پنجره‌ای به دنیای اقتصاد: زندگی در محیط شیشه‌ای
یاسمن شعبانی / به گزارش تجارت‌نیوز، نشست چالش‌ها و فرصت‌های صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات در اتاق بازرگانی برگزار و به ضرورت حضور در مجامع بین‌المللی پرداخته شد.
انقلاب صنعتی چهارم مرزها را از میان برمی‌دارد
پیام باقری، نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی از ضرورت حضور در مجامع بین‌المللی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات گفت. در شاکله راهبردی انقلاب صنعتی چهارم با زیست‌بومی بدون محدودیت‌های جغرافیایی رو‌به‌رو هستیم که به شدت درحال تغییر و تحول است. این صنعت نه تنها بر زندگی روزمره مردم تأثیر گذاشته است، بلکه پایه و اساس تجارت کلاسیک را هم تغییر داده است. صنعت فاوا با استفاده از ابزارهای نوینی برپایه فناوری‌های هوش مصنوعی موجب بهبود کارایی، کاهش هزینه و افزایش بهره‌وری شده است. او با اشاره به فرصت‌های تجاری نوین اضافه کرد که رسوخ این فناوری‌ها در عمق فرآیندهای تجاری و صنعتی، امکان دسترسی به بازارهای جدید را فراهم کرده است که موجب رشد اقتصادی کشور خواهد شد. او تأکید کرد «این امر بدون مشاهده دقیق و درس‌آموزی روندهای جهانی میسر نشده است.»
باقری از نقش کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان بازوی عملیاتی اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی ایران در این حوزه گفت که نخست ایجاد و حفظ ارتباط مستمر با مجامع جهانی و سپس تأثیرگذاری اقتصاد ایران در چنین مجامعی است. او همچنین هدف نشست را «انتقال تجارب متخصصین ارائه کننده»، «تبادل ایده ها با مخاطبان» و پدیدآوردن «نقشه راهی برای محقق نمودن فرصت های بالقوه کشور با حضور در مجامع بین المللی» عنوان کرد.
اقتصاد محصور در دیواری شیشه‌ای / ما راه تعامل با جهان را بلد نیستیم
فرزین فردیس، عضو هیئت رئیسه اتاق تهران، با اشاره به مسئله ارتباط ایران با فضاهای بین‌المللی گفت که فراتر از مسئله ارتباط تشکل‌ها و نهادها بوده و چالش‌هایش در ساختار جامعه ما تنیده شده است. جوان ایرانی آنقدر که باید در تعامل با دنیا نیست و به‌خاطر این‌که دانشگاه‌های ما فضای بین‌المللی ندارند، نمی‌تواند فردی از منطقه را در کنار خودش ببیند. همین اتفاق در بازارکار هم تکرار می‌شود. او گفت: «اولین مسئله‌ای که باید به آن نگاه بکنیم، بسته بودن متوالی و متمادی جامعه ما و این دیوارهایی است که همه ما خواسته و ناخواسته کشیدم و منجر به ایجاد یک سقف شیشه‌ای در بالای سر ما شده است. ما نه می‌شناسیم و نه می‌دانیم چطور تعامل بکنیم.» به اعتقاد او نظام آموزش و تحصیلات ما به جوانی که می‌خواهد وارد کار بشود، کمک نمی‌کند تا بداند چگونه با همتایانش در دیگر نقاط دنیا تعامل کند.
فردیس در ادامه به سه ساحت فردی، بنگاهی و ملی پرداخت. در ساحت فردی: «از آنجایی که عمده جامعه ما اصلاً فرصت تعامل با دنیا پیدا نکرده است، پس برای نسل بعدی زمینه‌سازی بکنیم تا در کنارشان آدم‌های دیگری را ببینند و بدانند که آن‌ها چگونه فکر، کار و برنامه‌ریزی می‌کنند.» در ساحت بنگاهی و ملی «دست از محدودیت‌خواهی، انحصارخواهی و ممنوعیت واردات بردارید. اجازه بدهید که به زنجیره جهانی بپیوندیم. اگر کسی می‌خواهد حمایت بشود، باید محصول صادراتی قابل رقابت با دنیا داشته باشد تلاش بکنیم که کشور ما در نهادها و فضاهای بین‌المللی دوباره وارد شود و از فضایش استفاده کند.»
