چه زمانی باید به توازن اسید و باز در بدن توجه کرد؟
براساس پژوهش جدید دانشکده پزشکی دل (Dell Medical School) در دانشگاه تگزاس، میوه‌ها و سبزیجات به کاهش خطر بیماری قلبی و کاهش پیشرفت بیماری کلیوی در افراد مبتلا به فشار خون کمک می‌کنند.
بدن انسان به کمک اندام‌هایی مانند کلیه‌ها و ریه در تنظیم «بازها» و «اسیدها» به‌خوبی عمل می‌کند و پی‌اچ (PH) را در حدود ۷.۴، که تاحدود کمی قلیایی است، در تعادل پایدار نگه می‌دارد. برخی از طرفداران رژیم غذایی قلیایی می‌گویند که غذاهای اسیدساز مانند گوشت، تخم‌مرغ و غلات می‌توانند تعادل پی‌اچ بدن را برهم بزنند و مشکلات مختلف سلامت را به دنبال داشته باشند. آنها مدعی‌اند که مصرف مواد غذایی بازی مانند میوه‌ها، سبزیجات و لوبیا، باعث حفظ تعادل پی‌اچ و کاهش اسید رژیم غذایی می‌شود و در مبارزه با بیماری‌ها موثر است.
در حالی که افزایش مصرف میوه و سبزیجات به طور کلی برای سلامت مفید است، اما مواد غذایی نمی‌توانند به‌تنهایی تعادل پی‌اچ را آن‌چنان تغییر دهند. با این حال تحقیقات جدید نشان می‌دهد که مواد غذایی بازی مانند میوه‌ها و سبزیجات به افراد مبتلا به فشار خون بالا کمک می‌کند و خطر بیماری قلبی و پیشرفت بیماری مزمن کلیوی را کاهش می‌دهد.
در این مطالعه پنج ساله، ۱۵۳ فرد مبتلا به فشار خون بالا و بیماری کلیوی، که در معرض خطر حمله قلبی یا سکته بودند، بررسی شدند. شرکت‌کنندگانی که کاملا تصادفی به‌سراغ مصرف مواد غذایی بازی مانند میوه‌ها و سبزیجات رفته بودند تا اسید رژیم غذایی‌شان را کاهش دهند در سلامت کلیه و قلب بهترین نتایج را به دست آوردند.
دیگر شرکت‌کنندگان یا برنامه‌های معمول درمانشان را دنبال کردند یا قرص‌های بی‌کربنات سدیم را با اثر مشابه میوه‌ها و سبزیجات مصرف کردند. در گروه بی‌کربنات سدیم، در مقایسه با گروه میوه‌ها و سبزیجات، فواید مشابهی برای سلامت کلیه‌ها مشاهده شد اما برای سلامت قلب مزیتی مشاهده نشد.
دونالد ای. سون، محقق ارشد این مطالعه و استاد پزشکی دانشگاه تگزاس در آستین، به وری‌‌ول‌هلت، می‌گوید که رژیم‌های غذایی سرشار از میوه و سبزی در کنار داروها می‌توانند فشار خون بالا را مدیریت کنند.
اسید و باز چگونه بر سلامت تاثیر می‌گذارند؟
طی فرایند گوارش غذاها تجزیه می‌شوند و اسید یا باز، که به آن «حالت قلیایی» هم می‌گویند، تولید می‌کنند. گوشت و پنیر در گروه مواد غذایی اسیدزا قرار می‌گیرند، در حالی که بیشتر میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، آجیل و دانه‌ها قابلیت بازی دارند. وسون می‌گوید زمانی که ما در کوتاه‌مدت وعده غذایی اسیدی مانند محصولات حیوانی مصرف می‌کنیم، کلیه‌ها اسید را به‌واسطه ادرار از بدن خارج می‌کنند.
با اینکه این مکانیسم در دراز‌مدت به عملکرد کلیه‌ها آسیب می‌رساند، بهتر است به جای اجتناب کامل از محصولات حیوانی میوه و سبزی بیشتری به رژیم غذایی‌مان بیفزاییم.
متخصصان تغذیه نیز به افرادی که به بیماری‌های خطرناک مانند بیماری مزمن کلیه مبتلا هستند رژیم‌های غذایی کم‌اسید توصیه می‌کنند و در عین حال مصرف گوشت، پنیر، زرده تخم مرغ و غلات را محدود می‌کنند. با این حال غذا در پی‌اچ خون افرادی که عملکرد کلیه‌هاشان طبیعی است تغییر چندانی ایجاد نمی‌‌کند و لازم نیست ازسر نگرانی تمامی مواد اسیدزا را از رژیم غذایی‌شان حذف کنند.
چه زمانی باید از رژیم غذایی کم‌اسید پیروی کنیم؟
بدن تعادل اسیدی و بازی‌اش را به‌خوبی حفظ می‌کند، بنابراین افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای ندارند مجبور نیستند از تمامی غذاهای اسیدزا اجتناب کنند. با این حال، اگر کلیه‌ها خوب کار نکنند غذا بر این تعادل تاثیر می‌گذارد و بر همین اساس خوردن میوه‌ها و سبزیجات در حفظ این تعادل نقش مهمی دارند.
توصیه متخصصان این است که سبزیجات را بیشتر در مرکز بشقاب و غذاهای پروتئینی را در اطرافش بگذاریم و آن را بخش اضافی در نظر بگیریم و رویش تمرکز نکنیم. با این کار می‌توانیم تعادل رژیم غذایی را رعایت کنیم و به جای مواد غذایی اسیدزا بیشتر مواد غذایی قلیایی مصرف کنیم.
گنجاندن میوه‌ها و سبزیجات بیشتر در رژیم غذایی بر سلامت قلب و کلیه موثر است، به‌خصوص اگر فشار خونتان بالا باشد، بنابراین لازم نیست تمامی غذاهای اسیدی را کنار بگذارید، اما تمرکز بر گزینه‌های گیاهی می‌تواند به کاهش بیماری‌های مزمن کمک کند.
