سفره عقد چه وسایلی دارد و فلسفه آن‌ها چیست؟
فرارو- یکی آیین‌های سنتی که در مراسم ازدواج زوج‌های ایرانی همیشه چشم نوازی می‌کند، چیدن سفره عقد است که بنا به گواهی تاریخ سابقه بسیار کهنی در میان ایرانیان دارد. سفره عقد همچون سفره هفت سین ترکیبی از چند وسیله و ماده است که هر یک برای خود معنا و مفهومی دارند؛ اما امروز بسیاری از عروس و داماد‌ها به علت استفاده از سفره‌های آماده چندان با فلسفه سفره عقد و حتی وسایل ضروری آن آشنا نیستند.
به گزارش فرارو، با این حال بسیاری از عروس و داماد‌ها نیز هستند که ترجیح می‌دهند سفره‌های عقد خودشان را با سلیقه خود بچینند؛ ولی این امر نیازمند دانستن وسایل ضروری این سفره و فلسفه هر یک از آن‌هاست. اگر شما هم جزو این دسته از عروس و داماد‌ها هستید که می‌خواهید سفره عقد خودتان را شخصاً بچینید، این مطلب می‌تواند در این زمینه اطلاعات ارزشمندی به شما بدهد؛ پس با ما همراه شوید.
سفره عقد چیست؟
درست مانند سفره هفت سین که در آغاز سال نو پهن می‌شود، سفره عقد نیز در آغاز زندگی مشترک پهن می‌شود. این سفره یک سنت قدیمی و بسیار زیبای ایرانی است که در مراسم‌های عروسی ایرانیان پهن می‌شود و به صورت اختصاصی عروس و داماد سر این سفره می‌نشینند تا خطبه عقد برای آن‌ها جاری شود. سفره هفت سین ۷ ظرف دارد و داخل هر ظرف یک عنصر و ماده خاص به منظور خاصی قرار می‌گیرد و سفره عقد با تفاوت‌هایی پهن می‌شود. روی سفره عقد ۶ ظرف چیده می‌شود که در آن‌ها یک ماده خاص قرار می‌گیرد. معمولا داخل ظرف‌هایی که روی سفره عقد قرار دارند، موادی شامل تخم مرغ، گردو، فندق، بادام، نان و نبات قرار می‌گیرد که هریک مفهومی خاص را تداعی می‌کنند. علاوه‌بر قرار دادن این شش ظرف یک سری وسیله دیگر روی سفره چیده می‌شود که هر کدام نماد یک اتفاق یا یک مفهوم هستند. به احتمال خیلی زیاد بسیاری از زوج‌های جوانی که در آستانه ازدواج هستند، به آن صورت از فلسفه سفره عقد آگاه نیستند، در حالی که این سفره به گواه تاریخ یک سنت دیرینه در میان ایرانیان است که متأسفانه امروز فقط ظاهر آن باقی مانده است.
وسایل سفره عقد چیست و چه فلسفه‌ای دارند؟
اگر تصمیم گرفتید که سفره عقدتان را خودتان طراحی کنید، قبل از هر چیز باید از وسایل لازم و ضروری سفره اطلاع داشته باشید. سفره عقد هم مثل سفره هفت سین یک سری محتویات کلی دارد که میان بیشتر اقوام و فرهنگ‌های ایرانی مشترک است، هرچند ممکن است که در برخی وسایل جزئی تفاوت‌های کوچکی میان سفره‌های عقد وجود داشته باشد. در واقع به طور کلی وسایل زیر را می‌توان به عنوان اصلی‌ترین ملزومات سفره عقد در میان تمام ایرانیان برشمرد که هریک معنا و مفهومی در این سفره دارند.
۱. قرآن، مهر و جانماز سفره عقد: قرآن کریم به نشانه مورد تایید قرار داشتن وصلت از سمت خدای بزرگ و درخواست خوشبختی و برکات الهی جلو آینه قرار می‌گیرد. جانماز کنار آینه قرار می‌گیرد و روی آن مهر و تسبیحی زیبا می‌گذارند تا گواهی بر پایبندی زوج به اسلام باشد و برکت آن همراه عروس و داماد باشد. این سجاده و زیر مهری کوچک روی آن یا از جنس ترمه قدیمی به جا مانده در خانواده با آستر ساتن خوش‌رنگی به رنگ زرشکی و … است یا آن را برای عروس از مخمل سفید تهیه می‌کنند.
