آسمان‌های ممنوعه: چرا هیچ هواپیمایی به این مناطق مجاز نمی‌شود؟

در گذشته، مناطق مختلف جهان به علت دلایل مختلفی همچون مسائل سیاسی، جغرافیایی و امنیتی، ممنوع پرواز برفراز آنها بوده‌اند. یکی از معروف‌ترین این مناطق، مثلث برمودا در اقیانوس اطلس است که به علت ناپدید شدن هواپیماها و کشتی‌ها، به یکی از مرموزترین مناطق جهان تبدیل شده است. همچنین منطقه ممنوعه‌ای که به واسطه تنش‌های سیاسی و وضعیت امنیتی ایجاد شده است، روسیه است که پس از تهاجم به اوکراین، پرواز بر فراز این کشور ممنوع شده است.

هواپیماها و کشتی‌های تجاری با ظهور خود صنعت گردشگری را متحول کردند و همچنان پیشرفت‌های بزرگی در این زمینه داشته اند. اما مناطقی همچون نپال و هواپیمای پرواز برفراز آتشفشان‌ها چالش‌های خاص خود را دارند و این مناطق برای پرواز به دلایلی خاص، همچنان ممنوعه باقی خواهند ماند. از این رو، هواپیماهای تجاری به دلیل مسائل امنیتی و ایمنی از پرواز بر فراز این مناطق اجتناب می‌کنند.

برای نزدیک به یک قرن، ناپدید شدنهای عجیب و غریب و غیرقابل توضیح هواپیماها و کشتی‌‌ها در مثلث برمودا در جنوب اقیانوس اطلس، آن را به یکی از مرموز‌ترین مکان‌های روی زمین تبدیل کرده است.

قطعا عجیب به نظر می‌رسد اما برخلاف تمام پیشرفت هایی که بشر تا امروز داشته، همچنان مناطقی روی زمین وجود دارد که هیچ هواپیمایی جرئت پرواز بر فراز آنها را ندارد.

گجت نیوز نوشت، درک این موضوع که هواپیماهای تجاری از زمان اختراع خود در حدود یک قرن پیش تا چه حدی توانسته‌اند سفر را برای انسان‌ها تغییر دهند، دشوار است. قبل از ظهور آنها گزینه‌های مردم برای سفرهای دور بسیار محدود بوده و گاها برای عبور از اقیانوس‌ها، هفته‌ها طول می‌کشید.

اما هواپیماهای تجاری با ظهور خود در عرض چند دهه صنعت گردشگری را متحول کرده و در حال حاضر هم با اختراع موتورهای قدرتمندتر، مدت زمان سفرها در حال کاهش یافتن است. با این همه پیشرفت در زمینه علم هوانوردی اما باز هم مناطقی هستند که به دلایل خاص، هیچ هواپیمایی جرئت پرواز در آن مناطق را نداشته و احتمالا تا همیشه ممنوعه باقی خواهند ماند.

مناطق ممنوعه برای پرواز هواپیما ها

مناطق ممنوعه‌ای که هیچ هواپیمایی حق پرواز بر فراز آنها را ندارد، بسته به دلایل سیاسی و یا جغرافیایی در چنین وضعیتی قرار گرفته‌اند که شاید بعضی از آنها در زمره افسانه‌های چندین ساله‌ای باشد که گفته می‌شود.

روسیه

در پی تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، به نظر می‌رسد این وضعیت نه تنها بر سفرهای هوایی داخل اوکراین تاثیر گذاشته بلکه توانسته تا حدودی سفرهای غیرنظامی در روسیه را نیز کاهش دهد. هواپیماهای ثبت شده برای بیشتر کشورهای غربی مانند ایالات متحده، کانادا و بریتانیا همگی پرواز بر فراز کشور روسیه را ممنوع اعلام کرده که در مدت کوتاهی پس از شروع جنگ روسیه و اوکراین، این قانون اجرا شده است.

در حالی که این اقدام بیشتر با هدف ضربه به زدن به ولادیمیر پوتین بوده اما احتمالا چیزی است که کشورهای غربی آن را بیشتر به هواپیماهای ثبت شده خود تحمیل کرده‌اند. چراکه از زمان شروع این درگیری، شاهد موارد متعددی از سرنگون شدن هواپیماهای تجاری بر فراز کشور اوکراین به‌خاطر یک اشتباه در تشخیص آن بوده‌ایم و کشورهای غربی نیز سعی دارند تا از تکرار چنین اتفاقاتی جلوگیری کنند.

