چگونه آتشفشان‌ها دایناسورها را به سمت تحول به مرغ ها هدایت کردند؟
تحقیقات جدید نشان داده که بموجب فوران‌های عظیم آتشفشانی ماقبل تاریخ، برخی از دایناسورها به خونگرمی تبدیل شده‌اند. این مطالعات، کشف لحظه‌ای از تاریخ تکامل دایناسورها را آشکار کرده‌اند؛ زمانی که حدود 180 میلیون سال پیش، در دوران اولیه ژوراسیک، به وجود آمدند. ویژگی اندوترمی، یعنی توانایی تنظیم دمای بدن و تولید گرمای داخلی در برخی از دایناسورها، نشان دهنده این است که آن‌ها احتمالاً گرماگیر بودند.
به عنوان مثال، دو گروه از سه گروه اصلی دایناسورها، مانند تروپودها و پرنده کفلان‌ها، به آب و هوای سردتر نقل مکان کردند و با واکنش به گرماگیر شدن، تطور یافتند. از سوی دیگر، ساروپودها (از جمله سوسمارپاها) در محیط‌های خشک رشد کرده و به خونسرد بودن خود ادامه دادند.
از جالبی‌های مطالعات جدید این است که به دانشمندان امکان میدهد درک بهتری از تأثیرات تغییرات آب و هوایی گذشته بر تکامل حیات بر روی زمین کسب کنند. همچنین، این تحقیقات میتواند به ما در درک بهتر از بحران‌های فعلی آب و هوا کمک کند و درس‌هایی از گذشته برای آینده ما ارائه دهد.
فرادید نوشت: در چرخش عجیب وقایع، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که گرم شدن زمین در دوران ماقبل تاریخ سبب شد برخی از دایناسورها خونگرم شوند.
آیا تصور جهش تکاملی دایناسورها به مرغ برای شما هم کمی سخت است؟ دانشمندان به‌تازگی حلقه دیگری در آن زنجیره را حل کرده‌اند که میتواند به مجموعه‌ای از فوران‌های عظیم آتشفشانی ماقبل تاریخ در تمام سیاره مرتبط شود.
تحقیقات جدید دانشگاه کالج لندن (UCL) و دانشگاه ویگو اسپانیا، لحظه‌ای را نشان میدهد که در برخی از دایناسورها اندوترمی ایجاد میشود؛ یعنی توانایی تنظیم دمای بدن و تولید گرمای داخلی. این ویژگی «خونگرم» بودن میان همه پستانداران و پرندگان امروزی مشترک است.
در سال‌های اخیر، تحقیقات جدید نشان داده که همه دایناسورها حیوانات خونسردی مانند خزندگان امروزی نبودند. این واقعیت که برخی از دایناسورها دارای پر بودند نشان میدهد آن‌ها احتمالاً گرماگیر بودند، اما ما تا به امروز نمیدانستیم چه زمانی این دایناسورهای خونگرم (از جمله اجداد پرندگان امروزی) ظاهر شدند.
پس این اتفاق کی افتاد؟ محققان معتقدند این دایناسورها حدود ۱۸۰ میلیون سال پیش در اوایل دوره ژوراسیک ظهور کردند؛ زمانی که فعالیت‌های آتشفشانی شدید، گونه‌ها را مجبور کرد با تغییرات آب و هوایی سراسر سیاره سازگار شوند.
گدازه‌ها و گازهای آتشفشانی که به رویداد جنکینز شناخته میشوند، از شکاف‌های غول‌پیکر در سطح زمین منفجر شدند و منجر به گرم شدن کره زمین و انقراض بسیاری از گیاهان شدند. محققان میگویند این اتفاق سبب تقسیم گروه‌های اصلی دایناسورها شد چون آن‌ها ترجیحات مختلف آب و هوایی ایجاد کردند.
دکتر آلفیو الساندرو کیارنزا، نویسنده اول، می‌گوید: «من از نتایج شگفت‌زده شدم، به‌ویژه از همزمانی بیشتر تغییرات تکاملی در رویداد جنکینز.»
«این یک رویداد نسبتاً تازه شناخته شده‌ی هایپرترمال (گرمایش جهانی) است که در سابقه زمین‌شناسی ما ردیابی شده و این واقعیت که شاید چنین تأثیری بر اکوسیستم‌های جهانی و همچنین بر تکامل دایناسورها داشته، یک مفهوم کاملاً جدید است.»
این مطالعه که در مجله Current Biology منتشر شده، گسترش دایناسورها را در اقلیم‌های مختلف روی زمین در دوران مزوزوئیک (۲۳۰ تا ۶۶ میلیون سال پیش) با کمک ۱۰۰۰ فسیل، مدل‌های آب و هوایی، جغرافیا و درختان تکاملی تجزیه و تحلیل کرده است.
آن‌ها کشف کردند دو گروه از سه گروه اصلی دایناسورها در اوایل دوره ژوراسیک به آب و هوای سردتر نقل مکان کردند و به این تغییر با گرماگیر شدن واکنش نشان دادند. این دو گروه شامل تروپودها (مانند تی. رکس و ولوسیراپتور) و پرنده کفلان‌ها (از جمله خویشاوندان استگوسورها و تریسراتوپس‌ها یا سه شاخ چهره ها) میشوند.
با این حال، محققان گمان میکنند گروه سوم یعنی ساروپودها (خانواده دایناسورهای عظیم از جمله برونتوزاروس)، به قسمت‌های گرمتر سیاره چسبیده و خونسرد باقی ماندند.
اندوترمی شاید به دایناسورها اجازه داده باشد سریعتر رشد کنند، فرزندان بیشتری تولید کنند و فعالیت بدنی بیشتری داشته باشند. شاید این مزایا به دودمان آن‌ها از راه تخریب محیط زیست کمک کرده باشد، چون با وجود گرم شدن کره زمین، مناطق قطبی هنوز حدود چهار ماه در سال تاریک بودند.
در همین حال، محققان تصور میکنند ساروپودها یا سوسمارپاها در محیط‌های خشک رشد می‌کردند، یعنی بدن خونسرد آن‌ها به گرما نیاز داشت و اندازه بزرگ آن‌ها به نگهداری طولانی‌تر این گرما کمک می‌کرد. هر قدر مخزن آب شما بزرگتر باشد، دیرتر سرد میشود و این همان کاری است که ما فکر میکنیم ساروپودها انجام می‌دادند.
محققان فکر میکنند کشف چگونگی تاثیر آب و هوا بر تکامل دایناسورها میتواند چگونگی تأثیر بحران فعلی آب و هوا بر گونه‌ها را روشن کند.
یک دلیل دیگر برای بررسی و درک بهتر رویدادهای گرمایش جهانی در گذشته زمین‌شناسی ما اینست که بفهمیم ممکن است چه اثراتی بر تنوع زیستی داشته باشند؛ درسی از گذشته عمیق برای آینده ما!
راضیه میرزاحیدری
