روده کوچک: سفری به دنیای پنهان یک تجربه متفاوت
میکروبیوم یا زیست بوم میکروبی بدن انسان شامل تریلیونها میکروارگانیسم مختلف است که در انواع محیطها درون بدن و بر روی بدن انسان زندگی میکنند. این میکروارگانیسمها در ایفای وظایف مختلفی از حفاظت بدن در برابر مهاجمان تا کمک در عملکرد هضم و متابولیک نقش دارند. اما تا اخیرا تحقیقات بر روی میکروبیوم روده باریک کمتر مورد توجه بوده و بر روی مدفوع نجات یافته از توالت تمرکز داشته است.
علاوه بر این، مطالعات نشان دادهاند که میکروبیوم روده باریک نقش مهمی در سلامت و بیماریهای مرتبط با روده دارد، از جمله سندرم روده تحریک پذیر، رشد بیش از حد باکتری روده باریک، بیماری کرون و بیماری سلیاک. عواملی مانند نوع مصرف غذا و استفاده از مکملهای روده باریک میتوانند بر این میکروبیوم تأثیرگذار باشند.
در نهایت، درمانهای مبتنی بر درک میکروبیوم روده، از پروبیوتیکها تا غذاهای خاص و پری بیوتیکها، به عنوان راهی برای بهبود سلامت روده و پیشگیری از بیماریهای مرتبط با آن مطرح شده است. این حوزه تحقیقاتی جدید نشان میدهد که تمرکز بر روی میکروبیوم روده باریک ممکن است بهبودی مهم در پزشکی میکروبیمی و درمان بیماریهای مرتبط با روده ایجاد کند.
فرارو- تحقیقات میکروبیوم تا به امروز بسیار شبیه به داستان فیل و مردان نابینا* بوده است. صرفا با بررسی دم یک فیل تا چه اندازه میتوان درباره آن حیوان سخن گفت؟ محققان تاکنون آن چه را مورد مطالعه قرار دادهآند که به آسانی در دسترس است: مدفوع نجات یافته از سیفون در توالت! اما آنان تا همین اواخر میکروبهای مهم روده باریک را نادیده گرفته بودند که نقش مهمی ایفا میکند.
به گزارش تک فانبه نقل از کانورسیشن، میکروبیوم* توسط برخی از دانشمندان تحت عنوان یک اندام در بدن انسان نامیده شده است. میکروبیوم در مجموع دهها تریلیون میکروارگانیسمی است که در جمعیتهای به هم پیوسته بر روی بدن و درون بدن تان زندگی میکنند. میکروبیومها به مثابه نگهبانانی عمل مینمایند که به محافظت از سطوح بدن در برابر مهاجمان بیماری زا کمک میکنند. در قسمت فوقانی روده جمعیتهای میکروبی متمایز نیز به هضم، متابولیسم و حتی ایمنی کمک میکنند. پیشرفتهای عرصه فناوری به دانشمندان کمک میکند تا میکروبیوم روده باریک را مورد بررسی قرار دهند.
دگرگونیهای بزرگ از مکانهای کوچک به وجود میآیند
برخی از اعضای میکروبیوم روده باریک با چاقی و اضافه وزن مرتبط هستند در حالی که سایر اعضای میکروبی با وضعیت متابولیک سالم مرتبط میباشند. در واقع، میکروبهای روده باریک با تبدیل برخی از کربوهیدراتهای ساده به اجزای سازنده مولکولی روده و بدن سالم به هضم کمک میکنند. متابولیتهای روده باریک علیرغم آن که عملکرد مشابهی با روده بزرگ (کولون) دارند میتوانند کاملا از متابولیتهای مشتق شده از فیبر میکروبیوم روده بزرگ متمایز باشند. برخی از متابولیتهای روده باریک به تنظیم تولید هورمون اینکرتین* GIP در روده فوقانی کمک میکنند مولکول خواهر هورمون GLP-۱ روده تحتانی که داروهای کاهش وزن و دیابت نوع از جمله ویگووی و اوزمپیک را تشکیل میدهند.