۲. آینه و شمعدان سفره عقد: آینه و شمعدان از اجزای مهم سفره عقد محسوب می‌شوند که آن را در صدر سفره و رو به عروس و داماد قرار می‌دهند. آینه نشانه روشنی زندگانی است و عروس و داماد با نگریستن در آن دل‌های‌شان نسبت به هم مانند آینه صاف و زلال می‌شود. در دو سوی آینه دو شمعدان نقره یا برنز یا بلورین با شمع‌های فروزان قرار می‌گیرد که نشانه آرزوی روشنایی و گرمی در پیوند عروس و داماد است.
۳. تخم مرغ سفره عقد: از دیر باز تاکنون تخم مرغ نماد تولد و تداوم نسل است، از این رو پیداست که نهادن آن بر سفره عقد به نیت ادامه نسل زن و مرد و باروری ازدواج آن دو است. معمولا برای تبرک تعداد تخم مرغ‌ها را پنج، دوازده و یا چهارده عدد به نیت پنج تن، دوازده امام (ع) و چهارده معصوم (ع) انتخاب می‌کنند.
۴. فندق، گردو و بادام سفره عقد: این خوراکی‌های مفید و پرمایه الهی را نیز به نمایندگی گسترده بودن سفره خوراک عروس و داماد و توانمندی آن‌ها سر سفره عقد می‌گذارند. درخت گردو عمر طولانی دارد و گردو نمادی برای طول عمر عروس و داماد است.
۵. کاسه نبات و شیرینی سفره عقد: نبات اعلای زعفرانی یکی از اجزای سفره عقد و نماد آروزی شیرینی پیوند عروس داماد است که در بالای سفره عقد به شکل زیبا و طبقاتی قرار می‌دهند. طراحی‌های بسیار متنوعی روی شاخه نبات می‌شود که یکی از عناصر زیبای هر سفره عقدی است. همچنین ظرفی از شیرینی را که دارای دو نوع شیرینی خشک و تر است، روی سفره قرار می‌دهند. این شیرینی‌ها نشانه به ارمغان آوردن شهد خوشبختی است و باید خوش‌منظر، کوچک و تازه باشند.
۶. نقل و سکه سفره عقد: نقل به نشانه شیرین کامی و سکه برای افزایش روزی عروس و داماد سر سفره عقد گذاشته می‌شود. امروز مخلوطی از نقل سه مروارید و پولک را در بسته‌بندی‌های کوچک یا اشکال ابتکاری دیگر قرار می‌دهند و این تور‌ها را با شکوفه و روبان تزیین می‌کنند. سکه‌های ویژه سفره عقد طلایی رنگ است که روی آن مبارک باد یا نام مبارک حضرت مهدی (عج) ضرب می‌شود.
۷. نان و پنیر و سبزی سفره عقد: سر سفره عقد ظرفی از نان و پنیر و سبزی تزئین شده قرار می‌دهند. نان نشانه برکت خداوند و پنیر را برای وسعت روزی و سپیدبختی بر سر سفره قرار می‌دهند. سبزی نیز نشانه سلامتی، سر سبزی و خرمی است. سبزی عقد سبزی خوردن است که از تره، ریحان، شاهی، نعناع، تربچه و پیازچه تشکیل می‌شود.
۸. گل سفره عقد: گل به نشانه شادابی و طراوات و به عنوان نمادی از زیبایی این پیوند سبدی از گل بر سفره عقد می‌نشانند. همچنین برای آراستن اجزای دیگر سفره عقد نیز از شاخه‌های گل و گلبرگ‌های رنگین استفاده می‌کنند. گل سرخ یا رز نماد شناخته شده عشق در سراسر جهان است.
