شکر و استویا چه تفاوتی دارند؟
در چنین شرایطی، استفاده از شیرین کننده‌ای به نام استویا اهمیت پیدا می‌کنند.
اما استویا چیست؟ شکر و استویا چه تفاوتی دارند؟ آیا همه افراد می‌توانند از آن استفاده کنند؟ در ادامه، علاوه بر پاسخ به سوالات ذکرشده، به بررسی تفاوت‌ها، فواید و عوارض استویا می‌پردازیم.
استویا چیست؟
قبل بررسی و پاسخ به سوال شکر و استویا چه تفاوتی دارند؟ باید با استویا آشنا شویم. استویا (Stevia)، نوعی شیرین‌کننده طبیعی است که از برگ گیاه شیرین برگ از تیره کاسنیان به دست می‌آید. این گیاه، ۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر شیرین‌تر از شکر است. بنابراین، به لحاظ تجاری و استفاده در محصولات دارای شیرینی مانند آدامس، محبوبیت بالایی دارد و در کشورهای مختلف تولید می‌شود. امروزه، بیش‌ترین تولید و صادرات استویا مربوط به کشور چین است. از طرفی، طعم طبیعی و عدم وجود کالری در استویا، این ماده را برای استفاده افراد دیابتی یا مبتلا به قند خون مناسب کرده است.
شکر و استویا چه تفاوتی دارند؟
در پاسخ به سوال شکر و استویا چه تفاوتی دارند؟ باید گفت که با وجود اینکه، هر دو ماده شیرین‌کننده هستند؛ در بسیاری از ویژگی‌ها مانند منشا تولید، ارزش غذایی و دیگر صفات، تفاوت‌هایی دارند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
منشا تولید
به طور معمول، ۸۰ درصد شکر مورد استفاده در جهان از ساقه نیشکر و ۲۰ درصد دیگر آن از ریشه‌های چغندرقند به دست می‌آید. در واقع برای تولید شکر، ابتدا شیره نیشکر و چغندر را استخراج می‌کنند. سپس، شیره نام‌برده با هدف جداسازی ناخالصی‌ها تصفیه می‌شود. در نهایت با حرارت دادن شیره خالص، شکر متبلور شده ایجاد می‌شود. البته، این شکر شامل انواع مختلفی مانند شکر سفید، قهوه‌ای، دانه درشت و دانه ریز می‌شود که هر کدام کاربردهای متفاوتی دارند.
در مقابل، استویا از برگ گیاهی به همین نام که بومی آمریکای جنوبی است، به دست می‌آید. برای این کار، گیاهان استویا کشت‌شده، جمع آوری می‌شوند. سپس، برگ آن‌ها را خشک می‌کنند. برگ‌های خشک شده در مرحله جدید، آماده آسیاب شدن هستند. پس از پشت سر گذاشتن مرحله آسیاب، مواد شیرین‌کننده داخل برگ استخراج و تصفیه می‌شوند. تا در نهایت به شکل مایع یا پودر در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرند.
ساختار تشکیل‌دهنده
درست است که شکر و استویا، هر دو طعم شیرینی دارند اما مولکول‌های سازنده آن دو با یک‌دیگر متفاوت است. در واقع مولکول‌های تشکیل‌دهنده شکر شامل گلوکز و فروکتوز است که دو قند ساده به شمار می‌روند و منبع انرژی بدن هستند. در حالی که استویا، شیرینی خود را از گلیکوزیدها می‌گیرد. گلیکوزیدها، ترکیبی پیچیده دارند که موجب تفاوت در میزان کالری آن با شکر می‌شود.
طعم
در حالی که طعم شیرین شکر برای همه افراد ملموس و دائمی است، استویا ۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر طعم شیرین‌تری دارد و در نهایت کمی طعم تلخی یا شیرین‌بیان مانند در دهان‌تان ایجاد می‌کند. ضمنا، فرایند تولید استویا به گونه‌ای است که ماندگاری کم‌تری در دهان ایجاد می‌کند. در حالی که ممکن است، شیرینی شکر مدت بیش‌تری حس شود. ضمنا، فرایند تولید استویا می‌تواند در طعم نهایی آن تاثیرگذار باشد.
میزان کالری
یکی از دلایلی که باعث شده است تا استویا برای افراد دارای دیابت جایگزین شکر شود، تفاوت در میزان کالری آن‌ها است. به طور میانگین، هر قاشق چای‌خوری شکر، ۱۶ کالری دارد؛ اما میزان کالری استویا بسیار اندک است، تا جایی که بدون کالری شناخته می‌شود. کالری شکر می‌تواند در افزایش وزن و تشدید قند خون موثر باشد. در حالی که عدم وجود کالری در استویا، برای افراد دارای دیابت نوع ۲ و کسانی که به دنبال کنترل وزن هستند، مناسب است.
شاخص گلیسمی
شاخص گلیسمی مولفه‌ای است که سرعت جذب کربوهیدرات و سرعت افزایش قند خون را نشان می‌دهد. برخلاف شکر که شاخص گلیسمی بالایی دارد و به سرعت قند خون را افزایش می‌دهد، استویا از شاخص گلیسمی پایینی برخوردار است که مانع از افزایش سریع قند خون می‌شود. این موضوع به ویژه برای افرادی که به دنبال کنترل قند خون خود هستند، مناسب است.
کاربرد
همانطور که در زندگی خود مشاهده می‌کنید، شکر برای شیرین کردن انواع غذا، نوشیدنی، کیک و شیرینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالی که استویا برای طعم‌دار کردن محصولات خوراکی خاص و به خصوص رژیمی کاربرد دارد. به طور مثال، امروز استویا در آدامس، ژله و برخی کیک‌ها وجود دارد. دلیل اینکه استویا هنوز نتوانسته است جایگزین شکر معمولی در زندگی روزمره افراد شود، تفاوت اندکی است که به لحاظ طعمی با شکر دارد.
