انسان‌ها از چه زمانی شروع به پختن غذاهایشان کردند؟
تک فان-آشپزی مهم است- در حقیقت برخی پژوهشگران بر این باورند که پختن غذا بود که به اجداد ما انسان‌ها امکان داد قفل کالری اضافی را که برای بزرگ‌تر شدن مغز ضروری بود، بشکنند. بنابراین مهم است بدانیم که ما انسان‌ها از کی شروع به پختن غذاهایمان کردیم!
به گزارش تک فان، زمان دقیق مشخص نیست. اما شواهد می‌گویند که انسان‌ها حداقل از 50000سال قبل و همینطور 2میلیون سال قبل غذا می‌پختند. این شواهد از دو زمینه به دست آمده است: باستان‌شناسی و زیست‌شناسی.
یکی از شواهد باستان‌شناسی برای پخت‌وپز، دانه‌های پخته‌شده نشاسته است که در جرم دندانی یا پلاک دندانی سفت‌شده پیدا شده است. ریچارد رانگهام، استاد بازنشسته مردم‌شناسی زیست‌شناسی در دانشگاه هاروارد و نویسنده کتاب «آتش گرفتن: چطور پخت‌وپز ما را انسان کرد»، می‌گوید: «آدم‌ها می‌توانند آن را در دندان‌های 50000ساله پیدا کنند.» اما تا قبل از آن شواهد اندکی وجود دارد. دانشمندان عموما به دنبال شواهدی هستند که نشان دهد انسان‌ها آتش را مهار می‌کردند. اما شواهد آتش کنترلشده، لزوما شواهد پخت‌وپز نمی‌تواند باشد. مثلا، انسان‌ها می‌توانستند از آتش برای گرم کردن خودشان یا ساختن ابزار استفاده کنند.
بتام لینسکات، ژئوشیمیدان باستان‌شناس در دانشگاه آکسفورد، می‌گوید: «در تمام سوابق باستان‌شناسی شواهدی از آتش وجود داد. اما مشکل تشخیص آتش تحت کنترل از آتش طبیعی است. مثلا ممکن است یک آتش‌سوزی طبیعی در منظره رخ داده باشد و شما به عنوان یک انسان‌تبار توانسته‌اید یک چوب در حال سوختن را بردارید و احتمالا برای ساخت ابزار یا آشپزی از آن استفاده کنید.»
لینسکات می‌گوید: «یکی از چیزهای مهم در هنگام جستجو برای یافتن شواهد آتش کنترلشده، یک ساختار احتراق حقیقی است. بنابراین شاید باید به دنبال چند تکه سنگ که به صورت دایره دور هم چیده شده‌اند و مقداری خاکستر در وسط آن باشید یا شاید مقداری فیتولیت [ساختارهای سیلیسی که مدت‌ها بعد از مرگ گیاهان به جای می‌ماند] و اشیاء و چیزهای سوخته.»
پژوهشگران این اشیاء را در بسیاری از اماکنی که قبل از هومو سیپین‌ها – انسان خردمند- وجود داشتند، پیدا کرده‌اند که یعنی انسان‌تبارهای اولیه نیز از آتش استفاده می‌کردند.
تیمی از محققان در حال کاوش غار قسیم در سرزمین‌های اشغالی شواهدی از یک اجاق 300000ساله در نزدیکی بقایای قصابی‌شده حیوانات پیدا کردند و یک محوطه غاری در سوفولک در انگلستان، یک اجاق 400000ساله حاوی استخوان سوخته و سنگ چخماق دارد که از ساخت ابزار به جای مانده است.
حتی پیش‌تر از آن، خاکستر در غار وندرورک در جنوب آفریقا باعث شد پژوهشگران به احتمال برقرار بودن آشپزی بیش از 1میلیون سال قبل شک کنند.
رنگهام می‌گوید: «این غار به قدری عمیق است، با حدود 30متر عمق، که نمی‌توان گفت یک فرایند طبیعی این خاکستر را یک میلیون سال قبل اینجا ایجاد کرده است.»