عضو هیئت رئیسه اتاق تهران با اشاره به بنگاه‌های صنعت ICT و اقتصاد دیجتال که حوزه فعالیتش بوده‌اند، اضافه کرد «متأسفانه ما بعضی وقت‌ها واژه را از معنا تهی و به واژه خیانت می‌کنیم.» در ظاهر از تولید داخلی می‌گوییم، اما در عمل «تبدیل به کارگاه مونتاژ محصول چینی می‌شویم و هیچ فناوری و تکنولوژی‌ای نمی‌آید.» از نظر او وزارت‌خانه‌ها در کشور می‌توانند نقش مهمی در تحول دیجیتال ایفا کنند؛ از بهره‌وری منابع تا توسعه آموزش و بهداشت. این تلاش‌ها می‌توانند منجر به سلامتی جامعه، توسعه فناوری و بهره‌وری اقتصادی شوند. فرزین فردیس از اهمیت استفاده از هوش مصنوعی گفت که آن‌هایی برنده هستند که زودتر از آن استفاده کنند.
دولت‌ها در اقتصاد امروز کجا ایستاده‌اند؟
محمود سریع‌القلم، پژوهشگر حوزه توسعه و اقتصاد سیاسی، درمورد تعریف دولت در ایران گفت: « آنچه که من به صورت عملیاتی و مطالعاتی احساس می‌کنم، این است که دولت در کشور ما تعریفش به تفسیری که در دهه 60 میلادی در آفریقا و آن کنترل شدید جامعه اقتصاد و فرهنگ برمی‌گردد.» او که روی ریشه‌های روانشناختی توسعه‌نیافتگی ایران کار می‌کند، با اشاره به علاقه شدید ایرانی‌ها در کنترل‌کردن یکدیگر، بحث خود را بسط داد. وی افزود که حتی در بنگاه‌های خصوصی هم این نوع رفتار وجود دارد. درحالی که دیگر حتی به آن صورت، کنترل مدیریتی از بالا به‌صورت هرمی در دنیا وجود ندارد. این موضوع از نهاد خانواده شروع می‌شود و تا نظام آموزشی و نهاد دولت. سریع‌القلم با اشاره به نقش دولت‌ها در نظام بین‌المللی گفت که: «دولت صرفاً یک تسهیلگر است و نه مالک»؛ برای مثال چین علی‌رغم سیاست بسته‌ای که دارد، بنگاه‌های قابل اتکا در سطح جهانی دارد. او، همچنین از نبود تمرکز فکری به‌عنوان یکی دیگر از مشکلات ایرانی‌ها نام برد «اگر تمرکز فکری بود تمرکز استراتژیک بود.»
سریع‌القلم با اشاره به نوآوری در بنگاه‌ها و نقش آن در توسعه اقتصاد جهانی گفت که بنگاه‌ها، به عنوان موتورهای توسعه، نقش مهمی در ایجاد ثبات و پیشرفت دارند. از آلمان تا ایران، ثبات در رفتار و فکر بنگاه‌ها، کلیدی است. همچنین، ارقام و شاخص‌های اقتصادی و سیاسی نیز نشان‌دهنده نقش بنگاه‌ها در تحقق ثبات و نوآوری است. او درمورد کاربرد هوش مصنوعی گفت که در آینده قادر به انجام وظایف پیچیده است و شرکت‌ها صرفاً اپراتور استخدام خواهند کرد؛ چرا که دیگر به مهندس‌ها نیازی نخواهند داشت. او اضافه کرد که کشورهای حوزه خلیج فارس مثل عربستان و امارات سرمایه‌گذاری‌هایی در این خصوص انجام داده‌اند و اگر ایران اقدامی نکند، در آینده شکافی عمیق بین ایران و همسایگان جنوبی‌اش ایجاد خواهد شد.
