سفری به پناهگاه جنگی 3000 ساله در کاشان
تک فان- درست در شمال کاشان، مدتی پیش به طور اتفاقی شهری زیر زمینی کشف شد که هنوز در مورد آن ابهامات زیادی وجود دارد. امری که مسلم است پناهگاه بودن این شهر در برابر تهاجمات جنگی مختلف است.
به گزارش تک فان، شهر زیر زمینی نوش آباد شهر کوچکی نیست و بزرگی آن به تمدن سیلک می‌رسد، فضای باستانی تپه قبرستان نوش آباد پنج هزار سال پیشینه دارد و تپه کهریز آن چهار هزار سال قدمت دارد. اما، وقتی به معماری این شهر عجیب نگاه می‌اندازیم متوجه پیچیدگی مهندسی آن خواهیم شد که امنیت زنان، بچه‌ها و حتی مردان جنگجو را در برابر تهاجمات نشان می‌دهد. در این مطلب از تک فان به شهر زیرزمینی نوش آباد می‌پردازیم که برخی آن را 1500 ساله و برخی دیگر قدمت آن را تا 5000 سال تخمین می‌زنند.
تاریخچه شهر زیرزمینی نوش آباد
در بخش شمالی کاشان، در شهر کوچک نوش آباد، یک شهر زیرزمینی گسترده قرار دارد. این پناهگاه که تا چندی پیش مدفون باقی مانده بود علیرغم مقیاس چشمگیرش، تا یک دهه پیش کاملاً ناشناخته بود، تا این که یکی از ساکنان نوش آباد به طور اتفاقی شروع به حفر خندق برای فاضلاب در خانه خود کرده و متوجه تونلی پر پیچ و خم می‌شود که بسیار خارق‌العاده است.
این مساله شاید گواه این نکته باشد که وقتی در جای جای خاک ایران زمین قدم می‌زنیم ممکن است زیر پاهایمان چیزی از گذشتگان مدفون شده باشد که هنوز خبری از آن نداریم.
اما، آنچه کشف شد یک شهر زیرزمینی وسیع با قدمت 1500 ساله بود (شاید هم بیشتر) که بین 3 تا 18 متر (10 تا 60 فوت) عمق دارد. شبکه دخمه‌ای پرپیچ و خم از سه طبقه تونل، اتاقک، مجرای هوا، راه پله، کانال و تله انفجاری تشکیل شده است. این یک شگفتی از معماری و مهندسی باستانی ایران به نظر می‌رسد.
ساخت این شهر زیرزمینی دست ساز به نام اوئی (یا اویی) به امپراتوری ساسانی (یا نوفارس) برمی‌گردد که از سال 224 تا 651 حکومت می‌کرده است. طبق بررسی‌ها ساکنان اتاق‌های زیرزمینی نوش آباد، از آن به عنوان مخفیگاه زنان، کودکان و مردم عادی و افراد مسن استفاده می‌کرده‌اند به خصوص هنگام حمله مهاجمان خارجی.
حال با بررسی معمارانه شهر زیر زمینی نوش آباد متوجه دقت در ساخت آن می‌شویم و آمادگی کاملش برای مبارزه با مهاجمان در زمان جنگ. دالان‌ها و راهروهای باریک شهر زیرزمینی نوش آباد به قدری باریک و کوتاه هستند که فرد مهاجم در برابر افراد حاضر در این شهر قدرت دفاع از خود را نداشته‌اند. به علاوه، شیوه عبور و مرور داخل این شهر به صورت از بالا به پایین ساخته شده، که حمله را دشوار می‌کند. این ساختار در کنار راهروهای باریک این نکته را تداعی می‌کند که مهاجمان به صورت گروهی توان مبارزه با افراد را نداشته و مجبور به ورود تک به تکی بودند. این مساله امکان پیروزی را به صفر می‌رسانده است.
ضمنا در طول سال‌ها، اتاق‌های منفرد با هم ترکیب شدند و مجاری هوا، لوله‌های آب، فضاهای ذخیره‌سازی و توالت‌ها ساخته شدند و شهری زیرزمینی پایداری ایجاد کردند که در زمان جنگ به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. درواقع، با تونلی که از طول این اتاق‌ها می گذرد که بی شباهت به راهروهای هتل نیست، متوجه می‌شویم که هر خانواده اتاق مخصوص به خود را داشته است.
این ساختار نکته دیگری را نیز به ذهن متبادر می‌کند؛ در زمان استفاده از این شهر زیر زمینی که شاید به دوره ساسانیان یا بیشتر برسد، جنگ‌ها و تهاجمات زیاد بوده، به همین دلیل چنین شهر مهندسی شده‌ای برای مردم ساخته و در نظر گرفته شده تا در هنگام جنگ پناهگاه مناسبی داشته باشند.
