اولین بورسیه‌های پزشکی چه کسانی بودند؟
طب غربی ابتدا در زمان صفویه و با پزشکان و مبلغان مذهبی در ایران شناخته شد و نادر افشار اولین شاهی بود که از نماینده انگلیس در اصفهان درخواست کرد یک پزشک مورد اعتماد خارجی به دربار بیاورد که نتیجه آن، حضور یک پزشک فرانسوی در دربار بود.
با شکست ایران در جنگ‌های ایران و روس در زمان فتحعلی شاه قاجار، با اروپا به عنوان متحد جدید قرارداد و معاهده نظامی منعقد شد که طی آن، مستشاران غربی برای آموزش نظامیان وارد ایران شدند و همراه خود پزشک هم آوردند. اولین پزشک عهد قاجار دکتر بریگز(بریکس) بود که همراه سرجان ملکم، نماینده کمپانی هند شرقی، با هیئت کوچکی وارد کشور شد.
اما اولین پادشاهی که در پذیرش علم پزشکی پیشقدم شد، عباس میرزا بود که علاقه خاصی به سلامت ارتش خود داشت. دکتر کمپل همراه سرهارد فورجونز انگلیسی به خدمت ارتش ایران درآمد. پزشک بعدی دکتر گرومیک ایرلندی تبار بود که به تهران آمد و عباس میرزا بدون او جایی نمی‌رفت. دکتر گرومیگ به غیر از شاه و درباریان، خدمات زیادی به سلامت عمومی مردم ایران ارائه کرد. واکسیناسیون با مایه آبله گاوی و وارد کردن داروهای حیاتی، جان تعداد زیادی را نجات داد.
علاقه عباس میرزا به یادگیری فنون جدید منجر به فرستادن اولین گروه برای فراگیری علم نقاشی و طب به اروپا شد. دو دانش آموز که یکی پسر نقاش‌باشی دربار بود به نام محمدکاظم و دیگری پسر یک افسر نظامی بود به نام میرزا بابا حاجی افشار به اروپا فرستاده شدند.
سمانه عربیان، کارشناس تاریخ پزشکی، می‌گوید: «میرزا حاجی بابا افشار اولین پزشک ایرانی در طب جدید بود که بعد از اتمام تحصیلات خود در انگستان به ایران برگشت و پزشک دربار شاه شد. دومین گروه که قبل از تاسیس دارالفنون به اروپا اعزام شدند، میرزا جعفر طبیب، میرزا یحیی حکیم و میرصادق بهرام خان بودند.»
نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، در این باره چنین توضیح می‌دهد: «در دورة قاجار، بین سال‌های ۱۱۸۴ تا ۱۲۹۹ در کل حدود ۱۰۰۰ نفر دانشجو برای تحصیلات عالی روانه خارج از کشور شدند که ۵۵ نفر از آنها دانشجوی پزشکی بودند. این افراد اغلب از خانواده‌های معتبر و از نظر اقتصادی از طبقات بالای اجتماع بودند و از طرف دولت یا خانواده‌هایشان حمایت می‌شدند. اقدامات امیرکبیر، صدر اعظم شاه، در تاسیس دارالفنون نقطه عطفی در تاریخ علم پزشکی ایران به شمار می‌رود. او به جای فرستادن هیات ایرانی برای آموزش علوم و فنون از اساتید خارجی در آموزش بهره گرفت.»
در دوره حکومت رضاشاه، تحصیلات عالی از جمله پزشکی زیر نظر وزارت معارف بود. در سال ۱۳۰۷ طبق قانونی که به تصویب مجلس رسید، هر سال وزارت معارف متعهد می‌شد ۱۰۰ دانشجو را با خرج دولت برای تحصیلات عالی روانه خارج کند. از سال ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۴ در مجموع ۶۴۰ دانشجو، از جمله ۱۲۵ دانشجوی پزشکی برای تکمیل تحصیلات در رشته‌های مختلف از جمله علوم طبیعی، ریاضی، مهندسی، آموزش نوین، پزشکی، جراحی، چشم‌پزشکی و دندانپزشکی به خارج فرستاده شدند. البته پیش از فرستادن دانشجویان پزشکی به خارج، از آنها امتحان‌های کتبی و شفاهی در آناتومی، فیزیولوژی و درمان‌شناسی و تشخیص بیماری‌ها گرفته می‌شد، به علاوه آنها باید در امتحان زبان انگلیسی، فرانسه یا آلمانی قبول می‌شدند. میرزا فرج‌اللـه خان بهرامی سرپرست اولین گروه از این دانشجویان بود که در ۱۳۰۷ روانة اروپا شدند.