همراه با یک هورمون روده تحتانی دیگر به نام PYY این سه گانه از طریق تنظیم اشتها و قند خون تان برای هماهنگ کردن پاسخ بدن شما به غذا حیاتی هستند.
مانجارو (Monjaro) در مقایسه با ویگووی و اوزمپیک ترکیبی از GIP و GLP-۱ است که به طور تدریجی قدرتمندتر است. مکمل کامل این هورمونها به طور طبیعی با تجزیه محصولات میکروبیوم روده بزرگ و باریک تحریک میشود.
نتیجه تجزیه روده
نتیجه تحقیقات یک میکروبیوم مختل شده روده باریک را با بیماریهای روده مرتبط دانسته اند. این بیماریها عبارتند از سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، رشد بیش از حد باکتری روده باریک (SIBO)، بیماری کرون (بیماری التهاب دیواره روده) و بیماری سلیاک (حمله سلولهای ایمنی به سلولهای روده باریک و کاهش جذب مواد مغذی از طریق آسیب رسانی به پرزهای روده).
تصور میشود که این بیماریها از اختلالاتی در نحوه تجزیه مواد غذایی توسط میکروبیوم به وجود میآیند. برای مثال، بیماری سلیاک با کاهش توانایی میکروبیوم روده باریک در هضم گلوتن مرتبط است. سندرم روده تحریک پذیر و رشد بیش از حد باکتری روده باریک با توانایی میکروبیوم روده باریک در تخمیر بیش از حد فیبر و قندها مرتبط است.
مشخص شده که مواد غذاییای مانند گندم، سیر، پیاز، لوبیا و برخی محصولات فرآوری شده که سرشار از فودمپ (FODMAP) مجموعهای از کربوهیدراتهای زنجیره کوتاه قابل تخمیر هستند در بروز علائم در افراد مبتلا به رشد بیش از حد باکتری روده باریک و سندرم روده تحریک پذیر نقش دارند. لبنیات غنی از لاکتوز یک گروه غذایی با FODMAP بالا است که در عدم تحمل لاکتوز نقش دارد و با میکروبیوم روده باریک مرتبط میباشد.
مصونیت نه چندان دیپلماتیک بدن
بیماریهای مرتبط با میکروبیوم روده باریک به متابولیسم و روده محدود نمیشود. در پوشش روده یک به اصطلاح سفارت مجازی از سلولهای ایمنی قرار دارد که در وضعیتی همیشه هوشیار باقی میمانند و جریان رنگارنگ آنتی ژنهای میکروبی و تغذیهای را که از روده شما عبور میکنند بررسی میکند. این فرض وجود دارد که سازش در سیستمهای امنیتی که جریان مدفوع را از بقیه بدن جدا میکند و فرآیندهایی که پاسخهای ایمنی را کنترل میکنند نقشی در ایجاد شرایط خودایمنی مختلف ایفا میکنند که در آن بدن در مورد این که چه کسی دوست و چه کسی دشمن است سردرگم میشود.
نتایج مطالعات تغییرات التهابی در میکروبیوم روده باریک را با دیابت نوع ۱ مرتبط میدانند جایی که سلولهای ایمنی در حال گردش در بدن به سلولهای تولید کننده انسولین در پانکراس حمله میکنند و به علائم خارج رودهای بیماری سلیاک جایی که سلولهای ایمنی میتوانند منجر به فرآیندهای مخرب در چشم، پوست و مفاصل بدن شوند منتهی خواهند شد.
نورهایی که در داخل و روی تونل تابیده شده اند
تا همین اواخر تحقیقات درباره روده باریک به کُندی پیش میرفت. دانشمندان بر روی روشهای آندوسکوپی فوقانی، که شامل استفاده از آرام بخش و قرار دادن یک دوربین کوچک در انتهای لولهها از طریق دهان به قسمت اول روده باریک میباشد متکی بودند.