ممنوعیت ورود به حریم هوایی روسیه بر مسیرهای سفر نه تنها به روسیه، بلکه به سایر مقاصد در سراسر جهان تأثیر گذاشته است. نشریه نیویورک تایمز در گزارشی اعلام کرده که در پی این ممنوعیت برخی از هواپیماهای مسافربری به‌خاطر استفاده از مسیرهای طولانی جایگزین و مواجه شدن با کمبود سوخت مجبور هستند تا در فرودگاه‌های مختلف، فرود اضطراری داشته باشند و این هدر رفت زمان می‌تواند تبعات بدی داشته باشد.

با این حال برخی هواپیماهای خارجی هستند که به‌خاطر دلایل گفته شده همچنان پرواز بر فراز کشور روسیه را به‌عنوان بهترین مسیر شناخته و از آن استفاده می‌کنند.

دیزنی لند و دنیای دیزنی

از دهه ۱۹۵۰، آمریکایی‌ها توانستند با بازدید از پارک تفریحی دیزنی لند یا مجموعه تفریحی دنیای دیزنی، جادوی والت دیزنی را شخصاً تجربه کنند. دیزنی لند، واقع در نزدیکی آناهیم کالیفرنیا برای اولین بار در سال ۱۹۵۵ و دنیای دیزنی یا همان ورلد دیزنی، واقع در اورلاندو فلوریدا چند سال بعد در سال ۱۹۷۱ افتتاح شد.

امروزه میلیون‌ها نفر به‌طور جداگانه از هر پارک بازدید می‌کنند که از زمان افتتاحشان به یکی از مقاصد گردشگری دوستانه در سراسر جهان تبدیل شده‌اند.

اما شاید تعجب‌آور به نظر برسد که از زمان حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001 در شهر نیویورک، دیزنی لند و دیزنی ورلد به عنوان مناطق پرواز ممنوع رسمی در نظر گرفته شده‌اند. طبق اعلامیه FAA هوانوردان، منطقه پرواز ممنوع در شعاع 3 مایلی از هر پارک گسترش یافته و تا ارتفاع 3000 فوتی را پوشش می‌دهد. در این مصوبه، پرواز هرگونه هواپیما اعم از سرنشین‌دار و بدون سرنشین در این منطقه ممنوع است.

با این حال نمایندگان مجلس آمریکا که به‌طور کلی با دیزنی مخالف بودند، در چندین دفعه سعی کردند با ارائه پیشنهادات مختلف قانون پرواز ممنوع را در این مناطق لغو کنند. اما هیچ وقت به رای گذاشته نشده و پس از مدتی هم به فراموشی سپرده شد.

نپال

یکی از سخت‌ترین جنبه‌ها برای تبدیل شدن به یک خلبان حرفه‌ای، یادگیری مهارت‌های پرواز در انواع شرایط آب‌وهوایی بوده و بدون شک یکی از چالش‌ برانگیزترین آنها پرواز در مناطق کوهستانی است.

همه چیز از جریان باد در حال تغییر، چگالی و فشار هوا تا تغییر دما همگی می‌تواند باعث خطرناک شدن پرواز در کوهستان شده و تسلط بر آن را دشوار می‌کند. به همین دلیل است که پرواز در کشور نپال، واقع در میان کوه‌های هیمالیا می‌تواند کار سختی باشد.

بنابه گزارش بلومبرگ از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲، بیش از ۱۳۰ نفر در ۱۰ سانحه هوایی مختلف که در نپال پرواز می‌کردند، جان خود را از دست دادند که این آمار شامل ۱۰ سقوط هواپیمای دیگر با بازماندگان نمی‌شود.

نپال مطمئنا یکی از زیباترین کشورهای جهان است و این زیبایی باعث شده نپال یکی از مقاصد ثابت گردشگران باشد. اما رسیدن به این کشور زیبا قطعا چالش‌های هوایی خاص خود را دارد و از همین رو، شرکت‌های هوانوردی مناطق خاصی از این کشور را جزو مناطق پرواز ممنوع اعلام کرده‌اند.

مثلث برمودا

برای نزدیک به یک قرن، ناپدید شدنهای عجیب و غریب و غیرقابل توضیح هواپیماها و کشتی‌‌ها در مثلث برمودا در جنوب اقیانوس اطلس، آن را به یکی از مرموز‌ترین مکان‌های روی زمین تبدیل کرده است.

