صداپیشه شیرشاه از دنیا رفت

جیمز ارل جونز بازیگر پرکار سینما، تلویزیون و تئاتر که صدای باریتون پرطنین و بی‌نظیر او ایفاگر صدای شخصیت شرور «جنگ ستارگان»، دارث ویدر بود، در خانه‌اش در نیویورک درگذشت. او ۹۳ ساله بود.

جونز که یکی از بازیگران سیاهپوست پیشگام نسل خود بود، نقش‌های ماندگاری را ایفا کرد که صدای شاه موفاسا در انیمیشن «شیر شاه» دیزنی در سال ۱۹۹۴ از جمله آنها بود.

در میان بیش از ۸۰ نقش سینمایی، از دیگر فیلم‌های برجسته وی می‌توان از «دکتر استرنج لاو» استنلی کوبریک در سال ۱۹۶۴ یاد کرد که اولین فیلم بلند او هم بود.

جونز که بازیگر صحنه نمایش هم بود نامزد ۴ جایزه تونی شد که ۲ جایزه را در سال ۱۹۶۹ برای بازی در نقش جک جانسون بوکسور در «امید سفید بزرگ» و در سال ۱۹۸۷ برای نقش اول تروی ماکسون در درام «حصارها» اثر آگوست ویلسون برنده جایزه پولیتزر دریافت کرد.

وی نقش جک جانسون را سال ۱۹۷۰ در نسخه سینمایی آن هم تکرار کرد و تنها نامزدی اسکار خود را به دست آورد.

او نامزد ۸ جایزه امی پربیننده شد و از این میان ۲ بار این جایزه را در سال ۱۹۹۱ دریافت کرد که برای نقش مکمل در مینی سریال «موج گرما» و برای نقش اول سریال درام «آتش گابریل» درباره یک زندانی سابق که به ناحق زندانی شده است، بود. این اولین باری بود که یک بازیگر در یک سال ۲ جایزه امی دریافت کرد.

جونز جایزه مرکز کندی سال ۲۰۰۲، جایزه یک عمر دستاورد هنری انجمن بازیگران سینما در سال ۲۰۰۹، اسکار افتخاری سال ۲۰۱۱ و جایزه یک عمر دستاورد تونی را در سال ۲۰۱۷ دریافت کرد و با دریافت جایزه گرمی سال ۱۹۷۷ برای آلبوم کلامی، جونز به یکی از انگشت شمار بازیگرانی بدل شد که موفق به دریافت هر ۴ جایزه معتبر آمریکا یعنی EGOT شده اند.

حضور جذاب و صدای غنی او، وی را به بازیگر محبوب نقش‌های شکسپیری بدل کرده بود و برخی از نقش‌های بزرگ مانند «مکبث» و «اتللو» را ایفا کرده بود. جونز راوی چندین مستند هم بودکه «مالکوم ایکس» در سال ۱۹۷۲ تا مستند «دیس نیچر» سال ۲۰۰۷ از جمله آنها بودند.

وی در بیش از ۷۰ برنامه تلویزیونی بازی کرده بود که شامل بسیاری از فیلم‌ها و مینی سریال ها مانند «ریشه‌ها» و «قتل‌های کودکان آتلانتا» و نقش‌های مهمان در نمایش‌هایی مانند «سیمپسون‌ها»، «نرده‌های حصار»، «نظم و قانون»، «فریزر» و «خانه» است.

برای ایفای مشهورترین نقش خود که صداپیشگی دارث ویدر در سال ۱۹۷۷ در «جنگ ستارگان: امیدی جدید» بود، جونز تنها ۷۰۰۰ دلار دستمزد دریافت کرد و سال ۱۹۸۳ با «بازگشت جدای»، جونز کاملاً مترادف با یکی از خاطره‌انگیزترین و وحشتناک‌ترین شخصیت‌های شرور تاریخ سینما شد. او دوباره در «اپیزود سوم – انتقام سیث» در سال ۲۰۰۵ و «روگ وان: داستانی از جنگ ستارگان» در سال ۲۰۰۵ صدای ویدر را ایفا کرد، اما برای سریال «اوبی وان کنوبی» در سال ۲۰۲۲ به لوکاس فیلم اجازه استفاده از ضبط‌های آرشیوی و استفاده از فن‌آوری هوش مصنوعی برای بازسازی صدای ویدر را داد.