استویا چه فوایدی دارد؟
ترکیبات تشکیل‌دهنده استویا و عدم وجود کالری در آن، موجب فواید متعدد استویا نسبت به شکر شده است که در ادامه بررسی می‌کنیم:
همانطور که گفتیم استویا سطح گلیسمی پایینی دارد و به جای قند گلوکز و فروکتوز از گلیکوئیدها تشکیل شده است. این موضوع نشان می‌دهد که استویا سریع جذب خون نمی‌شود و می‌تواند در کنترل قند خون موثر باشد. همین موضوع موجب بهبود تحمل گلوکز و کاهش مقاومت نسبت به انسولین می‌شود.
کنترل و کاهش وزن
اگر جزو افرادی هستید که علاوه بر تمایل به لاغر شدن، نمی‌توانند قند را از چرخه تغذیه خود حفظ کنند؛ استویا جایگزین بسیار مناسبی برای‌تان به شمار می‌رود. زیرا استویا در عین شیرین بودن، فاقد کالری است. همین موضوع، می‌تواند در کنترل و کاهش وزن تاثیرگذار باشد.
سلامت دهان و دندان
اگر جزو افرادی هستید که از مصرف زیاد قند و شیرینی و تاثیر آن بر رشد باکتری‌های موثر در پوسیدگی دندان مطلع هستید؛ استویا گزینه مناسبی برای‌تان محسوب می‌شود. زیرا با نداشتن گلوکز، سلامت دندان‌هایتان را تضمین می‌کند.
قند خون از جمله مولفه‌های موثر در سلامت قلب است. در واقع با مصرف استویا می‌توانید قند خون خود را کنترل کنید و از این طریق، به صورت غیرمستقیم مانع از گسترش بیماری‌های قلبی شوید.
محافظت از سلول‌ها
از جمله ترکیبات مفید و موثری که در استویا وجود دارد، می‌توان به آنتی اکسیدان‌ها اشاره کرد. وجود آنتی اکسیدان‌ها باعث افزایش مقاومت سلول‌ها به رادیکال‌های آزاد و بهبود سیستم ایمنی بدن شود. این موضوع می‌تواند در کاهش ابتلا به بیماری‌های مختلف مانند سرطان موثر باشد.
آیا استویا عوارضی هم دارد؟
زمانی که با فواید استویا آشنا می‌شوید، احتمالا با خودتان فکر کنید که این ماده شیرین کننده عوارضی ندارد. در حالی که استویا می‌تواند مانند تمام شیرین‌کننده‌های دیگر، در برخی از افراد موجب ایجاد عوارض شود. البته، عوارض جانبی استویا معمولا در اثر استفاده نادرست یا بیش از اندازه این محصول به وجود می‌آید. اما برخی از این عوارض عبارتند از:
اگر به دلیل وجود بیماری خاص، دارویی را مصرف می‌کنید، باید در استفاده از استویا دقت و وسواس کافی به خرج دهید. برای اطمینان از این موضوع، پیشنهاد پزشک متخصص خود را در خصوص مصرف استویا بپرسید.
مشکلات گوارشی
در برخی از موارد، استفاده مستمر استویا می‌تواند باعث برخی از مشکلات گوارشی مانند نفخ یا یبوست شود. به همین دلیل باید از افراط در مصرف بپرهیزید.
همانطور که گفتیم، استویا از تیره کاسنیان ایجاد شده است. بنابراین، اگر به گیاهان این خانواده حساسیت داشته باشید، احتمال با مصرف استویا دچار بازگشت حساسیت یا آلرژی خود شوید.
با وجود عوارض ذکر شده اگر به بیماری‌های کلیوی دچار هستید، نسبت به شیرین‌کننده‌ها حساسیت دارید، باردار و یا شیرده هستید، قبل از مصرف استویا با پزشک خود مشورت کنید.
آیا استویا برای بدن سالم‌تر از شکر است؟
حالا که می‌دانید شکر و استویا چه تفاوتی دارند، احتمالا این سوال برای‌تان پیش بیاید که آیا استویا سالم‌تر است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که همه چیز به سلیقه شما بستگی دارد. اگر جزو افرادی هستید که سلامت، تناسب اندام و تقویت قوای بدن برایشان اهمیت دارد، مصرف استویا انتخاب بهتری است.
زیرا این ماده شیرین کننده فاقد کالری است و تاثیر کمی بر قند خون می‌گذارد.
اما اگر جزو افرادی هستید که طعم لطیف شیرین‌کننده، برایشان اهمیت دارد؛ شکر که به یکی از محصولات سبد غذایی خانوار تبدیل شده است، انتخاب بهتری به شمار می‌رود. به طور کلی، برای افرادی که دچار دیابت هستند و یا برای رسیدن به تناسب اندام خود تلاش می‌کنند، استویا گزینه بهتر و سالم‌تری است.
جمع بندی
شیرین‌کننده‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانیم از آن‌ها برای طعم‌دار کردن مواد غذایی و نوشیدنی‌های خود استفاده کنیم. رایج‌ترین شیرین‌کننده، شکر است. در حالی که شیرین کننده‌های دیگری مانند استویا، ارزش غذایی بالاتری دارند. ما در این مطلب به توضیح و بررسی این سوال که شکر و استویا چه تفاوتی دارند؟ پرداختیم. در ادامه، فواید و عوارض استویا را ذکر کردیم تا بتوانید با دیدی باز، دست به انتخاب درست بزنید.
