خطر ناگزیری: رو به روی صاحبان این مشاغل، شبح ناامیدی از باروری

تحقیقات نشان داده که از هر ۳ زوج نابارور، به طور میانگین یک مورد آن به دلیل ناباروری مردان، یک مورد آن به دلیل ناباروری زن و یک مورد آن هم به دلایل ناشناخته است که ممکن است مرد و زن هردو در ان نقش داشته باشند.

ناباروری در مردها دلایل متعددی دارد؛ از مشکلات ژنتیکی و مادرزادی گرفته تا مشکل در آناتومی دستگاه تولید مثل مرد، مشکلات هورمونی، روانی، محیطی و سبک و شیوه زندگی.

چه زمانی می‌توانیم بگوییم یک مرد نابارور است؟

نمی‌توان به طور دقیق گفت که مشکل ناباروری دقیقا به زن مربوط است یا مرد، اما طبق مطالعات موجود، ۳۵ تا ۴۵ درصد علت ناباروی‌ها به آقایان و ۵۰ تا ۵۵ درصد علت ناباروری‌ها هم به زنان مربوط است. این را دکتر محمدابراهیم پارسانژاد، فلوشیپ نازایی و رئیس هیات مدیره انجمن علمی تخصصی باروری و ناباروری ایران در گفتگو با همشهری‌آنلاین مطرح می‌کند و ادامه می‌دهد: در ۱۰ درصد موارد نیز هم مرد مشکل دارد و هم زن. علت ۱۰ تا ۱۵ درصد از مشکلات هم در هیچ یک از زوجین پیدا نمی‌شود که به آن «علت ناشناخته» می‌گوییم.

اما چه زمانی می‌توانیم بگوییم یک آقا نابارور است؟ دکتر پارسانژاد توضیح می‌دهد: به زبان ساده علمی باید گفت یک مرد باید بتواند اسپرم سالم را به دهانه‌ی رحم زن برساند و اگر نتواند این کار را انجام دهد، می‌گوییم مرد در باروری مشکل دارد. البته ممکن است اسپرم‌های مرد سالم باشند اما سیستم مقاربتی دچار مشکل باشد؛ یعنی آناتومی زن یا مرد طوری باشد که اسپرم وارد دستگاه تناسلی زن نشود.

این فلوشیپ نازایی، عملکرد اسپرم را به زبان ساده توضیح می‌دهد و می‌گوید: اسپرم می‌تواند در چهار جهت حرکت کند اما مستقیم به داخل رحم زن می‌رود. درواقع سر اسپرم‌ها گیرنده‌هایی وجود دارد که دهانه رحم، آنها را به سمت خود می‌کشد. اسپرم از رحم رد می‌شود، بعد از لوله‌های رحم عبور می‌کند، وارد تخمک می‌شود، با تخمک ترکیب می‌شود و به این ترتیب جنین تشکیل می‌شود. حالا در این مسیر هرکجا که اشکالی وجود داشته باشد، ترکیب اسپرم و تخمک و درنتیجه، باروری صورت نمی‌گیرد. مثلا اگر تعداد اسپرم‌های مرد خیلی کم باشد، یا حرکت اسپرم‌ها ضعیف باشد، یا طول عمر اسپرم‌ها کوتاه باشد، یا مورفولوژی و شکل طبیعی اسپرم‌ها مشکل داشته باشد، اسپرم این قدرت را پیدا نمی‌کند که خود را به تخمک برساند و با آن ترکیب شود.

نانواها و راننده‌ها در معرض خطر ناباروری

دلایل متعددی برای عدم اسپرم‌سازی مردان و درنتیجه اتفاق نیفتادن باروری وجود دارد که رئیس انجمن علمی تخصصی باروری و ناباروری ایران به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کند: ممکن است مرد به طور مادرزادی مشکل داشته باشد، ممکن است به دلایلی نتواند اسپرم بسازد، یا بیضه مرد مشکل دارد، ممکن است بیضه مشکلی نداشته باشد اما میزان هورمون‌هایی که از مغز ترشح می‌شوند، آن قدر کافی نیست که بیضه را تحریک کند.