همچنین شواهدی از آتش کنترلشده مربوط به بیش از 1میلیون و 600سال قبل در کنیا وجود دارد. محققان در هنگام تحقیق روی یک محوطه به نام گشر بنوت یعقوب در سرزمین‌های اشغالی، شواهد اقناع‌کننده بیش‌تری از آشپزی با قدمتی بیش از 780000سال پیدا کردند. این محوطه حاوی سنگ‌هایی بود که به شکل یک اجاق دور هم چیده شده بودند، علاوه بر آن، استخوان ماهی هم در این محوطه پیدا شد که شواهدی از گرم شدن روی آن وجود داشت. شواهد زیستی درباره زمان شروع آشپزی توسط انسان در شیوه تکامل یافتن بدن انسان وجود دارد.
رنگهام می‌گوید: «گونه ما با سایر گونه‌های روی زمین متفاوت است زیرا ما به لحاظ زیستی برای خوردن غذای پخته‌شده تکامل یافته‌ایم.»
مثلا، محققان در مطالعه‌ای که به روی خام‌خواران انجام شد، به این نتیجه رسیدند که مشارکت‌کنندگان وزن کم می‌کردند و یک‌سوم از زنان نیز چرخه قاعدگی‌شان متوقف شد.
رنگهام می‌گوید: «بنابراین پرسش هنوز باقی است که کی این اتفاق افتاد؟»
برطبق رنگهام، احتمالا شروع پخت‌وپز قبل از پدید آمدن انسان مدرن بوده است. هومو ارکتوس‌ها یا انسان‌های راست‌قامت، نخستین انسان‌تبارهایی بودند که نسبت اعضای بدن‌شان کم‌تر شبیه به تناسب اعضای بدن نخستیان و بیش‌تر شبیه به انسان بود و برخی از این ویژگی‌ها می‌گویند که آنها نخستین انسان‌تبارهایی بودند که آشپزی می‌کردند. یکی از تفاوت‌های بزرگ بین ما انسان‌ها و عموزادگان نخستی‌مان، اندازه دستگاه گوارش‌مان است. چون پخت‌وپز به هضم کم‌تری نیاز دارد، دستگاه گوارش ما در مقایسه با آنها کوچک‌تر است.
رنگهام می‌گوید: «روده بزرگ ما و کولون، که آخرین قطعه از سیستم گوارش است، تقریبا دو-سوم اندازه روده و کولون شامپانزه، گوریل و بونوبو است. بنابراین معنایش این است که شکم‌های ما نسبتا تخت‌تر از شکم‌های برجسته آنها، به خصوص بعد از آنکه یک میمون غذا می‌خورد، است.»
نخستیان غیرانسان برای جا دادن آن دستگاه گوارش بزرگ، لگن‌های عریض‌تر و دنده‌های بافاصله‌تر یا گشادتر دارند.
رنگهام می‌گوید: «اجداد انسانی ما در حدود 2میلیون سال قبل این ویژگی‌ها را از دست دادند.»
او می‌گوید: «اتفاق دیگری که رخ داد بزرگ‌ترین کاهش در اندازه دندان‌های آسیا در تاریخ تکامل انسان بود. این یکی هم با این عقیده جور است که ناگهان چیزی در رژیم غذایی انسان تغییر کرده است. به طور خاص، غذا نرم‌تر و جویدن آن ساده‌تر شده است.» این اتفاق هم حدودا همان زمان یعنی 1.8میلیون سال قبل رخ داده است.
رنگهام می‌گوید: «پس داستان اصلی این است که …پخت‌وپز حدود 1.9میلیون سال قبل و توسط گونه‌ای آغاز شد که در تکامل انسان، بسیار شبیه به ما بود: هومو ارکتوس یا انسان راست‌قامت.»
«من فکر می‌کنم که می‌توانید یک داستان قانع‌کننده درباره نقش پخت‌وپز و کنترل آتش در تکامل هومو ارکتوس بیان کنید.»
اما بدون وجود شواهدی از امکان کنترل آتش در آن زما‌ن‌های دور، این عقیده که هومو ارکتوس اولین‌بار آشپزی کرد، هنوز محل بحث و مناقشه است.
لینسکات می‌گوید: «هنوز هم افرادی دارند روی این پرسش کار می‌کنند و من تصور می‌کنم که سال‌های زیادی هنوز مشغول باشند و مطمئن نیستم اصلا بتوانند تاریخ دقیقی برای شروع پخت‌وپز انسان پیدا کنند.»
