کشف نشانه‌ای از دوران زن سالاری در گورستان ۵۶۰۰ ساله
قدمت قبرستان پانوریا در استان گرانادا در اسپانیا به ۵۶۰۰ سال بر می‌گردد. به گفته دانشمندان در دانشگاه گرانادا در میان کودکانی که در این قبرستان به خاک سپرده شده بودند در ازای هر ۱۰ دختر تنها اسکلت یک پسر کشف شد.
باستان‌شناسان در گزارش خود از کشف این قبرستان نوشته‌اند: «جمعیت پانوریا نشان می‌دهد که به وضوح ناترازی جنسیتی به سود زنان وجود دارد. در مجموع زنان خاک شده در این گورستان دو برابر مردان هستند.»
به این ترتیب این ظن برای دانشمندان پدید آمده که جامعه ماقبل تاریخ ساختاری زن محور داشته است.
باستان‌شناسان این قبرستان قدیمی را در روستای دارو در استان گرانادا و در ۴۰۰ کیلومتری جنوب مادرید، پایتخت اسپانیا کشف کرده‌اند. به گفته آنها تاکنون حدود ۵۵ هزار بقایای انسانی در محل این گورستان از زیر خاک بیرون کشیده شده است.
هرچند قدمت این گورستان باستانی به ۵۶۰۰ سال پیش باز می‌گردد اما خاکسپاری در آن با وجود وقفه‌هایی که ایجاد شده بود تا ۴۱۰۰ سال پیش ادامه داشته است.
به گفته باستان‌شناسان ناترازی جنسیتی کشف‌شده بسیار بیشتر از ترکیب معمول جوامع انسانی است. ناترازی جنسیتی در قبرستان‌ها اغلب به شرایط خاص مانند درگیری‌ها، جنگ‌ها و مهاجرت گسترده مربوط است.
با این حال ناترازی جنسیتی در قبرستان پانوریا شامل همه گروه‌های سنی و کل دوران استفاده از این گورستان می‌شود. به این ترتیب دانشمندان با بررسی شرایط این قبرستان باستانی به این نتیجه رسیدند که ناترازی جنسیتی آن یک تصمیم‌گیری اجتماعی پایدار بوده است و ربطی به رویدادهای مانند درگیری و جنگ ندارد.
به گفته باستان‌شناسان آداب و رسوم مردم این منطقه در دوران ماقبل تاریخ برای خاکسپاری براساس نسبت مادری بوده و روابط خانوادگی و تعلقات اجتماعی نیز براساس نسبت‌های مادری تعیین می‌شده است.
نتیجه پژوهش دانشمندان در مورد گورستان پانوریا در اسپانیا در نشریه «گزارش‌های علمی» (Scientific Reports) منتشر شده است.