یکی از معدود جایگزینهای آندوسکوپی مطالعه بر روی بیمارانی بوده که جراحیهای رودهای داشته اند که از طریق سوراخی در دیواره شکم پورتالها به طور مستقیم وارد روده باریک شده اند. فناوریهای جدید توسعه یافته نیاز به داروهای آرام بخش و موقعیتهای تشریحی منحصربقرد را از بین میبرند و به دانشمندان اجازه میدهند راحتتر از دورترین نقاط روده نمونه برداری کنند. چنین فناوریهایی عبارتند از کپسولهای دوربین دار متصل به رشتههای نازک و سایر دستگاههای سادهتر که خطوط مستقیم دسترسی کم تهاجمی به روده باریک را ایجاد میکنند.
محققان هم چنین کپسولهایی با محفظههای نمونه را ساخته اند که وقتی به سطوح خاصی از اسیدیته در بدن میرسند باز میشوند. این تکنیکهای نمونه گیری جدید دسترسی بی سابقهای به روده فوقانی را فراهم کرده و راه را برای بینشها و درمانهای جدید هموار کرده اند. در نتیجه محققان اکنون میتوانند از روده عبور کنند و نور را بر اسرار میکروبی که در داخل آن وجود دارد بتابانند.
یک علم هنوز خام و نوپا
درمانهای مبتنی بر درک اولیه میکروبیوم روده رویکردهایی از پروبیوتیکها تا پیوند مدفوع و پری بیوتیکها تا غذاهای تخمیر شده را شامل میشوند. با این وجود، درمانهای جدید برای سلامت روده هنوز در روزهای اولیه خود هستند. چند احتمال امیدوارکننده در آینده شامل مشارکت باکتریهای روده باریک با پری بیوتیکهای ترجیحی و ترکیبهای شخصی شده پری بیوتیکهای FODMAP کم است که برای جلوگیری از تخمیر روده باریک طراحی شده اند. درمانهایی که با غذا و میکروبیوم شریک میشوند احتمالا منادی اولیه چیزی هستند که در توسعه پزشکی میکروبیومی پیش میآید. تحقیق در مورد روده باریک و نه تنها بر روی بخشی از روده ممکن است پیشگامترین آغاز در پزشکی میکروبیوم باشد.
*داستان فیل و مردان نابینا یا فیل و کوران داستانی است تمثیلی و عارفانه که برای روشن کردن نقص کشف حسی به آن استناد میشود. در روایتهای مختلفی که از این داستان نقل شده وجه مشترک این چنینی دیده میشود: گروهی از مردان نابینا (یا مردان در تاریکی) که تا آن زمان فیل ندیده بودند دست بر فیل میکشند و، چون هر یک صرفا به عضوی از اعضای فیل دست میکشند به تصویر فراگیر، درست و کاملی از فیل دست نمییابند و به اختلاف نظر با هم میپردازند. از این داستان استنباط شده که موقعیتهای مختلف که در هر لحظه دامن گیر نظاره کنندگان در حقایق است تصویر مشخصی از یک حقیقت واحد را برای آنان به وجود میآورد.
*ریزاندامگان همزیست انسان یا میکروبیوم انسان به زیست بوم میکروبی و قارچی بدن انسان گفته میشود که نوعی همزیستی و همسُفرگی با بدن پیدا کرده اند و وجودشان بخشی از سازوکار طبیعی و گاه ضروری و بایسته بدن گردیده است. این زیست بوم دربرگیرنده باکتریها و قارچها است که به همراه تمامی ژنها و توده سلولی شان بدون در نظر گرفتن سرده و گونه شان در بخشهای مختلف بدن زندگی میکنند.
*اینکرتینها گروهی از هورمونهای گوارشی هستند که باعث افزایش ترشح انسولین پس از خوردن حتی قبل از بالا رفتن قند خون میشوند. اینکرتینها هم چنین باعث کاهش جذب مواد غذایی از طریق کاهش سرعت تخلیه معده میشوند که خود میتواند باعث کمتر شدن مصرف غذا شود. اینکرتینها هم چنین ترشح گلوکاگون را مهار میکنند.