به گفته دکتر پارسانژاد، مورد اول یعنی مشکل ژنتیکی مردها تقریبا درمانی ندارد، اما مثلا برای عدم تحریک بیضه‌ها داروهایی وجود دارد که می‌تواند مشکل را برطرف کند.

این فلوشیپ نازایی می‌گوید: گاهی بیضه، مشکل مادرزادی ندارد و سالم است اما به خوبی کار نمی‌کند یا بد کار می‌کند. یک دلیل این مساله، واریس بیضه است. مشاغلی که مردها را مجبور می‌کند طولانی‌مدت در محیط‌های گرم کار کنند، به بیضه‌ها آسیب می‌زند و درنتیجه روی باروری آنها تاثیر زیادی می‌گذارد. مثلا نانواها، راننده‌ها به خصوص راننده‌های کامیون که مدت‌های طولانی در حرارت و گرما می‌نشینند و رانندگی می‌کنند، دچار آسیب بیضه (اندام جنسی مردها) می‌شوند. پوشیدن لباس‌ زیر تنگ یا شلوارهای تنگ هم باعث می‌شود بیضه به بدن بچسبد و نتواند اسپرم‌سازی موفقی داشته باشد.

به گفته دکتر پارسانژاد، طراحی بیضه‌ها طوری است که در گرما شُل و آویزان می‌شود و از بدن دور می‌شود و در سرما به بدن می‌چسبد. پوشیدن مداوم لباس‌های تنگ باعث می‌شود که بیضه همیشه به بدن بچسبد و نتواند اسپرم‌سازی کند.

او می‌گوید: ضربه خوردن به بیضه هم می‌تواند اسپرم‌سازی و باروری مردان را دچار مشکل کند. مثلا فوتبالیست‌ها همیشه در معرض این آسیب هستند.

موارد دیگری هم هستند که می‌توانند روی باروری مردان اثر منفی بگذارند و دکتر پارسانژاد به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کند؛ مواردی از جمله خوردن غذاهای فرآوری‌شده، خوردن بی‌رویه فست‌فودها، مصرف بی‌رویه الکل، مصرف سیگار و قلیان و سایر دودها، چاقی و مصرف بعضی داروها که پزشکان تجویز می‌کنند.

ارتباط عوامل محیطی و باروری مردها/ استرس نازا می‌کند؟

برخلاف تصور خیلی‌ها که ناباروری مردان را یک اتفاق ژنتیکی می‌دانند، متخصصان می‌گویند عوامل محیطی هم نقش پررنگی در باروری مردها نقش دارند و البته این مساله با اصلاح سبک زندگی قابل درمان است.

رئیس هیات مدیره انجمن علمی تخصصی باروری و ناباروری ایران می‌گوید: منشأ ناباروری در مرد و زن یا هر موجود زنده دیگری “محیط” است. منظور از محیط مواردی همچون سرما، گرما، تشنگی، گرسنگی، سیری، روشنایی، تاریکی، خواب باکیفیت، خواب بی‌کیفیت و عواملی مثل استرس و … هستند.

دکتر پارسانژاد درباره چگونگی تاثیر این موارد بر باروری توضیح می‌دهد: همه این موارد روی قشر مغز اثر می‌گذارند. از قشر مغز یک سری پیغام‌هایی به غده‌ی پایینِ مغز که هیپوتالاموس نام دارد، ارسال می‌شود. از هیپوتالاموس هم پیغام‌هایی به هیپوفیز فرستاده می‌شود که مسئول ترشح هورمون‌های جنسی است. و بعد هم به غدد جنسی – بیضه در مرد و تخمک در زن – می‌رسد. بنابراین همه این موارد می‌توانند از عوامل ناباروری مردها باشند.

