خطرات غذاهای فوق فرآوری‌شده؛ چه غذاهایی فوق فرآوری‌اند؟
هر ماده غذایی یا محصول کشاورزی که شکل تازه و طبیعی خود را تحت فرایندهایی طی ترکیب شدن با افزودنی‌هایی از دست بدهد، در دسته غذاهای فرآوری‌شده جای می‌گیرد. غذاهای فرآوری شده، لزوما ناسالم و مضر نیستند و اغلب غذاهایی که در کارخانجات مواد غذایی تولید و در فروشگاه‌ها عرضه می شوند به نوعی فرآوری‌شده هستند. اما غذاهای فوق فرآوری کدامند و چه تفاوتی با غذاهای فرآوری شده دارند و آیا نباید مصرف شوند؟
دکتر حمید خسروی، متخصص علوم و صنایع غذایی در گفتگو با خبرآنلاین می گوید: غذاهای فرآوری نشده، به آن دسته از غذاهایی گفته می شود که دستکاری در آن ها صورت نگرفته و به شکل طبیعی خود هستند. میوه ها، سبزیجات، گوشت های تازه، تخم مرغ، شیر و غلات کامل از این جمله اند.
در مقابل، غذاهای فرآوری شده شامل مواد غذایی هستند که از طریق فرآیندهایی مانند کنسرو کردن، منجمد کردن، خشک کردن، یا افزودن نمک، شکر و چربی ها، تغییر شکل داده شده اند که معمولا عمر مفید طولانی تری دارند. کنسروها، نان های آماده و… از این نوع اند. غذاهای فرآوری شده حاوی مواد افزودنی هستند اما نوع، میزان و سطح فرآوری آن ها به شدت غذاهای فوق فرآوری شده نیست.
غذاهای فوق فرآوری کدامند؟
غذاهای فوق فرآوری شده به آن دسته از غذاهایی گفته می شود که تحت فرآیندهای صنعتی پیچیده قرار گرفته اند و افزودنی هایی مانند: شیرین کننده ها، رنگ ها، طعم دهنده ها و نگهدارنده ها در فرمولاسیون آن ها بکار گرفته شده باشد. این غذاها معمولا از ترکیباتی تشکیل شده اند که به طور طبیعی در آشپزخانه های خانگی یافت نمی شوند و در مقایسه با غذاهای فرآوری شده در سطح بالاتری از فرآوری قرار گرفته اند.
برای شناسایی دقیق تر محصولاتی که فوق فرآوری هستند، نیاز است به جدول ترکیبات آن ها نگاهی بیاندازیم و همینطور اطلاعاتی از نحوه فرآوری و آماده سازی آن ها بدانیم. سوسیس، کالباس و فرآورده های گوشتی مشابه که حاوی نیتریت و نیترات هستند به خصوص پس از سرخ شدن در روغن بر ترکیبات نامطلوب آن ها افزوده شده و در صدر جدول موادغذایی فوق فرآوری قرار می گیرند.
همچنین چیپس های سرخ شده و فرآورده های گوشتی بدون نیتریت و نیترات در رتبه بعدی این گروه قرار دارند. نوشابه های گازدار، غلات حجیم شده مانند ذرت حجیم شده، کیک ها و شیرینی های بسته بندی شده، غذاهای آماده یا نیمه آماده مانند پیتزاهای یخ زده، برخی سس ها، پنیرهای پروسس و حتی برخی از محصولات نانوایی به خاطر افزودنی هایی که دارند می توانند در رتبه بعدی قرار داده شوند. معمولا این غذاها در بسته بندی های شیک و جذاب ارائه می شوند و در سوپرمارکت ها به وفور یافت می شوند.
خطرات غذاهای فوق فرآوری
مصرف مداوم و زیاد غذاهای فوق فرآوری می تواند به مشکلات جدی سلامت منجر شود. این غذاها معمولا حاوی کالری بالا، قند، چربی های ناسالم و نمک زیادی هستند که می توانند منجر به افزایش وزن و چاقی شوند. مصرف زیاد این غذاها ممکن است به بیماری های قلبی و عروقی، دیابت نوع دو، فشار خون بالا و مشکلات گوارشی منجر شود. بسیاری از مواد افزودنی مصنوعی که در غذاهای فوق فرآوری استفاده می شوند، ممکن است با مشکلاتی مانند آلرژی ها، حساسیت های غذایی و حتی برخی انواع سرطان ها مرتبط باشند. تحقیقات نشان داده اند که رژیم های غذایی سرشار از غذاهای فوق فرآوری می تواند به اختلالات متابولیک و التهاب های مزمن منجر شود.
در این میان، کارخانجات صنایع غذایی با تولید محصولات غنی سازی شده و یا با استفاده از افزودنی های طبیعی و یا کاهش یافته در تلاش هستند که به برخی از محصولات فوق فرآوری جایگاهی در دسته غذاهای سلامت محور بدهند. در حالی که مصرف غذاهای فرآوری شده در حد متعادل و گاه به گاه مشکلی ایجاد نمی کند اما بهتر است، مصرف غذاهای فوق فرآوری را به حداقل برسانید و بیشتر به غذاهای کامل و طبیعی روی آورده شود. مصرف یک یا دو بار در ماه از غذاهای فوق فرآوری ممکن است تأثیر جدی بر سلامتی نداشته باشد، اما تداوم در مصرف آن ها می تواند مشکلات جدی ایجاد کند.