داستان‌های مربوط به مثلث برمودا تقریبا از سال ۱۹۴۵ شروع می‌شود که در آن زمان ۲۷ هواپیمای نیروی دریایی در پرواز شماره ۱۹ طی شرایط گیج‌کننده برای همیشه ناپدید شدند. همچنین در یک روز بعدازظهر پنج بمب افکن نیروی دریایی، فلوریدا را برای یک تمرین آموزشی که قرار بود آنها را از مثلث برمودا عبور دهد، ترک کرده بودند هرگز برنگشتند.

در ادامه این ناپدید شدن‌ها برای چندین بار دولت‌ها هواپیماها و تجهیزات مختلفی را به این منطقه فرستادند تا شاید بتوانند شمار کمی از افراد را نجات دهند. اما در کمال ناباوری، حتی خود هواپیماهای نجات نیز ناپدید می‌شدند. از آن زمان افسانه‌ها و داستان‌های ماوراطبیعی در مورد مثلث برمودا به زبان‌ها افتاده و منجربه چندین فیلم‌ ترسناک هالیوودی نیز شدند.

در حالی که مثلث برمودا یک منطقه پرواز ممنوع رسمی نیست، اما بسیاری از افراد در سفر این منطقه احتیاط کرده و برخی از آنها کاملاً از مثلث برمودا اجتناب می‌کنند.

با این حال در سال‌های بعد اطلاعات کامل‌تری از شرایط آب‌وهوایی منطقه مثلث برمودا به دست آمد و شواهد نشان داد که حتی در پرواز شماره ۱۹ هم وزش بادهای شدید عامل اتفاقات ناگوار آن زمان بوده است. همچنین کاهش دید به دلیل وجود مه غلیظ، احتمالا عاملی است که باعث برخورد کشتی‌ها و در نتیجه انفجار آنان شده است.

پرواز برفراز آتشفشان‌ها

اکثر مردم جهان احتمالا متوجه این موضوع نیستند که معمولاً تعداد دو رقمی از آتشفشان‌ها در هر لحظه منفجر می‌شوند و تنها در ایالات متحده بیش از ۱۶۰ آتشفشان فعال وجود دارد.

همان‌طور که احتمالا می‌توانید تصور کنید، تلاش برای پرواز بر فراز آتشفشان‌ها یک ایده کاملا وحشتناک و تقریبا غیرممکن است و در همین راستا هم سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ایکائو) در گزارشی سال ۲۰۱۲ توضیح داد که قرار گرفتن در منطقه انفجار آتشفشانی تقریباً برای هر هواپیمایی بسیار خطرناک است.

ذرات شیشه سخت و سنگ پودر شده می‌توانند آسیب جدی به بدنه بیرونی هواپیما وارد کرده و همچنین با آسیب به شیشه جلویی می‌توانند دید خلبانان را هم محدود کنند. علاوه‌بر موارد ذکر شده، احتمال وارد شدن خاکستر آتشفشانی به داخل کابین و مختل شدن سیستم الکتریکی نیز وجود دارد.

وارد شدن خاکسترها و سنگ‌های آتشفشانی به درون موتور و ریسک بالای از کار افتادن آن مورد وحشتناک دیگری است که باعث شده تا هیچ خلبانی جرئت پرواز در این مناطق را نداشته باشد.

اوکراین

یکی از پیامدهای پیش‌بینی نشده تهاجم روسیه به اوکراین، محدودیت ورود و خروج هواپیماهای غیرنظامی به این کشور بوده است. ارتش روسیه در اوایل سال ۲۰۲۰ تهاجم خود را به سمت اوکراین شروع کرد و دولت اوکراین نیز در مقابل با قطع دسترسی مسیرهای هوایی برای هواپیماهای غیرنظامی پاسخ داد.

البته این اقدام بیشتر از روی احتیاط انجام شد تا هواپیماهای غیرنظامی عبوری با هواپیما نظامی اشتباه گرفته نشده و به‌طور سهوی توسط نیروهای مخالف سرنگون نشود. لازم به ذکر است که چنین اتفاق ناگواری در سال 2014 با تهاجم قبلی روسیه با اوکراین رخ داد و در نتیجه آن تقریبا 300 غیرنظامی در یک پرواز از خطوط هوایی مالزی (MH17) توسط نیروهای روسی کشته شدند.