۹. میوه سفره عقد: بر سر سفره عقد سبدی از میوه‌های رنگین مانند انار، سیب و… قرار می‌دهند، به نیت اینکه عروس و داماد از مواهب رنگارنگ الهی و نعمت‌های طبیعی خداوند در زندگی بهره‌مند گردند.
۱۰. عسل سفره عقد: مراسم عسل در دهان یکدیگر گذاشتن پس از جاری شدن صیغه عقد به این منظور انجام می‌شود که عروس و داماد در روز‌های آینده دلیل شیرین کامی و دلارامی یکدیگر باشند.
۱۱. جا حلقه‌ای سفره عقد: حلقه ازدواج زوج‌ها معمولا شبیه به هم است و در جعبه‌های مخصوص از طلا فروش‌ها خریداری می‌شود. این حلقه‌ها در جایگاهی خاص و زیبا پیش پای عروس و داماد گداشته می‌شوند تا بعد از جاری شدن صیغه عقد آن‌ها را در انگشت هم قرار بدهند.
۱۲. خونچه نان و اسپند سفره عقد: خونچه یعنی سفره کوچک و در اصطلاح به طبق‌هایی می‌گفتند که در آن وسایل عقد را قرار می‌دادند. در گذشته نان سر سفره عقد سنگک بود؛ اما اکنون هر نوع نانی را می‌توان به این منظور مورد استفاده قرار داد. همچنین دود کردن اسپند در آغاز هر یک از مراسم و جشن‌های مربوط به ازدواج از جمله عقد به نیت دور داشتن چشم بد از وصلت و جان عروس و داماد صورت می‌گیرد.
۱۳. کله قند سفره عقد: هنگام خوانده شدن خطبه عقد بالای سر عروس و داماد توری حریر و مستطیل شکل و سپید رنگی گرفته می‌شود و فردی با نیت خوشبختی عروس و داماد روی این تور یک جفت کله قند هم شکل و هم اندازه را بالای سر عروس و داماد می‌سابد تا آن‌ها در زندگی همیشه شادی و شیرینی را تجربه نمایند.
۱۴. گلاب سفره عقد: در بسیاری از سفره‌ها برای معطر کردن فضا و سفره از گلاب استفاده می‌شود.
سبک‌های مختلف چیدن سفره عقد
برای چیدن سفره عقد روش‌های مختلفی وجود دارد. امروز بسیاری از تالار‌های عروسی و حتی برخی از دفترخانه‌های دارای سفره‌های عقد آماده هستند که شما می‌توانید وسایل سفره خود را در آن بچینید یا از سفره‌های چیده شده آماده استفاده کنید. شاید بسیاری از افراد هم باشند که ترجیح می‌دهند شخصاً سفره عقد خود را بچینند. برای این کار باید قبل از هر چیز به سلیقه خودتان توجه کنید که چه نوع چیدمانی را برای سفره عقد خود می‌پسندید. تزیین وسایل سفره عقد نیازی به داشتن وسایل حرفه‌ای و یا حتی داشتن ذوق هنری زیادی ندارد و تنها لازم است که علاقه داشته باشید و اراده کنید تا بتوانید سفره عقدتان را همانطور که دوست دارید، تزیین کنید. هیچ قانونی شما را مجبور نمی‌کند که برای تزیین وسایل سفره عقد رویه خاصی را دنبال کنید و یا از مدل خاصی پیروی کنید؛ اما برای آشنایی بیشتر بهتر است که بدانید به طور کلی سه روش برای چیدمان سفره عقد وجود دارد که شما می‌توانید با استفاده از یکی از این روش‌ها به سلیقه و دلخواه خود سفره عقدتان را بچینید.
۱. سفره عقد به سبک سنتی
اگر به جلوه‌های هنر سنتی و الگو‌های تاریخی و فرهنگی علاقه زیادی دارید، احتمالاً چیدمان سفره عقد به سبک سنتی می‌تواند برای شما بهترین گزینه باشد. همانطور که از نام این سبک پیداست، سفره عقد سنتی جلوه‌ای هنری و فرهنگی دارد و تداعی کننده سنت‌های کهن و آرامش‌بخش است. در این سبک سفره‌های عقد استفاده از ظروفی با طرح و سبک قدیمی یک اصل به شمار می‌رود. ظروف سفالی یا مسی و پارچه‌های ترمه و سوزن‌دوزی شده در کنار رنگ‌های سنتی همچون آبی فیروزه‌ای، قرمز و کرم قهوه‌ای می‌تواند جلوه‌ای باشکوه به سفره عقد بدهند.
