخن‌هایشان را تمیز و کوتاه می‌کردند یا کسی برایشان این کار را می‌کرد. آن‌ها این کار را یا در خانه انجام می‌دادند یا در حمام‌های عمومی یا اگر مرد بودند در آرایشگاه. هورس، شاعر قرن اول پیش از میلاد، دیالوگی دارد با این مضمون: «می‌گویند مردی اصلاح‌شده در غرفه خالی آرایشگر، با چاقویی در دست، به آرامی در حال تمیز کردن ناخن‌هایش است.»
مردم در شهرهای رومی از چاقو یا قیچی برای تمیز کردن ناخن‌ها استفاده می‌کردند.
2.زدودن موهای بدن
یکی از روش‌های مرسوم نظافت شخصی در امپراتوری روم، حداقل در میان نخبگان، زدودن موهای بدن بود. هم زنان و هم مردان موهای زائد بدن را با موچین می‌کندند. این کار را یا خودشان می‌کردند یا یک برده یا دستیار داشتند تا این کار را برایشان در حمام عمومی یا خانه انجام دهد. اما همه تأیید نمی‌کنند که رومی‌ها تا این اندازه به ظاهرشان اهمیت می‌دادند.
سنکا، فیلسوف، که در قرن اول میلادی در روم زندگی می‌کرد در نامه‌ای از سروصدای زیاد یک حمام عمومی مشرف به خانه‌اش شکایت کرده است. او نوشته است: «آن‌هایی که صدایشان بلند است به کنار، موکن‌های لاغری که موهای زیر بغل را می‌کنند تصور کنید که فریاد می‌زنند تا توجه دیگران را به خودشان جلب کنند و هرگز دست از این کار بر نمی‌دارند مگر زمانیکه مشغول کارشان هستند و آن‌وقت باعث می‌شوند که یک نفر دیگر به جایشان جیغ بزند.»
جری تونر، مدیر مطالعات کلاسیک در کالج چرچیل، می‌گوید:
«دشوار است که صرفا از روی نامه سنکا به میزان گستردگی کندن موهای زائد زیر بغل در دوران رومی پی برد. زیرا به نظر می‌رسد که اشاره بع این عادت نظافتی بخشی از یک مسئله بزرگ‌تر است که این فیلسوف با رومی‌های معاصرش داشته است. »
«او یک اخلاق‌گرای بزرگ است و به وضوح دارد از همه این سرگرمی‌های تجملاتی و بیکاری که در حمام‌ها رخ می‌دادند، انتقاد می‌کند. بنابراین به نظر می‌رسد که قدری دارد در این مسئله اغراق می‌کند، وقتی می‌گوید که همه این آدم‌ها داشتند موی زیر بغل‌شان را می‌کندند و به خاطرش جیغ می‌زدند. اما به نظر می‌رسد که بهرحال این کار امری رایج بوده است.»
3.اسکراب بدن
بدن‌ساب یک ابزار برای نظافت بود که اغلب از جنس برنز ساخته می‌شد. رومی‌ها این وسیله را از یونانی‌ها گرفته بودند. زنان و مردان رومی در حمام به بدن‌شان روغن می‌مالیدند و سپس با وسیله‌ای به نام بدن‌ساب پوست را به همراه چرک و عرق می‌کندند. رومی‌ها قبل از استفاده از بدن‌ساب در حیاط حمام ورزش می‌کردند تا حسابی عرق کنند.
مشخص نیست که چرا بدن‌ساب‌ها به همراه صاحبان‌شان دفن می‌شدند اما محققان می‌دانند که بین بدن‌ساب‌ها و ورزشکاران ارتباطی بوده زیرا ورزشکاران بعد از تمرینات بدن‌شان را اسکراب می‌کردند. برای همین باستان‌شناسان گوری متعلق به قرن چهارم میلادی را که در روم پیدا شد و حاوی چهار بدن و دو بدن‌ساب بود، به نام «مقبره ورزشکار» نام‌گذاری کردند.
4.تمیز کردن گوش
آیا استفاده از گوش‌پاک‌کن عصبی‌تان می‌کند؟ پس نمی‌دانید که رومی‌ها چه چیزهایی را تا کجا در گوشش‌شان فرو می‌کردند. باستان‌شناسان ابزار متعددی به نام «قاشقک گوش» پیدا کرده‌اند و فکر می‌کنند که رومی‌ها از این ابزار برای خارج کردن موم گوش استفاده می‌کردند. یک سر این ابزار شبیه اسکوپ یا قاشق کوچکی بود و یک سر دیگرش انبرک مانند بود. این ابزار از جنس برنز، استخوان و حتی شیشه درست می‌شد. اسکوپ و انبر احتمالا ابزارهای چند‌کاره بودند که رومی‌ها صرفا برای پاک کردن گوش از آن‌ها استفاده نمی‌کردند. مثلا، موفت می‌گوید که رومی‌ها احتمالا از آن‌ها برای بیرون آوردن روغن و عطر از بطری‌های کوچک استفاده می‌کردند.
باستان‌شناسان اغلب ابزاری رومی مانند موچین، تمیزکننده ناخن و گوش پاک‌کن یا اسکوپ را به هم متصل مانند یک دسته‌کلید پیدا می‌کنند که نشان‌دهنده جایگاه مشترک آن‌ها به عنوان ابزار نظافت و پیرایش است. این ابزار، عالی‌ترین وسایل جانبی برای مردان رومی یا گلادیاتورهای همیشه‌در‌سفر بودند.
عاطفه رضوان نیا