گرمای لپ‌تاپ و موبایل هم نابارور می‌کند؟!

خیلی از متخصصان معتقدند گرمای لپ‌تاپ و موبایل هم بر باروری مردها تاثیر دارد. موضوعی که دکتر پارسانژاد آن را رد نمی‌کند اما می‌گوید: بیشتر از گرمای لپ‌تاپ و موبایل، اشعه و امواج این ابزارها است که بر ناباروری مردها تاثیر می‌گذارد. لپ‌تاپ و موبایل گرمای چندانی ندارند که بخواهد منجر به ناباروری شود. آنچه که از لپ‌تاپ در ناباروری تاثیر دارد، همان اشعه است.

این فلوشیپ نازایی ادامه می‌دهد: در محیط اطراف ما مقدار زیادی اشعه وجود دارد که می‌تواند روی باروری مردها و زن‌ها – هردو – تاثیر بگذارد. اشعه هم چیز عجیب و غریبی نیست؛ ریموت خودروها، ریموت خانه‌ها، موبایل، لپ‌تاپ همه اینها مقداری اشعه به نام اشعه یا امواج الکترومغناطیس دارند که می‌تواند روی اسپرم‌سازی مردان و تخمک‌سازی زنان تاثیر منفی بگذارد.

دکتر پارسانژاد می‌گوید: گاهی در برخی آزمون‌ها هم برای این که سوال‌ها لو نرود، اینترنت و سیگنال موبایل‌ها را با دستگاه‌هایی به نام جَمر یا Signal Jamming قطع و کور می‌کنند. این دستگاه‌ها مسدودکننده سیگنال و امواج تلفن همراه هستند و تاثیرات بسیار منفی روی باروری دارند اما این موضوع برای خیلی‌ها ناشناخته است. این که خیلی از افراد بعد از آزمون دچار سردرد می‌شوند، تاثیر همین گمرها است.

عصبی نشوید و لباس تنگ نپوشید

رئیس هیات مدیره انجمن علمی تخصصی باروری و ناباروری ایران در ادامه گفتگو ۹ توصیه بسیار مهم عنوان می‌کند که برای سلامت جنسی آقایان بسیار کاربردی است؛

۱. بهداشت جنسی را رعایت کنند. عفونت‌های منتقله از راه تماس‌های جنسی غیریهداشتی و پرخطر می‌تواند تولید اسپرم را در آقایان با مشکل مواجه ‌کند.

۲. تغذیه مناسب داشته باشند. حتما سبزیجات و ویتامین‌های طبیعی بخورند. تغذیه نامناسب و کمبود ویتامین‌های ضروری، اجازه داشتن اسپرم‌های قوی را به مردان نمی‌دهد.

۳. لباس زیر آزاد بپوشند و دور لباس‌های تنگ را خط بکشند.

۴. تا حد امکان موقع رانندگی یا تردد در شهر ریلکس باشند و عصبی نشوند.

۴. وقتی پزشک دارویی برایشان تجویز می‌کند، حتما از پزشک بپرسند که روی باروری یا قدرت جنسی‌شان تاثیر منفی دارد یا نه؟

۵. به طور ممتد در گرما و محیط گرم قرار نگیرند. چون در معرض حرارت بودنِ بیضه‌ها یکی از عوامل مهم ناباروری مردان است.

۶. ایستادن طولانی‌مدت هم از عوامل ناباروری مردها است. اما کمتر کسی این را می‌داند.

۷. نشستن طولانی‌مدت روی صندلی و در محیط گرم ضرر بسیار زیادی برای باروری مرد دارد. چون بیضه‌ها را درگیر می‌کند.

۸. تحرک و فعالیت بدنی داشته باشند.

۹. تا حد امکان در معرض اشعه‌های مضر و مواد شیمیایی سمی قرار نگیرند.