جاهای دیدنی نوش آباد
بدون شک اولین جایی که باید در نوش آباد ببینیم، شهر زیرزمینی آن است. امروزه بخش‌هایی از این شهر را برای گردشگران باز گذاشته‌اند تا به هنگام سفر به کاشان از آن دیدن کنند. اما در نزدیکی این شهر جاهای گردشگری دیگری نیز وجود دارد که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
تپه سیلک: پنج هزار سال تاریخ در دل کویر
به کاشان سفر کنید و در دل کویر، سفری به اعماق تاریخ داشته باشید. تپه سیلک، گنجینه‌ای از تمدن ۵ هزار ساله ایران است که با کشف سفالینه‌ها و اشیای ارزشمند، رمزگشای بسیاری از اسرار گذشته بوده است. این زیگورات باستانی، شما را به دنیایی از شگفتی‌ها می‌برد.
آدرس تپه سیلک
برای دیدن از تپه سیلک باید به استان اصفهان، ضلع جنوبی غربی شهر کاشان، سمت راست جاده کاشان به فین، خیابان امیر کبیر بروید.
چهارطاقی نیاسر: آتشکده‌ای که زمان را متوقف کرد
در ارتفاعات نیاسر، آتشکده‌ای باشکوه شما را به دوران ساسانیان می‌برد. این چهارطاقی که یکی از سالم‌ترین آتشکده‌های باقیمانده از آن دوران است، شاهکاری از معماری و مهندسی ایرانیان باستان محسوب می‌شود. با بازدید از این اثر تاریخی، به عظمت و شکوه تمدن ایران پی خواهید برد.
آدرس چهارطاقی نیاسر
برای دیدم چهارطاقی نیاسر باید به استان اصفهان، شهرستان کاشان، ارتفاعات بخش نیاسر بروید.
ساعات بازدید و هزینه ورود به شهر زیرزمینی نوش آباد
شهر زیرزمینی نوش آباد در تمام طول سال به جز تعطیلات رسمی پذیرای بازدیدکنندگان است. با این حال، ساعات بازدید در فصول مختلف سال متفاوت است. در ۶ ماهه اول سال، از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب می‌توانید از این مکان دیدن کنید. اما در ۶ ماهه دوم سال، ساعات بازدید تا ساعت ۶ عصر محدود می‌شود. هزینه بلیت نیز برای گردشگران ایرانی ۲۰ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۱۰۰ هزار تومان تعیین شده است.
آدرس شهر زیر زمینی نوش آباد
برای رفتن به شهر زیر زمینی نوش آباد باید به استان اصفهان، شهرستان آران و بیدگل، شهر نوش آباد، خیابان امام خمینی (ره)، مجموعه شهر زیرزمینی نوش آباد بروید. این شهر در در پنج کیلومتری کاشان (شهر تپه‌های باستانی سیلک) قرار گرفته است.
مسیر دسترسی به شهر نوش آباد از تهران و کاشان
برای رسیدن به شهر تاریخی نوش‌آباد، می‌توانید از دو مسیر استفاده کنید:
از تهران: ابتدا وارد اتوبان تهران-قم شوید و سپس از طریق آزادراه هفت (قم-اصفهان) به سمت کاشان حرکت کنید.
از کاشان: اگر در کاشان هستید، با ورود به بلوار ملاصدرا و طی مسافتی حدود هشت کیلومتر، به شهر نوش‌آباد خواهید رسید.
اقامت در نزدیکی شهر زیرزمینی نوش آباد
اقامتگاه‌های بوم‌گردی:
تجربه‌ای بومی و سنتی: اقامتگاه‌های بوم‌گردی در اطراف نوش آباد فرصتی عالی برای تجربه زندگی محلی و آشنایی با فرهنگ مردم این منطقه هستند.
اتاق‌های سنتی و حیاط‌های دلنشین: این اقامتگاه‌ها معمولا دارای اتاق‌های سنتی با تزئینات زیبا و حیاط‌هایی با حوض و باغچه هستند.
پذیرایی با غذاهای محلی: در بسیاری از این اقامتگاه‌ها، غذاهای محلی با مواد اولیه تازه و ارگانیک سرو می‌شود.
هتل‌های سنتی:
آرامش و تجمل: هتل‌های سنتی در نوش آباد و اطراف آن، با تلفیق معماری سنتی و امکانات مدرن، اقامتی راحت و دلنشین را برای شما فراهم می‌کنند.
خدمات متنوع: این هتل‌ها معمولا دارای رستوران، کافی‌شاپ، و امکانات تفریحی مانند استخر و سونا هستند.
مهمانسراها و خانه‌های محلی:
گزینه‌های اقتصادی‌تر: اگر به دنبال اقامتی با هزینه کمتر هستید، می‌توانید از مهمانسراها و خانه‌های محلی استفاده کنید.
تجربه زندگی محلی: این نوع اقامتگاه‌ها به شما این امکان را می‌دهند تا با سبک زندگی مردم محلی بیشتر آشنا شوید.
نویسنده: طناز سادات حسینی فر