این پژوهشگر حوزه توسعه و اقتصاد سیاسی معتقد است: «درست است که هوش مصنوعی اتوماسیون ایجاد می‌کند، اما در تولید خدمات و کالاهای جدید هم پیشرو خواهد بود و اثر منفی در حوزه کار و اشتغال نخواهد داشت. بیشترین اثر مثبت هوش مصنوعی در حوزه سلامت و بهداشت است.»
گذار به اقتصادی کارآمد
حسین سلاح‌ورزی، رئیس سازمان ملی کارآفرینان ایران، گفت که صنعت ICT در ایران با چالش‌هایی مانند فیلترینگ، کمبود تجهیزات و مهاجرت نیروی انسانی مواجه است؛ اما می‌توان تحریم‌ها و عدم حضور در مجامع بین‌المللی را به‌عنوان بزرگ‌ترین چالش‌های این اکوسیستم دانست. در مورد صنعت ICT به عنوان یک کسب‌وکار می‌دانم که از تجارت و همکاری‌های بین‌المللی می‌توان استفاده کرد. او اضافه کرد که برای توسعه اقتصادی، باید سطح توقعات و تکنولوژی‌های را افزایش دهیم و به تصمیم‌گیرندگان کشور کمک کنیم تا ظرفیت‌ها و امکانات را به‌خوبی شناسایی کنند. همچنین، تحریک تجارت و تکنولوژی‌های نوین در صنعت ICT نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
باقری اصل، معاون وزیر ارتباطات، با اشاره به سه دیدگاه آمریکایی، اروپایی و شرقی به بنگاه‌داری، گفت که ایران هنوز خط مشی خود را انتخاب نکرده است. مالکیت هنوز بی‌قانون است و برنامه هفتم توسعه هم ناقص است. در ادامه، نصرالله جهانگرد، مسئول هیئت مذاکرات ایران در اجلاس جهانی WSIS، از سیر تاریخی تحول IT به ICT گفت که در دهه 80 میلادی در آمریکا، برنامه توسعه دولت با محوریت IT بود؛ در دهه 90 میلادی، کشورهای اروپایی برنامه جهش توسعه اجتماعی-اقتصادی خود را با محوریت ICT تنظیم کردند. اسماعیل ثنایی، عضو هیئت رئیسه اتحادیه مپنا هم بر اهمیت ICT تأکید کرد.
برای بهبود وضعیت صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور، آنچه که در کنار آگاهی و نگاه نو مدیران باید به آن توجه کرد، مسئله آموزش و پرورش و تدوین برنامه‌درسی‌ای مشمول بر دروس کدنویسی در مدارس حتی ابتدایی است؛ چرا که با پیشرفت تکنولوژی، بسیاری از درس‌هایی که دانش‌آموزان در مدرسه یاد می‌گیرند، پس از فارغ‌التحصیلی به‌کارشان نمی‌آید. در این نشست به چهار نکته نیز توجه شد؛ یکی این‌که کشوری که 6G نداشته باشد، آینده اقتصادی هم نخواهد داشت. دیگر این‌که با تعامل و هم‌فکری کشورها می‌توانند از یکدیگر بیاموزند و از اشتباهات خود کم کنند. نکته سوم این است که در دنیای حال حاضر کشوری معتبر است که نقشی در کاهش مشکلات آب‌وهوایی دنیا داشته باشد. نکته چهارم دوری از تذکردادن است. آدم‌های جالب کسانی‌اند که خودشان ذاتاً نوآور هستند. دولتمردان ما هم باید متوجه شوند که دنیای اقتصاد امروز، دنیای اقتصاد دیجیتال است.
عکس تیتر: بهاره تقی‌آبادی از اتاق ایران
اخبار حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه استارتاپ تجارت‌نیوز بخوانید.