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین همچنین از آمریکا و ناتو خواسته تا مصوبه کلی پرواز ممنوع بر فراز مناطق درگیری اوکراین با روسیه را حتی برای هواپیماهای نظامی نیز اعمال کنند که تاکنون از انجام ممانعت کرده‌اند. استدلال آمرکیا و ناتو این است که اجرای منطقه پرواز ممنوع کار آسانی نبوده و همچنین خطر تشدید جنگ را به دنبال دارد.

کره شمالی‌‎

کشور کره در سال 1945 تقسیم شد و از آن زمان ایالات متحده به حمایت از کره جنوبی پرداخته است. اگرچه جنگ کره به‌طور رسمی با آتش بس در سال 1953 پایان یافت اما تنش‌ها بین شمال و جنوب کره همیشه بالا بوده است. در نتیجه سازمان FAA به هیچ هواپیما غیرنظامی در اختیار ایالات متحده اجازه نمی‌دهد که حتی به پایتخت کره شمالی، پیونگ یانگ نزدیک شود.

این محدودیت‌ها از سال ۱۹۹۷ ایجاد شده و همچنان با افزایش تنش‌ها محدودتر هم شده‌اند. در پاسخ نیز کره شمالی از سال ۲۰۱۴، بدون اعلام قبلی موشک‌هایی را از پیونگ یانگ به سمت دریای ژاپن پرتاب کرده و در عین حال هم شبکه‌های ناوبری و ارتباطی را نیز در این منطقه مختل کرده است.

در نتیجه هواپیماهای غیرنظامی عبوری اطلاعات کاملی از موقعیت و شرایط خود نخواهند داشت و این باعث شده تا هیچ هواپیمایی جرئت پرواز در این مناطق را داشته باشد.

سازمان FAA در سال 2022 گزارشی را منتشر کرد که در آن با اشاره به احتمال آزمایش موشک‌های اتمی کره شمالی در دریای ژاپن، احتمال آسیب دیدن فاجعه‌بار هواپیماهای عبوری آمریکایی بالا بوده و از آن زمان محدودیت‌ها هم بیشتر شده‌اند.

واشنگتن دی سی

با در نظر گرفتن تمام تاسیسات دفاعی دولتی در داخل واشنگتن دی سی مخصوصا برای اماکنی مانند کاخ سفید، مجلس کنگره و موزه‌ها جای تعجبی ندارد که اعلام کنیم این کشور دارای محدودیت‌ترین مسیرهای هوایی در کل جهان است.

همان‌طور که سازمان FAA توضیح می‌دهد، امکان پرواز در این شهر توسط قوانین ویژه SFRA تنظیم و از یک حلقه بیرونی با شعاع 30 مایلی و یک حلقه داخلی با شعاع 15 مایلی تشکیل شده است. این حلقه‌ها در فرودگاه ملی رونالد ریگان واشنگتن قرار دارند.

پرواز در حلقه داخلی 15 مایلی که به‌عنوان «منطقه محدود پرواز» (FRZ) تعیین شده است، به‌طور ویژه کنترل می‌شود و حتی هواپیماهای بدون سرنشین نیز طبق قوانین FAA از پرواز منع می‌شوند. پرواز هواپیماهای بدون سرنشین تنها در صورتی که چندین الزام را برآورده کنند، بین حلقه‌های داخلی و خارجی مجاز است.

خطوط هوایی تجاری که به فرودگاه رونالد ریگان پرواز می‌کنند، بدون چشم پوشی امکان به ورود به FRZ را دارند اما بقیه پروازها قبل از ورود یا خروج به مجوز صریح FAA نیاز دارند.

به‌طور کلی هدف سازمان FAA از چنین قوانین این است تا امنیت کامل تمامی سیاست‌مدارهای آمریکایی را تامین کرده و از آنها تقریبا در برابر هرگونه خطر حفاظت کنند. همچنین پرواز بر فراز کاخ سفید تنها برای رئیس جمهور یا کسانی که در مشاغل رسمی ریاست جمهوری صاحب منصب هستند، امکان پذیر بوده و عواقب مدنی، کیفری و جریمه‌های نقدی در پی کسانی است که این قوانین را نقض کنند.

تاج محل

تاج محل در آگرا هند یادگاری از دوران حکومت مغول‌ها در دوران گذشته است که یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری در جهان به‌شمار می‌رود. قدمت این بنا به قرن هفدهم رسیده و به دلیل معماری و تزئینات باورنکردنی دوران مغول شهرت زیادی دارد.