۲. سفره عقد به سبک ترکیبی
این نوع سبک در واقع چیزی میان سبک سنتی و مدرن است که شما را از الزامات یک سفره سنتی خارج می‌کند؛ اما در عین حال ترکیبی از سنت و مدرنیسم را در کنار یکدیگر دارد. چیدن سفره عقد در این سبک بیش از هر چیز به سلیقه شما ربط دارد؛ چراکه دست شما در انتخاب وسایل سفره عقد از هر جنس و رنگی باز است. هر نوع پارچه‌ای از حریر گرفته تا ساتن را می‌توانید به سفره عقد خود وارد کنید. گل‌آرایی در این سبک بسیار مهم است و نقشی اساسی در این سبک سفره‌های عقد دارد.
۳. سفره عقد به سبک مدرن
این سبکی است که امروز بسیاری از عورس و داماد‌ها ترجیح می‌دهند از آن استفاده کنند. به هر حال این یک امر طبیعی است که جوان‌ها دوست داشته باشند با مد روز پیش بروند و سبک‌های جدید را در اولویت قرار بدهند. آب، آینه، شمع و گل آرایی به طور معمول پایه کار این سبک سفره‌های عقد است. به عبارت دیگر بیش از هر چیز شمع‌ها و گل هاست که چشم بیننده را در این نوع سفره به خود جلب می‌کند. همچنین در این نوع سفره‌ها اغلب دو رنگ پایه کار قرار می‌گیرند که یکی از آن‌ها قطعا سفید است و رنگ دیگری می‌تواند به سلیقه داماد و عروس باشد. ظرف‌های به کار برده در سفره‌های عقد مدرن نیز اغلب از کریستال و یا نقره هستند و به طور معمول ریختن آب درون آن‌ها وسایلی همچون میوه را در داخل آن‌ها شناور می‌کنند.
نکاتی درباره چیدمان سفره عقد
۱. نور: اگر قرار است سفره عقد را داخل خانه بچینید، حتما باید نور کافی و ترکیبی (هم زرد، هم سفید) داخل اتاق داشته باشید. همچنین وجود یک پرده بلند از جنس حریر که یک ظلع اتاق را به طور کامل بپوشاند، می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد.
۲. صندلی سفره عقد: برای سفره عقد بهتر است از صندلی‌های سفید استفاده کنید و اگر چنین صندلی‌هایی ندارید، می‌توانید آن‌ها را با پارچه ساتن تزیین کنید.
۳. گل: در چیدمان سنتی می‌توانید دو گلدان زیبا را مانند گل شمعدانی و یا هر گلی که باب سلیقه شماست، در گوشه‌های سفره قرار بدهید. در چیدمان مدرن بهتر است گل‌ها را در سطحی بالاتر از سفره عقد قرار بدهید و از گل‌های آویزی یا آبشاری استفاده کنید. در ضمن به یاد داشته باشید که گل‌های طبیعی در اولویت انتخاب هستند.
۴. شمع: بهتر است شمع‌ها کندسوز و دارای محفظه باشند. می‌توانید از تعداد زیادی شمع وارمر که هزینه زیادی هم ندارند، دور تا دور سفره استفاده کنید که بسیار خاص و شیک می‌شود. در استفاده از شمع‌ها بسیار دقت کنید که در مسیر رفت و آمد و همچنین نزدیک به لباس عروس نباشند.
۵. آینه: زاویه قرار گرفتن آیینه با جایی که صندلی‌های عروس و داماد قرار دارد، باید به گونه‌ای تنظیم شود که هر دو با نزدیک کردن سرهای‌شان به یکدیگر بتوانند تصویر خود را در آیینه مشاهده کنند.