تاج محل یک مقبره غول پیکر برای ممتاز محل، ملکه سابق قرن هفدهمی است اما این تنها ساختمان مجموعه نیست. مساجد، باغ‌ها و حتی موزه نیز در این مجموعه وجود دارد که به عنوان میراث جهانی یونسکو به رسمیت شناخته شده است.

تا سال ۲۰۱۰ هیچ محدودیت رسمی برای حریم هوایی اطراف تاج محل وجود نداشت اما پس از یک سری شکایات وضعیت این محدودیت‌ها تغییر کرد. به گزارش تایمز آو ایندیا، در سال ۲۰۱۵ هم باستان شناسان و هم سرویس امنیتی تاج محل درخواست کردند که پس از اینکه ارتش هند چندین بار حریم هوایی در مجاورت مقبره را نقض کرده بود، منطقه پرواز ممنوع رسمی ایجاد شود.

تا سال ۲۰۱۹، تاج محل به عنوان یک منطقه پرواز ممنوع شناخته می‌شد و در این راستا هم مقامات به اپراتور پهپادهایی که در این منطقه پرواز ممنوع فعالیت داشتند هشدار می‌دادند. در اوایل سال ۲۰۲۲، مشاهده یک هواپیمای تجاری بر فراز تاج محل باعث اعتراض بیشتر باستان شناسان و مقامات امنیتی شد.

مکه و مدینه

شهرهای مقدس مکه و مدینه که در عربستان سعودی قرار دارند، از جمله مهم‌ترین اماکن دینی در دین اسلام به‌شمار می‌روند. هر ساله میلیون‌ها سال به‌عنوان بخشی از مراسم حج، اماکنی مانند کعبه در مکه و مسجد‌النبی در مدینه را زیارت می‌کنند. با این حال هر کسی اجازه ورود به مکه را نداشته و تنها معتقدان به دین اسلام می‌توانند به این شهر وارد شوند.

دولت عربستان سعودی به‌عنوان متولی مکه و مدینه، امنیت و ایمنی شهر و مردم را بسیار جدی می‌گیرند و علاوه‌بر تصمیم‌گیری برای اعمال محدودیت در ورود افراد غیرمسلمان، حتی حریم هوایی شهر نیز کنترل می‌شود. در واقع هواپیماهای خارجی حق عبور از حریم هوایی این شهر را هم نداشته و در نتیجه افراد غیرمسلمان تنها می‌توانند از تصاویر زنده این شهر را تماشا کنند.

علاوه‌بر مکه، حریم هوایی منطقه مسجد‌النبی در مدینه هم پرواز ممنوع بوده و تنها برخی هلیکوپترها در شرایط خاص می‌توانند با در نظر گرفتن تمامی موارد ایمنی در مدینه فرود بیایند.

ماچو پیچو

طرفداران تاریخ احتمالاً با ویرانه‌های اینکای ماچو پیچو در پرو آشنا هستند. این بناها گواهی تمدن اینکاها هستند که قرن‌ها پیش وجود داشته و تصور می‌شود که قدمت آنها به قرن‌های ۱۵ تا ۱۶ باز می‌گردد.

نام ماچو پیچو مخفف «قله قدیمی» بوده که یکی از بزرگ‌ترین جاذبه‌های توریستی پرو است. ماچو پیچو یک سایت میراث جهانی یونسکو نیز بوده و در میان رشته کوه‌های آند، در نزدیکی کوزکو قرار دارد.

منطقه ماچو پیچو از سازه‌های عظیم، گورستان و معبد تشکیل شده و مناطق حیرت‌انگیز آن باعث شده تا سالانه میلیون‌ها گردشگر، روزهایی را در این منطقه به سر برند. با این حال در سال ۲۰۰۶ دولت پرو در پاسخ به تورهای هلیکوپتری ارتفاع پایین، منطقه پرواز ممنوع را در اطراف ماچو پیچو ایجاد کرد. محیط‌بانان اعلام کرده بودند که این هلیکوپترها می‌توانند به جانوران و گیاهان منطقه آسیب برسانند.

در حال حاضر کل منطقه ماچو پیچو برای هواپیماها و هلیکوپترها بوده تا این مکان برای گردشگران آینده هم حفظ شده و نسل‌های بعد هم بتوانند از زیبایی این خرابه‌ها لذت ببرند.